Şâirin Sürgünle Sınavı: Mehmet Akif’in Mısır’da Yazdığı Şiirler

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 2, 70 - 79, 31.12.2022

Nesime Ceyhan Akça

Öz

Mehmet Akif Ersoy’un altmış üç yıllık hayatının on bir yılını kapsayan Mısır hayatı için “sürgün” nitelendirmesi yapılması oldukça yaygındır. Sürecin yeni kurulan Cumhuriyet’in birtakım uygulamaları sebebiyle gerçekleşmiş olabileceği üzerine birçok yorum yapılmıştır: Mehmet Akif, şapka kanununu benimsemediği için yurdundan ayrılmıştır; Mehmet Akif, bir yönetim şekli olarak Cumhuriyet’e karşı olduğu için ülkeden ayrılmıştır; Mehmet Akif, Atatürk’ün muhaliflere yönelik sert yaklaşımlarından çekindiği için yurdu terk etmiştir vs. Bütün bu yorumların Mehmet Akif’in Mısır’a gittiği ve Mısır’da bulunduğu seneler boyunca devam ettiğini, hasta bir şekilde İstanbul’a döndüğü günlerde İstanbul ve Ankara’da da özellikle devlet erkânında Mehmet Akif’in teslim etmediği Kur’an Meali etrafında eleştirilerin sürdüğünü söylemeliyiz. Yurt müdafaasına bir ömür vakfeden şairin Safahat’ın yedinci bölümü Gölgeler’de toplanan Mısır şiirleri, onun genel şiir anlayışından şekil ve muhteva bakımından bazı farklılıklar gösterir. Koşarken birdenbire duran şairin şiirlerindeki bu değişimin “sürgün” psikolojisi ve atmosferiyle ilgili olduğu aşikârdır. Bu çalışmada Mehmet Akif Ersoy’un Mısır’daki ruh hali ile kaleme aldığı şiirlerin önceki şiirlerinden farklı yönleri tespite çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Mehmet Akif Ersoy, sürgün, Mısır, şiir

Kaynakça

• Akarsu, K. & Yücel, M. (2010). “Safahat’ın bölümleri”, Mehmet Akif Ersoy, Safahat. Ankara: Berikan Yayınları.
• Ceyhan Akça, N. (2009). Şairi mektupla anlamak. Mehmet Akif Ersoy Bilgi Şöleni 3: Mehmet Akif edebi ve fikri Akımlar içinde (s. 93-100). Ankara: Türkiye Yazarlar Birliği.
• Ceyhan Akça, N. (2019). Sürgün poetikası. Ankara: Kurgan Edebiyat.
• Düzdağ, M. E. (2011). Mehmet Akif Mısır hayatı ve Kur’an meali. İstanbul: Şule Yayınları.
• Erişirgil, M. E. (2006). İslâmcı bir şairin romanı Mehmet Âkif. Ankara: Nobel Yayınları.
• Eşref Edib (1939). Mehmed Âkif: Hayatı, eserleri ve yetmiş muharririn yazıları II. İstanbul: Âsar-ı İlmiye Kütüphanesi Neşriyatı.
• Ersoy, M. E. (1990). Safahat. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Günaydın, Y. T. (2008). Mehmet Akif’in mektupları. HECE (Mehmet Akif Özel Sayısı), 12 (133), 440-520.
• Kürüm, E. (2016). Nil’e karşı (nazır) derin bir iç çekiş: Mehmet Akif Ersoy. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 9 (42), 289-299.
• Okay, O. (1990). “Mehmet Âkif ve Safahat”, Safahat. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Olpak Koç, C. (2021). “Güneşe dargın adam” Mehmet Âkif ve Mısır hayatı. B. Koç & O. Yılmaz (Edt.). Kurşunla bağlı bir yalçın taş Mehmet Âkif Ersoy içinde (s. 25-40). İstanbul: İlim Yayma Vakfı Yayınları.
• Olpak Koç, C. (2022), Bir dik duruş: Millî şair Mehmet Akif Ersoy. Ankara. Bengü Yayınları.
• Özmen, Necmettin, (2017). Mehmet Akif Ersoy’un Mısır günleri ve Mısır’da Türkçe öğretirken yaşadığı zorluk. Dil ve Edebiyat Araştırmaları. 8 (15), 29-39.
• Şengüler, İ. H. (1992). Mehmet Akif külliyatı 10. İstanbul: Hikmet Neşriyat.
• Uç, H. (2009). Mehmet Akif’in hayatı ve eserlerindeki ruhî değişmelerin psikanalitik yorumu. I. Uluslararası Mehmet Akif Sempozyumu Bildiriler Kitabı Cilt 1. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi. 19-21 Kasım 2008. Burdur. ss. 355-383.
• Üstten, Aliye Uslu, (2021). Mehmet Akif Ersoy’un mûsikî sevgisi. B. Koç & O. Yılmaz (Edt.). Kurşunla bağlı bir yalçın taş Mehmet Âkif Ersoy içinde (s. 127-138). İstanbul: İlim Yayma Vakfı Yayınları.