CONCRETE CONSTITUTIONALITY REVIEW IN LINE WITH CONSTITUTIONAL COURT DECISIONS

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 1, 16 - 30, 23.06.2023

Nemetullah Agahabaleı Fanıd , Zülal Aykut

Öz

With the emergence of the Constitutional judiciary it was ensured that the legal norm regulated by the state organs were reviewed for their compatibility with the constitutional principles. With the 1961 Constitution, the Constitutional Court was established and the court was given the authority to compliance audit. The Constitutional Court performs this compliance control in three ways; abstract review of norms, concrete review of norms and individual application. The basis of the study is consisted of concrete review of norms. The aim of this study is to analyze the decisions made as a result of the application of the courts within the scope of today’s jurisdiction to the Constitutional Court by using the concrete constitutionality review method and to show the decisions made for the judicial and administrative justice by comparing them. The data included in the study were obtained from the Constitutional Court as a result of concrete constitutionality review. In accordance with these data, it was determined that a total of 2.373 decisions were made for the courts in today’s jurisdiction. Considering the judicial dimension, it was seen that the highest number of judicial jurisdictions filed an objection. On the basis of the court, it was determined that criminal court of first instance applied the most.

Anahtar Kelimeler

Constitution, Constitutional jurisdiction, Constitutional court

ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARI IŞIĞINDA SOMUT NORM DENETİMİ

Öz

Anayasa yargısının doğuşuyla birlikte devlet organları tarafından düzenlenen hukuki normların anayasaya uygunluklarının denetlenmesi sağlanmıştır. Türk anayasacılık tarihinde 1961 Anayasasıyla, Anayasa Mahkemesi kurulmuş ve mahkemeye uygunluk denetimi yapma yetkisi verilmiştir. Anayasa Mahkemesi de bu uygunluk denetimini; soyut norm denetimi, somut norm denetimi ve bireysel başvuru olmak üzere üç yolla yerine getirmektedir. Çalışmanın temelini de uygunluk denetimi yollarından biri olan somut norm denetimi oluşturmaktadır. Araştırmanın amacı, günümüz yargı alanı kapsamındaki mahkemelerin somut norm denetimi yolunu işleterek Anayasa Mahkemesine başvurması sonucunda verilen kararların analiz edilmesi ve adli yargı ile idari yargıya yönelik verilen kararların karşılaştırılarak gösterilmesidir. Çalışma kapsamında yer alan veriler, Anayasa Mahkemesinin somut norm denetimi sonucunda verdiği kararlardan elde edilmiştir. Bu veriler doğrultusunda günümüz yargı alanındaki mahkemelere yönelik toplam 2.373 karar verildiği tespit edilmiştir. Yargı boyutundan bakıldığında en fazla adli yargı alanının itiraz başvurusunda bulunduğu görülmüştür. Mahkeme bazından ise en fazla asliye ceza mahkemelerinin başvurduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Anayasa, Anayasa yargısı, Anayasa mahkemesi

Kaynakça

• Aliefendioğlu, Y. (1984). Türk anayasa yargısında iptal davası ve itiraz yolu. Anayasa Yargısı Dergisi, 1, 101-137.
• Aliefendioğlu, Y. (1986). Anayasa mahkemesinin işlevsel yönü. Amme İdaresi Dergisi, 19(1), 23-54.
• Aliefendioğlu, Y. (1991). Temel hak ve özgürlükler açısından anayasa yargısı. Amme İdaresi Dergisi, 24(3), 101-107.
• Aliefendioğlu, Y. (1998). Yeni bir anayasa yargısı ve anayasa mahkemesi. Anayasa Yargısı Dergisi, 14, 225-246.
• Anayurt, Ö. (2020). Anayasa hukuku (temel kavramlar ve Türk anayasa hukuku). (3.baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Anayurt, Ö. (2021). Hukuka giriş ve hukukun temel kavramları. (21. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Bilgili, F. ve Demirkapı, E. (2021). Hukukun temel kavramları. (18. baskı). Dora-Basım Yayın.
• Bilgin, Ç. (1988). Türk anayasa yargısında somut norm denetimi yolu. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 3, 350-376.
• Cuhruk, M. C. (1987). Türk anayasa mahkemesi. Anayasa Yargısı Dergisi, 4, 5-15.
• Erdoğan, M. (2011). Anayasa hukuku. (7. baskı). Orion Kitapevi.
• Ergül, E. (2019). Anayasa hukukuna başlangıç (Ders notları). (1. baskı), Adalet Yayınevi.
• Ermenek, İ., Atalı, M. ve Kaya, H. Ü. (2021). Yargı örgütü. (4. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• İba, Ş. (2006). Anayasa ve siyasal kurumlar (100 soruda). (1. baskı). Turhan Kitabevi.
• Kaboğlu, İ. Ö. (1991). Hukukun genel ilkeleri ve anayasa yargısı (Özgürlükler hukuku açısından bir yaklaşım). Anayasa Yargısı Dergisi, 8, 291-320.
• Kalabalık, H. (2020). Temel hukuk bilgisi. (11. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Kaya, S. (2018). 2017 Anayasa değişiklikleri çerçevesinde anayasa yargısı ve bireysel başvuru. (1.baskı). Adalet Yayınevi.
• Kayar, İ. ve Üzülmez, İ. (2018). Hukukun temel kavramları. (11. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Kayıhan, Ş. (2011). Hukukun temel kavramları. (4. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Kayıhan, Ş. (2021). Hukukun temel kavramları. (9. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Kili, S. (1984). Temel hak ve özgürlükler yönünden 1961 ve 1982 anayasaları. Anayasa Yargısı Dergisi, 1, 23-28.
• Mirzaoğlu, Y. (2022). Alesta idare hukuku. (6. baskı). Lex & Tax Yayınları.
• Özbilen, Ş. (2013). Hukukun temel kavramları. (1. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Soysal, M. (1968). Anayasaya giriş. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları no:240. Sevinç Matbaası.
• Şişman, G. (2017). Sayıştay yargısında vergi alacağı açısından kamu zararı. (1. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Tanör, B. ve Yüzbaşıoğlu, N. (2015). 1982 anayasasına göre Türk anayasa hukuku. (15. baskı). Beta Yayıncılık.
• T.C. Anayasa Mahkemesi. (01 Ocak 2022). Kararlar Bilgi Bankası. Norm Denetimi Kararları. https://normkararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/ Erişim Tarihi: 19.01.2023.
• Tunç, H. (2019). Türk anayasa hukuku. (2. baskı). Gazi Kitabevi.
• Türkiye Adalet Akademisi (2020). Türk adalet sistemi. https://www.taa.gov.tr/ Erişim Tarihi: 19.08.2022.