İSRAİL’İN HAMAS SAVAŞI BAĞLAMINDA TEOPOLİTİK MOTİVASYONU İLE MÜTTEFİKLİK İLİŞKİSİNİN BÖLGESEL ETKİ ANALİZİ

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 1, 204 - 226, 02.03.2024

Mehmet Emir

Öz

İsrail, Ortadoğu coğrafyasında çok önemli bir aktördür. Kuruluşundan günümüze kadarki eylemleri daima dikkat çekici olmuştur. Tarihsel süreçte sırasıyla 1948, 1967 ve 1973’te girdiği savaşlardan galip olarak ayrılmıştır. Bulunduğu coğrafya, istikrarsız ve çatışmacı bir görünümdedir. Dolayısıyla, İsrail açısından çatışmaların aralıklarla da olsa devam ettiği genel bir politik süreç hali söz konusudur. Ancak Gazze Şeridi’nde cereyan eden son İsrail-Hamas Savaşı, gerek başlangıcı, gerekse de devamı açısından öncekilerden farklılıklar içermiştir. İsrail-Hamas Savaşı Realizm teoriyle değerlendirilmiştir. İsrail Başbakanı tarafından yapılan açıklamalar doğrultusunda çatışmalarda ise dini motivasyonun çok güçlü olduğu görülmüştür. Bunun yanında, yaşanan sivil kayıplarının çok fazla olması, dünya kamuoyunda yaygın bir gündem oluşturmuştur. İsrail’in Lübnan ve Suriye’deki son operasyonları da Hamas ile olan savaşından bağımsız değildir. İsrail, müttefikleri ABD, İngiltere ve bazı Avrupa Birliği üyesi devletlerden de askerî harekâtına dair güçlü bir destek almıştır. Üstelik bu destek, uluslararası hukuka riayet edilmemesine rağmen devam etmiştir. Uluslararası örgütler bağlamında bugüne kadar herhangi bir ciddi yaptırımdan müttefiki ABD’nin desteği ile kurtulan İsrail açısından bu alanda da bir ilk yaşanmıştır. Zira Güney Afrika tarafından İsrail’in eylemlerine yönelik olarak Uluslararası Adalet Divanı’na başvuruda bulunulmuştur. Başvurunun kabul edilmesine müteakip yargılama sürecine geçilmiştir. Halen devam eden hukuki sürecin nasıl sonuçlanacağı zaman içerisinde belli olacaktır. Neticede, İsrail’in vadedilmiş topraklar motivasyonuyla icra ettiği politik, ekonomik ve askeri hamleleri, Ortadoğu bölgesinde birçok aktörü etkilemeye devam etmektedir.

Anahtar Kelimeler

İsrail, Hamas, Savaş, Teopolitik, ABD

REGIONAL IMPACT ANALYSIS OF ISRAEL'S THEOPOLITICAL MOTIVATION AND ALLYSHIP RELATIONSHIP IN THE CONTEXT OF THE HAMAS WAR

Öz

Israel is a significant actor in the Middle East geography. Its actions from its establishment until today have always been remarkable. Historically, it emerged victorious from the wars it fought in 1948, 1967, and 1973, respectively. Its geography has an unstable and conflicting appearance. Therefore, for Israel, there is a general political process in which conflicts continue, albeit intermittently. However, the last Israel-Hamas War in the Gaza Strip had some differences from the previous ones in terms of both its beginning and its continuation. The Israel-Hamas War was evaluated with the Realism theory. In line with the statements made by the Israeli Prime Minister, it was seen that religious motivation was powerful in the conflicts. In addition, the high number of civilian casualties has become a major agenda item in the world’s public opinion. Israel’s latest operations in Lebanon and Syria are not independent of its war with Hamas. Israel has received strong support for its military operation from its allies, the United States (U.S.), the United Kingdom, and some of the European Union member states. Moreover, this support continued despite not complying with the international law. Israel has so far escaped any serious sanctions in the context of international organizations with the support of its ally, the U.S. However, recently an application was made by South Africa to the International Court of Justice regarding Israel’s actions. Following the acceptance of the application, the trial process started. How the ongoing legal process will conclude will become clear over time. In conclusion, Israel’s political, economic, and military moves motivated by the promised land continue to affect many actors in the Middle East region.

Anahtar Kelimeler

Israel, Hamas, War, Theopolitics, United States

Kaynakça

• • Aksünger, Selman (2024), "İsrail’in Gazze'deki İhlalleri Lahey'deki Uluslararası Mahkemeler Tarafından İncelenecek", Anadolu Ajansı, 12.01.2024, Erişim Tarihi: 13.01.2024, Erişim Adresi: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/israil-in-gazzedeki-ihlalleri-laheydeki-uluslararasi-mahkemeler-tarafindan-incelenecek/3100963.
• • Aksünger, Selman & Çetinkaya, Behlül & Pala, Melike (2024), "Uluslararası Adalet Divanı İsrail'in Gazze'de Soykırımı Önlemek İçin Tüm Tedbirleri Almasına Hükmetti", Anadolu Ajansı, 27.01.2024, Erişim Tarihi: 27.01.2024, Erişim Adresi: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/uluslararasi-adalet-divani-israilin-gazzede-soykirimi-onlemek-icin-tum-tedbirleri-almasina-hukmetti/3119575.
• • AlJazeera (2024), "World Reacts to US, UK Attacks on Houthi Targets in Yemen", 12.01.2024, Erişim Tarihi: 13.01.2024, Erişim Adresi: https://www.aljazeera.com/news/2024/1/12/world-reacts-to-us-uk-attacks-on-houthi-targets-in-yemen.
• • AP (2024), "US, British Militaries Launch Massive Retaliatory Strike against Iranian-backed Houthis in Yemen", 12.01.2024, Erişim Tarihi: 13.01.2024, Erişim Adresi: https://apnews.com/article/yemen-houthis-biden-retaliation-attacks-0804b93372cd5e874a0dd03513fe36a2
• • Baki, Adam (2004), "Kutsal Toprak, Mesih ve Terör", Dini Araştırmalar, Cilt 7, Sayı: 20, ss. 61-72.
• • Batuk, Cengiz, Rabia Mert (2017), "Sekülerlik ve Dindarlık Arasında Sıkışmış Modern Bir Devlet Olarak İsrail", Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 43, ss. 95-127.
• • BBC News Türkçe (2024), "BMGK'dan Kızıldeniz Kararı: Husilerin Saldırıları Acilen Durmalı", 10.01.2024, Erişim Tarihi: 13.01.2024, Erişim Adresi: https://www.bbc.com/turkce/articles/cyd0221g31yo.
• • BBC News Türkçe (2024), "Uluslararası Adalet Divanı: İsrail Gazze'de Soykırımı Önlemek İçin Tüm Tedbirleri Almak Zorunda", 26.01.2024, Erişim Tarihi: 28.01.2024, Erişim Adresi: https://www.bbc.com/turkce/articles/ce7l9lgdryeo
• • Ben-Rafael, Eliezer & Sharot, Stephen (1991), Ethnicity, Religion and Class in Israeli Society, Cambridge: Cambridge University Press.
• • Bland, Archie & Bethan McKernan (2024), "Who are the Houthis and How did the US and UK Strikes on Yemen come about?", The Guardian, 12.01.2024, Erişim Tarihi: 13.01.2024, Erişim Adresi: https://www.theguardian.com/world/2024/jan/12/yemen-houthi-rebels-who-are-they-what-attacking-us-uk-airstrikes-red-sea-crisis.
• • Bowman, Tom (2024), "U.S. and U.K. Strike Houthi Targets in Yemen", NPR, 11.01.2024, Erişim Tarihi: 13.01.2024, Erişim Adresi: https://www.npr.org/2024/01/11/1223238786/us-strikes-houthis-yemen.
• • Demirci, Zuhal (2023), "İngiltere, İsrail'e İstihbarat Sağlamak için Gazze Üzerinde Gözetleme Uçuşları Yapacağını Duyurdu", Anadolu Ajansı, 03.12.2023, Erişim Tarihi: 13.12.2023, Erişim Adresi: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/ingiltere-israile-istihbarat-saglamak-icin-gazze-uzerinde-gozetleme-ucuslari-yapacagini-duyurdu/3071553.
• • Emir, Mehmet (2023), "ABD'nin Askeri Güç Projeksiyonunun Değerlendirilmesi", Uluslararası Politika Akademisi, 02.12.2023, Erişim Tarihi: 26.01.2024, http://politikaakademisi.org/2023/12/02/abdnin-askeri-guc-projeksiyonunun-degerlendirilmesi/.
• • Emir, Mehmet (2023), "Avrupa ve Düzensiz Göç", içinde (editör: Cengiz Dinç) Avrupa 2023 Siyaset, Güvenlik, Göç, Terör ve Dış İlişkiler, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, ss. 67-72
• • Emir, Mehmet (2023), Avrupa Birliği'nin Gelişen Libya Politikası: Göç ve Güvenlik, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• • Emir, Mehmet (2023), "İsrail'in Gazze Operasyonu Bağlamında Değerlendirmeler", Uluslararası Politika Akademisi, 13.12.2023, Erişim Tarihi: 13.01.2024, Erişim Adresi: http://politikaakademisi.org/2023/12/13/israilin-gazze-operasyonu-baglaminda-degerlendirmeler/.
• • Euronews (2023), "İran Devrim Muhafızları Ordusu Üyesi General Musavi Şam Yakınlarında İsrail Saldırısında Öldürüldü", 25.12.2023, Erişim Tarihi: 04.01.2024, Erişim Adresi: https://tr.euronews.com/2023/12/25/iran-devrim-muhafizari-ordusu-uyesi-general-musavi-sam-yakinlarinda-israil-saldirisindaol#:~:text=%C4%B0ran%20Devrim%20Muhaf%C4%B1zlar%C4%B1%20Ordusu'ndan%20General%20Razi%20Musavi%2C%20Suriye',son%20dakika%20geli%C5%9Fmesi'%20olarak%20duyuruldu.
• • Gallagher, Aine (2024), "Uluslararası Adalet Divanı Nedir, 'İsrail'in Gazze'de Soykırım Yapmakla' Suçlandığı Dava Neden Bu Mahkemede Görülecek?", BBC News Türkçe, 05.01.2024, Erişim Tarihi: 25.01.2024, Erişim Adresi: https://www.bbc.com/turkce/articles/cw0dw132pw0o.
• • Gavison, Ruth (1999), "Jewish and Democratic? A Rejoinder to the "Ethnic Democracy" Debate", Israel Studies, Cilt 4, Sayı: 1, ss. 44-72.
• • GFP (2023), "2023 Military Strength Ranking", Erişim Tarihi: 10.01.2024, Erişim Adresi: https://www.globalfirepower.com/countries-listing.php.
• • Gürkan, Salime Leyla (2013), "Yahudilik", TDV İslam Ansiklopedisi, Erişim Tarihi: 26.01.2024, Erişim Adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/yahudilik.
• • Hanikra, Rosh (2024), "Another War could Break Out On the Israel-Lebanon Border", The Economist, 04.01.2024, Erişim Tarihi: 04.01.2024, Erişim Adresi: https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2024/01/04/another-war-could-break-out-on-the-israel-lebanon-border.
• • Harkov, Lahav (2024), "Assassinated Hamas leader Saleh Al-Arouri was Key Conduit between Hamas, Iran", Jewish Insider, 04.01.2024, Erişim Tarihi: 04.01.2024, Erişim Adresi: https://jewishinsider.com/2024/01/hamas-hezbollah-saleh-al-arouri-assassination-israel-war/.
• • Independent Türkçe (2023), "Siyonist" Biden'ın İsrail'le Yakın Bağları: 36 Yılda Milyonlarca Dolar Bağış", 22.10.2023, Erişim Tarihi: 13.01.2024, Erişim Adresi: https://www.indyturk.com/node/668951/d%C3%BCnya/siyonist-biden%C4%B1n-i%CC%87sraille-yak%C4%B1n-ba%C4%9Flar%C4%B1-36-y%C4%B1lda-milyonlarca-dolar-ba%C4%9F%C4%B1%C5%9F. • Karaman, M. Lütfullah (2009), "Siyonizm", TDV İslam Ansiklopedisi, Erişim Tarihi: 26.01.2024, Erişim Adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/siyonizm.
• • Milliyet (2024), "ABD ve İngiltere Yemen'de Husiler'i Vurdu!", 12.012024, Erişim Tarihi: 13.01.2024, Erişim Adresi: https://www.milliyet.com.tr/dunya/abd-ve-ingiltereden-yemene-hava-saldirisi-7062834; "ABD ve İngiltere'den Yemen'e Ortak Saldırı," 2024, https://www.sozcu.com.tr/abd-ve-ingiltere-den-yemen-e-ortak-saldiri-p14795, Erişim Tarihi: 13.01.2024.
• • NBC News (2024), "U.S. and Britain Launch Strikes against Houthi Rebel Targets in Yemen", 12.01.2024, Erişim Tarihi: 13.01.2024, Erişim Adresi: https://www.nbcnews.com/news/world/us-britain-strikes-houthi-yemen-rcna133576
• • NPR (2024), "Violence in Iran and Lebanon Prompts Concern Israel-Hamas War Could Expand", 03.01.2024, Erişim Tarihi: 04.01.2024, Erişim Adresi: https://www.npr.org/2024/01/03/1198909893/consider-this-from-npr-draft-01-03-2024.
• • NTV (2023), "ABD, Fransa, Almanya, İtalya ve İngiltere'den İsrail'e Destek", 10.10.2023, Erişim Tarihi: 13.12.2023, Erişim Adresi: https://www.ntv.com.tr/dunya/abd-fransa-almanya-italya-ve-ingiltereden-israile-destek,lBKpKZt_N0CcU3xLC21Ytg.
• • NTV (2023), "Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan Mossad'a Suikast Uyarısı", 06.12.2023, Erişim Tarihi: 13.12.2023, Erişim Adresi: https://www.ntv.com.tr/turkiye/cumhurbaskani-erdogandan-mossada-suikast-uyarisi,9pjq2Uxzs02zDxNLv4NMTQ.
• • NTV (2023), "Netanyahu'dan Gazze'ye Kara Harekatı Hazırlığında "Yeşaya Kehanetleri" Vurgusu: Yeşaya Kehanetleri Nelerdir?", 27.10.2023, Erişim Tarihi: 12.12.2023, Erişim Adresi: https://www.ntv.com.tr/galeri/dunya/netanyahudan-gazzeye-kara-harekati-hazirliginda-yesaya-kehanetleri-vurgusu-yesaya-kehanetleri-nelerdir,ZBDhTWx6AkupBffp-sGj7g/eleDQ-w9H0SZWqJV3djeKw.
• • NTV (2024), "İsrail Soykırımdan Yargılanacak", 26.01.2024, Erişim Tarihi: 26.01.2024, Erişim Adresi: https://www.ntv.com.tr/dunya/uluslararasi-adalet-divani-israilin-talebini-reddetti-soykirim-davasi-esastan-gorulecek,NSeLQUP5YEyM4vGGXbOT9w.
• • Reuters (2024), "US and Britain Strike Yemen in Reprisal for Houthi Attacks on Shipping", 13.01.2024, Erişim Tarihi: 13.01.2024, Erişim Adresi: http://www.reuters.com/world/us-britain-carry-out-strikes-against-houthis-yemen-officials-2024-01-11/.
• • Shindler, Colin (2013), A History of Modern Israel, Cambridge: Cambridge University Press.
• • Sondakika.com (2023), "İsrail Ordu Sözcüsü Hagari: Birden Fazla Cephede Savaşabiliriz", 15.10.2023, Erişim Tarihi: 13.12.2023, Erişim Adresi: https://www.sondakika.com/dunya/haber-israil-ordu-sozcusu-hagari-birden-fazla-cephede-16433059/.
• • Sözcü (2024), "ABD ve İngiltere'den Yemen'e Ortak Saldırı", 12.01.2024, Erişim Tarihi: 13.01.2024, Erişim Adresi: https://www.sozcu.com.tr/abd-ve-ingiltere-den-yemen-e-ortak-saldiri-p14795.
• • Sputnik Türkiye (2023), "Rusya: ABD'nin Vetosu, Gazze'de ‘Yanlışlıkla’ Değil, Bilinçli Kan Dökülmesi Anlamına Geliyor", 11.12.2023, Erişim Tarihi: 13.12.2023, Erişim Adresi: https://sputniknews.com.tr/20231211/rusya-abdnin-vetosu-gazzede-yanlislikla-degil-bilincli-kan-dokulmesi-anlamina-geliyor-1078323953.html.
• • Statista, "Proposed United States Military Aid to Israel from 2009 to 2020", Erişim Tarihi: 15.01.2024, Erişim Adresi: https://www.statista.com/statistics/209368/proposed-us-military-aid-to-israel/.
• • The New York Times (2024), "Attacks Heighten Fears of a Wider War for the Middle East and U.S.", 03.01.2024, Erişim Tarihi: 04.01.2024, Erişim Adresi: https://www.nytimes.com/2024/01/03/us/politics/war-israel-iran-hezbollah-yemen.html.
• • Tiryaki, Ayşe İrem (2023), "ABD'li Aktivist West: ABD'nin İsrail'in Eylemlerini Sona Erdirme Amacı Taşıyan Oylamayı Veto Etmesi, Ahlaki Bir Çöküştür", Anadolu Ajansı, 10.12.2023, Erişim Tarihi: 13.12.2023, Erişim Adresi: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/abdli-aktivist-west-abdnin-israilin-eylemlerini-sona-erdirme-amaci-tasiyan-oylamayi-veto-etmesi-ahlaki-bir-cokustur/3078629.
• • TRT Haber (2023), "Blinken: Bir Yahudi Olarak da Buradayım", 12.10.2023, Erişim Tarihi: 13.12.2023, Erişim Adresi: https://www.trthaber.com/haber/dunya/blinken-bir-yahudi-olarak-da-buradayim-802985.html.
• • TRT Haber (2023), "İran Devrim Muhafızları Ordusu Komutanlarından Musevi, Suriye’de Öldürüldü", 25.12.2023, Erişim Tarihi: 04.01.2024, Erişim Adresi: https://www.trthaber.com/haber/dunya/iran-devrim-muhafizlari-ordusu-komutanlarindan-musevi-suriyede-olduruldu-823689.html.
• • Ulutaş, Ufuk & Bölme, Selin M. & Demir, Gülşah Neslihan & Torlak, Furkan & Ziya, Saliha (2012), İsrail Siyasetini Anlama Kılavuzu, Ankara: SETA Yayınları.
• • Walsh, Aoife (2023), "İngiltere, İsrail’e Destek için Doğu Akdeniz’e Gemi ve Gözetleme Uçağı Konuşlandıracak", BBC News Türkçe, 13.10.2023, Erişim Tarihi: 13.12.2023, Erişim Adresi: https://www.bbc.com/turkce/articles/ckreyk1g89ro.
• • Zerubavel, Yael (1997), Recovered Roots: Collective Memory and the Making of Israeli National Tradition, Chicago: University of Chicago Press.