Ferdi Saadet, İnsan ve Mekân Üzerinden Huzur’a Bakmak

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 2, 35 - 44, 31.12.2022

Ruhi İnan

Öz

Huzur romanını bir tenakuz fikriyle okumak elbette faydadan hâli değildir. Huzur denilen kavramın çerçevesini bu yolla da çizmek mümkün; fakat romanda doğrudan huzurun göstergesi olan figüratif özelliklere bakarak daha ayrıntılı bir çerçeve çizilebilir. Tüm dünyayı ihtiraslı bir arayışa yönlendiren bu kelime, bütün iştiyakların kaynağıdır dense yanlış olmaz. Başlı başına adıyla huzurun kitabı olan Huzur romanı da bu en primitif arayışın mücessem hâlidir. Huzuru, huzursuzluk olarak ifade eden Moran endişeye dayalı bir huzursuzluktan bahsederken bu durumu, var olan mutluluk hâlinin elbet bir gün nihayet bulacağının kaçınılmaz hakikatine dayandırır. Romanda teklif edilen huzur; arada kalma, her güzel şeyin sonunu korkuyla bekleme psikolojisinin hüküm sürdüğü olaylar zinciriyle bazen iç içe, bazen tamamen dışında yer alır. Toplamda yirmi dört saatlik bir zaman diliminde geçen romandaki olaylar, tüm fiktif zamana yayılan II. Dünya Savaşı beklentisi ve tedirginliği ile de bir dip endişe dalgasına maruz kalır. Roman kişileri her ne kadar kendi iktidarlarının uzağında gelişen bu olaya duyarsızmış gibi görünseler da bu endişe gerçektir ve zaman zaman kişilerin mutluluğunu gölgede bırakmıştır. Ebedi mutluluk yoktur, ebedi mutsuzluğun olmadığı gibi. Roman kişilerinde mutluluğu arama ve mutsuzluktan kaçma hâli oldukça net bir şekilde gözlenmektedir. Burada mekânsal tasvirlerin ve bu tasvirlerin roman kurgusu içindeki işlevlerinin de amaçlanan huzurun tezahürü noktasında önemli bir yanı vardır. Yazar bu mekânları huzuru besleyen/ donatan bir figür olarak aldığı gibi bazen huzursuzluk psikolojisin dönüşümünün aktarıldığı bağıl değerlendirme göstergesi olarak da kullanmaktadır.
Çalışmada roman kişileri ve mekânlar üzerinden “huzur” anlamı irdelenecektir. Bu vesileyle romandaki ana karakterlerin birbirleriyle ve yaşadıkları mekânla olan münasebetleri kurmaca âlem, tasvirler ve bağlantılar üzerinden tespit edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Huzur, Ahmet Hamdi Tanpınar, eleştirel okuma

Kaynakça

• Akkan, N. (2016). Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Roman Kahramanlarında Kaçış Ve Sığınma Yüksek Lisans Tezi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Algül, A. (2019). Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Huzur Romanında Biten Korkular. Turkish Academic Research Review, 4(1), 207-220.
• Çonoğlu, S. (2013). Mekânlaşmış Kültürün Millet Hayatındaki Yeri Ve Huzur Romanının Başkişisi: İstanbul. Türk Dili Dergisi, 21-31.
• Holt-Jensen, A. (2018). Geography: History And Concepts. Sage.
• Kanatlı F, Y.E. Çekici, (2020) “Alımlama Estetiği Bağlamında Edebiyat Eğitimine Farklı Bir Bakış Denemesi”, Uluslararası Türkoloji Araştırmaları ve İncelemeleri Dergisi. Cilt 5 Sayı 1. S.54-63.
• Kırımlı, B. (2006). Bir “Aşk” Romanı: Huzur Veya “Ben Neyim Ve Bu Hâl Neyin Nesi?”. Türklük Bilimi Araştırmaları, (19), 343-362.
• Moran, B. (2003). Bir Huzursuzluğun Romanı: Huzur. Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış I, İletişim Yayınları, 269-296.
• Okay, M. O. (2010). Bir Hülya Adamının Romanı: Ahmet Hamdi Tanpınar (Vol. 434). Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, A.H. (2020). Huzur. Dergah Yayınları, İstanbul.
• http://www.tanpinarmerkezi.com/huzur/ Erişim: 14,11,2022