Kıbrıs’ta FBIS Faaliyetleri: Enformasyon mu, Entelijans mı?

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 1, 175 - 205, 15.03.2021

Ulvi Keser

Öz

İkinci Dünya Savaşı’nın hemen ardından Ortadoğu coğrafyası ve Akdeniz’de farklı angajmanların içerisinde giren İngiltere ve ABD, bu bağlamda farklı askeri ve stratejik antlaşmalara imza atarlar. 1947 yılında imzalanan UKUSA antlaşmasıyla dünyayı farklı bölgelere ayıran bu iki ülke, özellikle Balkanlar, Ortadoğu, Avrasya ve Akdeniz coğrafyasının takip, kontrol, keşif ve gözetleme faaliyetlerini kendi üstlerine alırken, nispeten daha sıkıntısız ve çeşitli menfaat hesapları kapsamında daha risksiz ve kârsız olan bölgeleri ise Avustralya, Kanada ve Yeni Zelanda’ya bırakırlar. Bu kapsamda Akdeniz’e çok özel bir önem addeden her iki ülke, Doğu Akdeniz’de “batmayan ada” olarak da adlandırılan Kıbrıs’a yönelik politikalarına da hız verirler. İngiltere’nin Filistin ve Süveyş coğrafyasındaki askeri birliklerini adaya kaydırmasının ardından faaliyete geçen Agrotur ve Dikelya askeri üslerinin yanında, ABD de bugün Echelon adı verilen ve bütün dünyayı kapsamına alan telekulak sistemi için düğmeye basar ve İngilizlerle müşterek entelijans faaliyetlerine girişir. Bu kapsamda adada sessiz sedasız çalışmaya başlayan tesislerden birisi de ABD’nin klasik anlamda radyo istasyonu olarak gösterdiği FBIS (Foreign Broadcast Information Service) olur. Varlığı yıllar boyu tartışılan ve Kıbrıs’ta 1974 yılına kadar Girne yakınlarında Alsancak’ta ve Lefkoşa civarında Alayköy’de bulunan tesisler, 20 Temmuz 1974 sonrasında adanın güneyine taşınır. ABD ve İngiltere’nin bu hizmetler karşılığında her yıl büyük meblağlar ödediği GKRY ise, farklı yerlerde bilinen bilinmeyen dinleme istasyonlarıyla tam anlamıyla gizemli bir askeri istihbarat merkezi haline gelir.

Anahtar Kelimeler

Kıbrıs, FBIS, İstihbarat, Enformasyon, ABD

Kaynakça

• Denktaş, Rauf R. (1997), Rauf Denktaş’ın Hatıraları, Cilt V, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Harp Akademileri Komutanlığı (1995), Kıbrıs’ın Dünü Bugünü Yarını, İstanbul: Harp Akademileri Basımevi.
• Leetaru, Kalev (2010), “The Scope of FBIS and BBC Open-Source Media Coverage, 1979-2008”, Studies in Intelligence, Cilt 54, Sayı: 1, Mart 2010, ss. 17-35.
• O’Malley, Brendan & Craig, Ian (1999), The Cyprus Conspiracy: America, Espionage and the Turkish Invasion, Londra, I.B. Taurus Press.
• Salih, Halil Ibrahim (2013), Reshaping of Cyprus; A Two-State Solution, USA: Xlibris Corporation.
• Way, Roland A. (1958), The BBC Monitoring Service and Its US Partner, Washington DC: CIA Historical Review Program.