The Hormone Residues in Animal Source Foods, Risks on Consumer Health and Relevant Legal Regulations

Yıl 2010, Cilt: 29 Sayı: 2, 77 - 82, 01.06.2010

Figen Çetinkaya Tülay Elal Muş

Öz

Natural and synthetic hormones have been extensively used in animal husbandry with effects such as growth promotion and improvements in feed conversion efficiency. These agents including naturally occuring steriods such as 17β-oestradiol, progesterone, and testosterone, and their synthetic counterparts zeranol, melengestrol acetate and trenbolone acetate are used either alone or in combination. However their use in foodproducing animals has been prohibited by the European Union by Council Directive 96/22/EC, because of the possible toxic effects on public health. These sustances are associated with many diseases such as breast cancer in humans and hermaphroditism in wildlife. If considered the probable risks on consumer health of the naturally occuring and synthetic hormonal chemicals, it is evident the need to provide the reliable testing of the residues of these sustances and for this the development, optimization and validation of suitable analytical methods in feeds, animals and animal-derived foodstuffs. This review summarises the published data relating to their use for growth promoting in food-producing animals, the main effects on human health of the their residues in foods from animals treated with the hormone and nowadays the rapid and reliable analysis methods used to establish the presence of their residues. 

Anahtar Kelimeler

Veterinary drugs, anabolic hormones, residues, hormone analysis, foods of animal origin

Hayvansal Gıdalarda Hormon Kalıntıları, Tüketici Sağlığına Yönelik Riskler ve İlgili Yasal Düzenlemeler

Öz

Doğal ve sentetik hormonlardan, gelişimin ve yemden yararlanma kabiliyetinin arttırılması gibi etkileri nedeniyle hayvancılıkta yaygın olarak yararlanılmaktadır. Aralarında 17β-östradiol, progesteron ve testesteron gibi doğal steroidler ile bunların sentetik türevleri zeranol, melengestrol asetat ve trenbolon asetat’ın yer aldığı bu ajanlar tek başına ya da kombine halde kullanılmaktadır. Bununla birlikte halk sağlığına yönelik olası toksik etkileri nedeniyle, gıda elde edilen hayvanlarda kullanılmaları Avrupa Birliği tarafından 96/22/EC nolu direktifle yasaklanmıştır. Bu maddeler insanlarda göğüs kanseri ve yabani hayvanlarda hermafroditizm gibi pek çok hastalıkla ilişkilidir. Doğal ve sentetik hormonal kimyasalların tüketici sağlığına yönelik muhtemel riskleri göz önünde bulundurulursa, yemlerde, hayvanlarda ve hayvansal kaynaklı gıdalarda bu maddelerin kalıntılarının güvenilir biçimde test edilmesini ve bunun için uygun analitik metodların geliştirilmesi, optimizasyonu ve validasyonunu sağlamak gerektiği açıktır. Bu derleme yazısında hormon ve hormon benzeri maddelerin gıda elde edilen hayvanlarda gelişimi arttırmak amacıyla kullanımları, hormon kullanılan hayvanlardan elde edilen gıdalardaki kalıntılarının insan sağlığına yönelik başlıca etkileri ile şimdilerde kalıntıların belirlenmesinde kullanılan hızlı analiz metodlarına ilişkin literatür bilgiler sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Veteriner ilaçları, anabolik hormonlar, kalıntılar, hormon analizleri, hayvansal kaynaklı gıdalar

Kaynakça

• Akkaya R., Akıllı A., Gürel Y., Çınar S., Koç F., Turhan E., Daş Y.K., Yiğit Y., Başsatan A., 2004. Türkiye’de yetiştirilen etlik piliçlerin et ve diğer organlarının anabolik hormonlar, beta- agonistler ve pestisidler ile kirlenme durumunun incelenmesi. Etlik Vet Mikrob Enst Derg., 15(1- 2), 37-48.
• Anonim, 1996. Avrupa Birliği Konsey Direktifi 96/22/EC. (http://www.bfr.bund.de/cm/209/96_22_ec.pdf) Erişim Tarihi: 13.10.2010.
• Anonim, 1999. European Commision, Unit B3- Management of Scientific Committees II. Opinion of the scientific commıtee on veterinary measures relating to public health: assessment of potential risks to human health from hormone residues in bovine meat and meat products. 30 Nisan 1999.
• Anonim, 2002. 2002/657/EC: implementing
• council directive 96/23/EC concerning the performance of analytical methods and the interpretation of results. Official Journal of the European Communities., L 221, 8-36.
• Anonim, 2003. Gıda Değeri Olan Hayvanlara Uygulanması Yasaklanan ve Belli Şartlara Bağ- lanan Hormon ve Benzeri Maddeler Hakkında Tebliğ. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Ko- ruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü, Tebliğ No: 2003/18, 19.06.2003 tarih ve 25143 sayılı resmi gazete.
• Blasco C., Van Poucke C., Van Peteghem C., 2007. Analysis of meat samples for anabolic steroids residues by liquid chromatography/tandem mass spectrometry. J Chromatogr A., 1154, 230-239.
• De Brabander H.F., Noppe H., Verheyden K., Vanden Bussche J., Wille K., Okerman L., Vanhaecke L., Reybroeck W., Ooghe S., Croubels S., 2009. Residue Analysis: future trends from a historical perspective. J Chromatogr A., 1216, 7964-7976.
• Dikeman M.E., Effectes of metabolic modifiers on carcass traits and meat quality. Meat Sci., 77, 121-135.
• Dunshea F.R., D’Souza D.N., Pethick D.W., Harper G.S., Warner R.D., 2005. Effects of dietary factors and other modifiers on quality and nutritional value of meat. Meat Sci., 71, 8-38.
• Eenoo P.B., Delbeke F.T., 2006. Metabolism and excretion of anabolic steroids in doping control- New steroids and new insights. J Steroid Biochem., 101, 161-178.
• Kadim I.T., Mahgoub O., Al-Marzooqi W., Al- Maqbaly R., Annamali K., Khalaf S.K., 2010. Enzyme-linked immunosorbent assay for screening antibiotic and hormone residues in broiler chicken meat in the Sultanate of Oman. J Muscle Foods., 21, 243-254.
• Kanayama G., Hudson J.I., Pope H.G., 2008. Long term psychiatric and medical consequences of anabolic androgenic steroid abuse: Alooming public health concern? Drug Alcohol Depen., 98, 1-12.
• Kanayama G., Hudson J.I., Pope G.P., 2010. Illicit anabolic-androgenic steroid use. Horm Behav., 58, 111-121.
• Kaufmann A., 2009. Validation of multiresidue methods for veterinary drug residues; related problems and possible solutions. Anal Chim Acta., 637, 144-155.
• Kinsella B., O’Mahony J., Malone E., Moloney M., Cantwell H., Furey A., Danaher M., 2009. Current trends in sample preparation for growth promoter and veterinary drug residue analysis. J Chromatogr A., 1216, 7977-8015.
• Nazlı B., Çolak H., Hampıkyan H., 2005. İstan- bul piyasasında satışa sunulan sakatatlarda bazı anabolizan kalıntıların mevcudiyeti üzerine bir çalışma. İ Ü Vet Fak Derg., 31(1), 83-92.
• Nazlı B., Çolak H., Aydın A., Hampikyan H., 2005. The presence of some anabolic residues in meat and meat products sold in İstanbul. Turk J Vet Anim Sci., 29, 691-699.
• Nebbia C., Urbani A., Carletti M., Gardini G., Balbo A., Bertarelli D., Girolami F. Novel strategies for tracing the exposure of meat cattle to illegal growth-promoters. Vet J., Acceptance date 23.06.2010.
• Oruç H.H., Cengiz M., Bağdaş D., Uzunoğlu I., 2007. Sığır etlerinde zeranol, dietistilbestrol, klenbuterol,17β östradiol ve testesteron kalıntıla- rı. U Ü Vet Fak Derg., 26 (1-2), 11-15.
• Reig M., Toldra F., 2008. Veterinary drug
• residues in meat: Concerns and rapid methods for detection. Meat Sci., 78, 60-67.
• Sadek I.A., Ismail H.M., salam H.N., salem M., 1998. Survey of hormonal levels in meat and poultry sold in Alexandria, Egypt. Eastern Mediterranean Health J., 4, 239-243.
• Shao B., Zhao R., Meng J., Xue Y., Wu G., Hu J., Tu X., 2005. Simultaneous determination of residual hormonal chemicals in meat, kidney, liver tissues and milk by liquid chromatography– tandem mass spectrometry. Anal Chim Acta., 548, 41-50.
• Sillence M.N., 2004. Technologies for he control of fat and lean deposition in livestock. Vet J., 167, 242-257.
• Stolker A.M.M., Zuidema T., Nielen M.W.F., 2007. Residue analysis of veterinary drugs and growth promoting agents. Trends Anal Chem., 26, 10.
• Toldra F., Reig M., 2006. Methods for rapid detection of chemical and veterinary drug residues in animal foods. Trends Food Sci Tech., 17, 482-489.
• Wood R.I., 2008. Anabolic-Androjenic steroid dependence? Insights from animals and humans. Front Neuroendocrin., 29, 490-506.
• Yılmaz D., Durmaz G., Oz B., 2007. The presen- ce of some anabolic residues in beef meats. 5th International Congress on Food Technology Greece “Consumer Protection through Food Process Improvement & Innovation in The World” Proceedings Volume 1, 502-505.
• Zeleny R., Ulberth F., Gowik P., Polzer J., Ginkel L.A., Emons H., 2006. Developing new reference materials for effective veterinary drug- residue testing in food-producing animals. Trends Anal Chem., 25, 9.
• Zhang Q.L., Li J., M T.T., Zhang Z.T., 2008. Chemiluminescence screening assay for diethylstilbestrol in meat. Food Chem., 111, 498- 502.