Nüzul-Sîret İlişkisi Bağlamında Tâhâ Sûresi’nin Temel Vurguları

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 105 - 129, 30.12.2018

Fatıma Ünsal

Öz

Tâhâ sûresi ittifakla Mekkî kabul edilir. Tefsir kaynaklarında sûrenin Mekke döneminin ortalarına doğru Meryem sûresinden sonra indiği yer almaktadır. Hz. Ömer’in Müslüman olmasından evvel indiği ve okuduğu ayetlerden etkilendiği rivayet edilmektedir. Tâhâ sûresi’nin ayet içeriği metin iç ve dış bağlam çerçevesinde değerlendirildiğinde sûrenin hangi zaman diliminde nazil olduğu daha netlik kazanacaktır. Ayrıca siyer-i nebi çerçevesinde ayetleri anlama ve yorumlamanın daha sağlıklı olacağı kanısından hareketle Tâhâ sûresinde yer alan Hz. Mûsâ örnekliğinin Hz. Peygamber’in hayatında nereye tekabül ettiği sorusu ayetlerin daha iyi anlaşılmasında yardımcı olacaktır. Siyer kaynakları ile tefsir kitaplarında yer alan bilgilerden hareketle Tâhâ sûresinde bütün detaylarıyla Hz. Mûsâ’nın hayat hikâyesi resmediliyor görünse de aslında sunulmak istenen büyük fotoğraf Hz. Peygamber’in Mekke’de yaşadıklarıyla Hz. Mûsâ’nın yaşadıkları arasındaki benzerliktir. Nitekim Mûsâ Peygamber özelinde Hz. Peygamber ve Ashab verilen mesajları almışlardır. Bu makalede ayetlerin nüzul sürecinde Hz. Peygamber’in hayatında meydana gelen olaylar ve değişikliklerle bir bağ kurarak bir tür satır arası okuma (söylem analizi) yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Tâhâ Suresi, Kıssa, Mucize, Tevhid, Şirk

The Main Emphases of the Surat al-Tāhā in the Context of the Relation Between Revelation and the Prophet’s Life (Nuzul-Sirah)

Öz

Surat al-Tāhā is considered as Meccan unanimously. It is mentioned in the tafsīr sources that it was revealed after Surat al-Mariam in the mids of the Meccan period. It is also narrated that it was revealed before 'Umar’s conversion and he was impressed by those verses. It will be much more clarified that when it was revealed as it is studied in internal and external contexts in terms of its verses. Furthermore, the question that to what period Moses’ example dates in the life of the Prophet Muhammad help understand it better, in the framework that interpreting the verses in the context of the sīrah of the Prophet is a much healthier method. With reference to sīrah sources and tafsīr books, although Moses’ life story is detailed in Surat al-Tāhā, it mostly reflects the events occurred in the Meccan period. In addition, prophet Muhammad and his companions took the messages from the Prophet Moses’ life. In this article, a discourse analysis is done via linking the revelation process of Surat al-Tāhā with the events took place within the sīrah of the Prophet Muhammad.

Anahtar Kelimeler

Tafsīr (Qur’anic Exegesis), Surat al-Tāhā, Qur’anic Story, Miracle, Tawhīd (Unity), Shirk (Polytheism)

Kaynakça

• Ay, Mahmut. Kur’ân Kıssalarını Sîret Bağlamında Okumak – Hz. Mûsâ Kıssası Örneği –. İstanbul: Ensar Yayınları, 2017.
• Câbirî, Muhammed Âbid. Fehmü’l-Kur’ân – Nüzül sırasına Göre – Hikmetli Kur’ân’ın anlaşılır Tefsiri. Trc. Muhammed Coşkun, İstanbul: Mana Yayınları, 2017.
• Câbirî, Muhammed Âbid. Medhalile’l-Kur’âni’l-Kerîm. Beyrut: Merkezü Dîrâsâti’l-Vahdeti’l-Arabiyye, 2007.
• Derveze, İzzet. Et-Tefsîru’l-Hadîs. Tunus: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 2008.
• Esed, Muhammed. Kur’ân Mesajı. Trc. Ahmet Ertürk-Cahit Koytak. İstanbul: İşaret Yayınları, 2004.
• Hamîdullah, Muhammed. İslâm Peygamberi. Trc. Salih Tuğ. Ankara: İmaj Yayınları, 2003.
• Harman, Ömer Faruk. “Mûsâ”. DİA. XXXI: 207-213. İstanbul: TDV, 2006.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdülmelik. Es-Sîretü’n-Nebeviyye. Neş. Mustafa Sekkâ, İbrâhim el Ebyârî, Abdü’lhafîz Şelebî. Kahire: İhyâu’t-Turas, ts.
• İbn İshâk, Sîretu İbn İshâk, Ebu Abdiilah Muhammed b. İshâk b. Yesâr b. Hıyâr el-Muttalibî el-Kureşî el-Medenî. Sîretu İbn İshâk. Neş. Muhammed Hamidullah. Fas: 1976.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer b. Kesîr b. Dav’ b. Kesîr el-Kaysî el-Kureşî el-Busrâvîed-Dımaşkī eş-Şâfiî. Tefsîru’l-Kurâni’l- Azîm. 1. Baskı. Kahire: Müessesetü’l-Kurtuba & Mektebetü’l Evlâdu’l- Şeyh, 2000.
• Karaman, Hayrettin - Çağrıcı, Mustafa - Dönmez, İbrahim Kâfi - Gümüş, Sadrettin. Kur’ân Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. Ankara: DİV, 2014.
• Kılıçarslan, Mehmet. “Bazı Kur'an Kıssalarının İlmî ve Edebî Tahlili”. Turkish studies. 13/9 (2018): 149-174.
• Kutub, Seyyid. Fî zilâli’l-Kur’ân. Trc. Emin Saraç - Bekir Karlığa - İ. Hakkı Şengüler. İstanbul: Akit Yayınları, ts.
• Mevdûdî, Seyyid Ebu’l-Alâ. Tefhîmu’l-Kur’ân. İstanbul: İnsan Yayınları, ts.
• Öztürk, Mustafa. Kur’ân Kıssalarının Mahiyeti. İstanbul: Kuramer Yayınları, 2016.
• Öztürk, Mustafa - Ünsal, Hadiye. “Evvelü Mâ Nezel Meselesi Bağlamında Erken Dönem Mekki Sûrelerin Kavram ve Anlam Dünyası”. Kur’ân Nüzulünün Mekke Dönemi Sempozyumu. Ed. Mesut Okumuş. 94-141. Ankara: Çorum Belediyesi Kültür Yayınları, 2013.
• Paret, Rudi. Kur’ân Üzerine Makaleler. Trc. Ömer Özsoy. Ankara: Bilgi Vakfı Yayınları, 1995.
• Rahman, Fazlur. İslâmî Yenilenme Makaleler IV. Trc. Adil Çiftçi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2003.
• Râzî, Ebu Abdillâh Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn Fahrettin. Mefâtihu’l- Gayb. Beyrut: Dâru’l-Fikir: 1981, ts.
• Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Câmi’u-l beyân fî te’vîli’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1999.
• İbn Âşûr, Ebû Abdilah Muhammed et-Tahir b. Muhammed b. Muhammed eş-Şazelî b. Abdilkâdir b. Muhammed. Tefsîru-t Tahrîr ve’t-Tenvîr. Tunus: Dâru’l-Tunûsiyye, 1984.
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa. “Menâkıb”. 1. Baskı. İzzeddin Dillî, Ammâr lit-Tayyâr, Yâsir Hasan. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2017.
• Topaloğlu, Bekir, “Tâhâ Sûresi”. DİA. XXXIX: 380. İstanbul: TDV, 1997.
• Watt, W. Montgomery. İslam Nedir. Trc. Elif Rıza. İstanbul: Birleşik Yayıncılık, 1923.
• Watt, W. Montgomery. Hz. Muhammed’in Mekkesi. Trc. Mehmet Akif Ersin. İstanbul: Kuramer Yayınları, 2017.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. 3. Baskı. İstanbul: Eser Neşriyat, 1979.