Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Kalıplaşmış Söz Varlığı Açısından İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 2, 1 - 14, 31.12.2022

Sultan Şükran Talancı

Öz

Araştırmanın amacı, 2022-2023 eğitim-öğretim yılında MEB Talim Terbiye Kurulu tarafından tüm Türkiye’de okutulması tavsiye edilen Türkçe ders kitaplarındaki okuma, dinleme/izleme ve serbest okuma metinlerinin kalıplaşmış söz varlığı açısından incelenmesidir. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi ile yapılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 5, 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan toplam 320 metin oluşturmuştur. Bunlardan 192’si okuma, 64’ü dinleme/izleme ve 64’ü serbest okuma metnidir. Elde edilen veriler betimsel analiz ile çözümlenmiştir. Bulgular tablolar ile gösterilmiş ve yorumlanmıştır. Araştırmanın sonucunda, incelenen sekiz kitapta 2981 kalıplaşmış söz varlığı unsuru tespit edilmiştir. Bu kalıplaşmış söz varlığı unsurlarından 1728’i deyim, 802’si ikileme, 425’i kalıp söz ve 26’sı atasözüdür.

Anahtar Kelimeler

Ortaokul, Türkçe ders kitabı, kalıplaşmış söz varlığı

Kaynakça

• Aksan, D. (2000). Her yönüyle dil ana çizgileriyle dilbilim. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Aksan, D. (2004). Türkçenin sözvarlığı. Ankara: Engin.
• Çiftçi, Ö. & Çeçen M. A. (2014). Kelime öğretimi. A. Güzel ve H. Karatay (Ed). Türkçe öğretimi el kitabı içinde (s. 331-343). Ankara: Pegem Akademi.
• Demir, N. (2019). Türkçe cümle bilgisi. Ankara: Altınordu.
• Demirci, K. (2021). Türkoloji için dilbilim: konular kavramlar teoriler. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Eker, S. (2013). Çağdaş Türk dili. Ankara: Grafiker.
• Emre, İ. & Doğan, A. T. (2016). Sözlü edebiyat türleri. İ. Emre (Ed.). Türk dili ve kompozisyon bilgisi içinde. Ankara: Anı.
• Gökdayı, H. (2008). Türkçede kalıp sözler. Bilig, 44, 89-110.
• Kara, M. & Memiş, M. R. (2015). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenenlerin kalıp ifadeleri kullanmadaki yeterlilik düzeyleri. International Journal of Languages’ Education and Teaching, UDES 2015 özel sayısı, 1670-1681.
• Karahan, L. (2014). Türkçede söz dizimi. Ankara: Akçağ.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, Cilt 1, Sayı 1
• MEB. (2019). Türkçe dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
• Sağlam, M. Y. (2001). Atasözleri ve deyimlerde imgelem. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 18(1), 45-51.
• Sözer, Y. & Aydın, M. (2020). Nitel veri toplama teknikleri ve nitel veri analizi süreci. B, Oral ve A. Çoban (Ed.), Kuramdan uygulamaya eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri içinde (s. 249-281). Ankara: Pegem Akademi.
• Tekşan, K., Çinpolat, E., Çelenk, B., & Güneş, G. (2019). Sevim Ak’ın eserlerinde söz varlığı unsurları. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 361- 370.
• Ünsal, G. (2013). Dil öğretiminde kalıp sözler ve çevirisi. Turkish Studies. 8(8), 1383-1394. Yıldırım, A. (1999). Nitel araştırma yöntemlerinin temel özellikleri ve eğitim araştırmalarındaki yeri ve önemi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 23(112), 7-17.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.