UNDERSTANDING THE ALPHABET AND LANGUAGE REFORMS IN THE EARLY YEARS OF THE REPUBLIC THROUGH PIERRE BOURDIEU'S CONCEPTS AND THEORIES

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 2, 133 - 144, 31.12.2024

Goshgar Baylarov

Öz

This article examines the profound cultural transformations that occurred during the late Ottoman Empire and the early years of the Republic of Turkey, particularly focusing on how these transformations influenced cultural developments such as language and script reforms. The study employs key concepts and theoretical frameworks introduced by French sociologist Pierre Bourdieu to analyze these processes. Initially, it provides an evaluation of the sociocultural structure of the late Ottoman period, with an emphasis on language usage and the writing system as significant indicators of cultural capital. In this context, it explores how the diverse linguistic and scriptural practices shaped the social dynamics within Ottoman society. Subsequently, the study delves into the vision of Mustafa Kemal Atatürk, the founding leader of the Republic of Turkey, for constructing a modern nation-state. This analysis gives particular attention to the alphabet and language reforms initiated under Atatürk's leadership, elaborating on the ideological and practical motivations behind these reforms. Moreover, the socio-cultural changes that took place during the early years of the Republic are examined to identify their impact on the language and script reforms. Throughout the article, key concepts from Bourdieu, such as cultural capital, symbolic power, and social fields, are utilized to demonstrate that the cultural transformations of the era were not confined to language and script reforms. Instead, these reforms are portrayed as part of a broader modernization process that redefined the societal structure. Thus, this study emphasizes that, within the historical context extending from the Ottoman Empire to the Republic of Turkey, the language and script reforms served as critical instruments for addressing the ideological needs of the period while simultaneously guiding society through the modernization process.

Anahtar Kelimeler

Bourdieu, Republic, Alphabet Revolution, Language Revolution

PİERRE BOURDİEU’NÜN KAVRAM VE KURAMLARI İLE CUMHURİYETİN İLK DÖNEMLERİNDEKİ HARF VE DİL DEVRİMİNİ ANLAMAK

Öz

Bu makale, Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemleri ile Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun ilk yıllarında yaşanan köklü kültürel değişimlerin, özellikle dil ve harf reformları gibi kültür alanında gerçekleşen dönüşümleri nasıl etkilediğini incelemektedir. Çalışmada, Fransız sosyolog Pierre Bourdieu’nün bilim dünyasına kazandırdığı bazı kavramlar ve kuramsal çerçeveler temel alınarak bu süreçler değerlendirilmiştir. Öncelikle Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemindeki toplumsal yapının, kültürel sermaye bağlamında önemli bir göstergesi olan dil kullanımı ve yazı sistemine dair genel bir değerlendirme yapılmıştır. Bu bağlamda, Osmanlı toplumu içerisinde farklı dil ve yazı biçimlerinin nasıl bir sosyal dinamik yarattığı ele alınmıştır. Devamında, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucu lideri Mustafa Kemal Atatürk’ün modern bir ulus-devlet inşa etme anlayışı kapsamlı bir şekilde incelenmiştir. Bu inceleme sırasında Atatürk’ün önderliğinde gerçekleştirilen alfabe ve dil devrimleri üzerinde durulmuş, bu reformların ardındaki ideolojik ve pratik gerekçeler detaylı bir biçimde ele alınmıştır. Ayrıca, Cumhuriyetin ilk yıllarında toplumda meydana gelen sosyo-kültürel değişimler analiz edilmiş ve bu değişimlerin dil ve harf reformları üzerindeki etkisi ortaya konulmaya çalışılmıştır. Makale boyunca, kültürel sermaye, sembolik güç ve toplumsal alan gibi Bourdieu’nün temel kavramları kullanılarak, dönemin kültürel dönüşümlerinin yalnızca dil ve yazı reformlarıyla sınırlı kalmadığı, aynı zamanda toplumsal yapının modernleşme süreciyle birlikte yeniden şekillendiği gösterilmeye çalışılmıştır. Böylece, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e uzanan bu tarihsel kesitte, dil ve harf reformlarının, hem dönemin ideolojik ihtiyaçlarına yanıt veren hem de toplumu modernleşme sürecine yönlendiren önemli bir araç olduğu vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bourdieu, Cumhuriyet, Harf Devrimi, Dil Devrimi

Kaynakça

• Aktaş, A. (1999). Atatürk ve harf devrimi. Erdem, 11 (33), 699-714.
• Allahverdiyeva, F. (2016). Atatürk ve biz. M. K. Atatürk 135, Türkiye Cumhuriyeti Azerbaycanlı Genç Araştırmacıların Araştırmaları Konferansı, Bakü Devlet Üniversitesi.
• Arıkan, Z. (1990). Latin harfleri. Atatürk Yolu, 2 (5), 2-19.
• Arsal, S.M. (2018). Türk dili için. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Avcı, C. (2000). III. Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisinin yapısı ve faaliyetleri (1927-1931). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
• Bourdieu, P. (1968). Structuralism and theory of sociological knowledge. Social Research, 35 (4), 681-706.
• Bourdieu, P. (1997). Toplumbilim sorunları. İstanbul: Kesit.
• Bourdieu, P. (2015). Ayrım: Beğeni yargısının toplumsal eleştirisi. Ankara: Heretik.
• Bourdieu, P. ve Passeron, J. (1977). Reproduction: In education, society and culture. Londra.
• Boyacıoğlu, R. (Temmuz 2001). Harf devrimi ve sağladığı kolaylıklar, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 17 (50), 410-435.
• Buluç, S. (1981). Osmanlılar devrinde alfabe tartışmaları. Harf Devriminin 50. Yılı Sempozyumu, 41–57.
• Coşar, A. M. (2002). Cumhuriyet dönemi dil hareketleri ve dil tartışmaları. Türkler, 18, 65-73.
• Değerli, E.S. (2008). Amerikan basınında Türk harf ve dil devrimi. 80. Yılında Türk Harf İnkılabı Uluslararası Sempozyumu, Yeditepe Üniversitesi.
• Demirci, Ü. Ö. (2011). Türk dünyasında Latin alfabesine geçiş süreci (geçmişten günümüze). Türk Yurdu dergisi, 100 (287), 225-229.
• Dinç, S. (2004). Atatürk ilkeleri ve inkılâp tarihi. Adana: Nobel.
• Elekberov, F. (2016). 90 yıl önce Bakü’de Türkoloji Kurultayı’nın geçirilmesinin sırrı. Bakü: Türküstan Gazetesi
• Eren, A. C. (1950). Tanzimat, Millî Eğitim Bakanlığı İslâm Ansiklopedisi, 11, 737–759.
• Gökalp, Z. (2010). Türkçülüğün esasları. Bakü: Hazar Üniversitesi.
• Hacı, R. (2014). Türkiye Cumhuriyeti’nde tahsil, bilim ve din, tarih ve onun problemleri. № 4
• Hatipoğlu, V. (1981). Ölümsüz Atatürk ve dil devrimi. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• İnan, A. (1969). Milliyetin temeli olan dil birliği. Atatürk’e Saygı. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Kale, M. (1999). Harf devrimi. Erdem, (Cumhuriyet Özel Sayısı-III), 811-831
• Karademir, C. Ö. ve Kaya, M. (2020). Sınıf eşitsizliğinin Bourdieu’nun sermaye ve habitus kavramları üzerinden değerlendirilmesi: Parazit filminin betimsel analizi. TRT Akademi Dergisi, 5 (10), 644-667.
• Levend, A. S. (2011-06-01). Türk dilinde gelişme sadeleşme evreleri. Ankara: Dil Derneği.
• Mango, A. (2000). Atatürk. İstanbul: Sabah Kitapları.
• Swartz, D. (2011). Kültür ve İktidar: Pierre Bourdieu’nün Sosyolojisi. İstanbul: İletişim.
• Tavlı, B. Ş. (2013). Toplumsal ve iletişimsel bir dönüşüm uygulaması: Kemalist Türkiye’de dil devrimi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ülkütaşır, M.Ş. (1981). Atatürk ve harf devrimi. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu.
• Üzeyirova, T. (2016). I. Türkoloji kurultayı ve Atatürk’ün dil politikası, M. K. Atatürk 135, Türkiye Cumhuriyeti Azerbaycanlı Genç Araştırmacıların Araştırmaları Konferans, Bakü Devlet Üniversitesi.
• Yücel, Y. (Kasım, 1988). Atatürk ilkeleri. Türk Tarih Kurumu Belleten Dergisi, 52 (204), 810-824.
• Пашаева, Г.А. (2010). “Великий человек,которого потерялмир” о Мустафе Кемале Ататюрке. Bakü: Kanun.