17 Ağustos 1999 Marmara Depreminin Kocaeli Müzesi’ne Etkileri

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 14, 22.06.2020

Kemal Çibuk Rıdvan Gölcük

Öz

Nikomedia, III. ve IV. zaman jeolojik yapı üzerinde yer aldığı için kurulduğu günden itibaren sık sık depremlere maruz kalmıştır. Yerleşim alanının güneyinden aktif olan Kuzey Anadolu Fay Hattı geçer. Bu fay belli dönemlerde kenti yerle bir edecek şiddette depremler üretmiştir. Bu depremler kentin gelişimini olumsuz yönde etkilemiştir (Güney, 2013, 1472). Bölgede M.Ö. 2100 ile M.S. 1900 arasında farklı şiddetlerde 300 deprem, 40 adet de tsunami kaydedilmiştir (Doğancı, 2016, 119).
Merkez üssü Kocaeli’nin Gölcük İlçesi olan 17 Ağustos 1999’da saat 03.02’de meydana gelen ve yaklaşık 45 saniye süren 7.4 büyüklüğündeki depremin etkileri çok acı sonuçlara yol açmıştır. Kocaeli, Gölcük, Düzce, Sakarya, İstanbul ve Yalova’da büyük can ve mal kaybı ile yıkıma neden olan depremde resmi verilere göre 17 bin 480 kişi hayatını kaybederken on binlerce kişi yaralanmıştır. Marmara depreminden en çok etkilenen Kocaeli’nde 9 bin 477 kişi yaşamını yitirmiş, 9 bin 881 kişi yaralanmıştır. Depremde, 35 bin 180 konut, 5 bin 770 iş yeri yıkılmış ya da ağır hasar görmüş. 40 bin 757 konut, 6 bin 57 iş yeri orta, 45 bin 86 konut ve 6 bin 128 iş yeri de hafif hasarlı olarak kayıtlara geçmiştir.
Büyük boyutlarda can ve mal kaybına neden olan 17 Ağustos 1999 tarihli Marmara depreminin Kocaeli Müzesi koleksiyonunda yer alan eserlere de olumsuz etkileri olmuştur. Bu makalenin amacı bu etkilerin neler olduğunun açıklanması, yıkıcı etkilerin azaltılması yönünde Müze yetkililerince alınan yapısal olmayan deprem risklerine karşı alınan önlemlerin
dile getirilmesi olmuştur. Bilindiği üzere depremi önceden kestirmek olanaksız iken zararlarını azaltmak ya da minimize etmek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

deprem, müzecilik, kocaeli, kocaeli müzesi

Kaynakça

• Adatepe, Fatih ve Erel, Levent(2006).“İznik Tarihsel Dönem Verilerinin İrdelenmesi”, İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Yer Bilimleri Dergisi, cilt: 19, sayı: 2, İstanbul, s. 141-150. Adatepe, Fatih ve Erel, Levent (2005).“İznik’in Tarihsel Dönem Deprem Verileri ve Paleosismolojisi”, Deprem Sempozyumu (23-25 Mart 2005), Kocaeli, s. 102-104. AFAD (2011). Depreme karşı Yapısal Olmayan Risklerin azaltılması El Kitabı, s. 4. Ağtürk, Tuna Şare (2017). İmparatorluk Başkenti Nikomedia’nın Renkli İhtişamı: Çukurbağ Kurtarma Kazılarında Ortaya Çıkarılan Görkemli Roma Anıtı. Uluslararası Gazi Süleyman Paşa ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu III. Ed. Haluk Selvi.Kocaeli.Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı YayınlarıKocaeli, s. 343-358 Çibuk, Kemal (2019). “Kocaeli Müzesi Amphora Koleksiyonu” Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kocaeli. Gedük, Serkan (2013). “Sergi Salonlarında Deprem Risklerinin Azaltılması” 22. Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları Sempozyumu. Adana, s. 127-146. Gölcük, Rıdvan. (2016). “Kocaeli’de Müzeciliğin Kısa Öyküsü”. Pişmaniye Dergisi, s. 120-123 Gölcük, Rıdvan (2016). “Hereke Kalesi Kazısı ve Kocaeli’de Bir Sualtı Keşfine Dair” Uluslararası Karamürsel Alp ve Kocaeli Tarihi-Kültürü Sempozyumu Ed. Prof. Dr. Haluk Selvi, Doç. Dr. Bilal Çelik, Dr. Ali Yeşildal. Kocaeli, s.131-147.
• Güney, Hale (2007)“Antik Çağ’da Nikomedia (İzmit) Kenti’nin Jeopolitik Önemi”, ICANAS,38, Ankara, 2013, s. 1467-1492. Doğancı, Kamil (2016).“Antik Kaynaklar Işığında Eskiçağda Nikomedia (=İzmit) ve Civarını Etkileyen Depremler” Uluslararası Karamürsel Alp ve Kocaeli Tarihi- Kültürü Sempozyumu II cilt I Ed. Prof. Dr. Haluk Selvi, Doç. Dr. Bilal Çelik, Dr. Ali Yeşildal. s. 119-131.
• Kaçar, T. (2003). “Eskiçağ Kaynaklarında İzmit Depremi (MS 358)”, Toplumsal Tarih, 109, c. 19, s.24-25.
• Karagöz, Şehrazat (2002). “Eski Anadolu ve Ege Uygarlıklarında Deprem İzleri”, Mimarlık, 33. s. 44-49.
• Ross, A. Çalık-FisunTülek, Ali Bora(2005).“Nikomedia (İzmit) Depremleri ve Arkeoloji”, Deprem Sempozyumu, Kocaeli, s. 763-767.
• Sancaklı, Nusret (2004).Marmara Bölgesi Depremleri (M.Ö. 427- M.S. 1912) Marmara Denizindeki Tsunami’ler, Kastaş Yayınları, İstanbul.
• Şahin, Sencer (2013). “Antik Kaynaklar Işığında Tarihte Bithynia Depremleri”, Eskiçağ Yazıları, 5 [Akron 7], eds. E. Akyürek Şahin - B. Takmer - F. Onur, Akdeniz Dillerini ve Kültürlerini Araştırma Merkezi Yayını, İstanbul, s. 1-16
• Ulugün, F. Yavuz-Bakan, Muhittin-Aksoy, Taner , (2007). Kocaeli ve Çevresi Tarihi II: Roma Dönemi Bithynia, KYÖD Tarih Yayınları, No: 5, Kocaeli.
• Durukal Eser, Mustafa Erdik vd. Yapısal Olmayan Deprem Risklerinin Azaltılması, Mitigation Of NonStructuralEarthquakeRisks, 11/04/2019 tarihinde, http://www.cendim.boun.edu.tr/docs/JICA_son.pdf, adresinden erişilmiştir.