Multidimensional Analysis of the Concept of “The Right To The City” and its Dimension in Türkiye within the Framework of Global Debates

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 2, 5 - 26, 25.10.2024

Yunus Emre Özer

Öz

A growing proportion of the world’s population now lives in cities. This proportion is going to increase in the coming years. Urban congestion brings with it increasing problems. It is well known that there are global efforts to recognize the problems faced by urban dwellers and to find solutions to them. These rights, defined as urban rights, are based on human rights, and their implementer is usually the state. The concept of the right to the city (RTTC), first used by Lefebvre, examines the issue from a much broader perspective. Accordingly, RTTC is a demand for the transformation of cities. Urban dwellers are at the center of this transformation. The RTTC, which has inspired many political struggles, is comprehensively analyzed in this study, both theoretically and with some practical examples.
This study aims to define the concept of the RTTC compared with urban rights, to evaluate the variables of the RTTC, and to interpret the examples of the RTTC in the world and the situation in Türkiye. The basic qualitative method used in this study. The technique used was document analysis. In this context, documents were collected, interviewed, and analyzed (Sak et al., 2021: 228). As a result, it was concluded that the RTTC requires a proactive urban dweller profile, that the RTTC can be used against the decisions taken not only by the state but also by the private sector, and that Türkiye is still at the beginning of discussions about the RTTC.

Anahtar Kelimeler

Urban rights, Right to the City, Right to the City in Türkiye

Kent Hakkı Kavramının Çok Boyutlu Analizi ve Küresel Tartışmalar Çerçevesinde Türkiye Boyutu

Öz

Günümüzde dünya nüfusunun giderek artan bir oranı kentlerde yaşamaktadır. Bu oran, ilerleyen yıllarda daha da artacak gibi görünmektedir. Kentlerin kalabalıklaşması giderek artan sorunları da beraberinde getirmektedir. Aslında kentlerde yaşayanların karşılaştığı bu sorunların farkında olan ve bunlar için çözüm arayan küresel çabaların olduğu bilinmektedir. Kentli hakları ya da kentsel haklar olarak tarif edilen bu haklar insan haklarına dayanmaktadır ve uygulayıcısı genellikle devlettir. İlk olarak Lefebvre tarafından kullanılan kent hakkı kavramı ise konuya çok daha geniş bir perspektiften bakmaktadır. Buna göre kent hakkı, kentlerin değiştirilmesine yönelik bir taleptir. Kentliler ise bu değişimin tam da merkezinde yer almaktadır. Birçok siyasi mücadeleye de ilham veren kent hakkı kavramı bu çalışmada hem teorik olarak hem de uygulamadan bazı örneklerle kapsamlı bir şekilde ele alınmıştır.
Bu çalışmanın amacı, kent hakkı kavramını kentli haklarıyla karşılaştırmalı olarak tanımlamak, kent hakkının ortaya koyduğu değişkenleri değerlendirmek, kent hakkına ilişkin dünyadaki örnekleri ve Türkiye’deki durumu yorumlamaktır. Bu çalışmada temel nitel araştırma yönteminden yararlanılmıştır. Doküman analizi ise kullanılan teknik olmuştur. Bu kapsamda dokümanlar toplanmış, sorgulanmış ve analiz edilmiştir (Sak vd., 2021: 228). Sonuç olarak kent hakkının proaktif bir kentli profiline ihtiyaç duyduğu, kent hakkının sadece devletin değil özel sektörün de kente ilişkin aldığı kararlara karşı kullanılabileceği, Türkiye’nin ise kent hakkıyla ilgili tartışmalarda henüz başlangıç seviyesinde olduğu gibi sonuçlara ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kentli hakları, kent hakkı, Türkiye’de kent hakkı

Kaynakça

• Akdemir, D. Ş. (2020). Kentli hakları ve kent konseyleri. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 40, 149-167.
• Alacadağlı, E. (2021). Üniversite öğrencilerinin kent bilinci ve kentli hakları farkındalığının kentlileşme ve kent kültürüne katkıları; Bayburt örneği. Turkish Studies-Social Sciences, 16(1), 19-44.
• Althorpe, C., and Horak, M. (2023). The end of the right to the city: A radical-cooperative view. Urban Affairs Review, 59(1), 14-42.
• Alver, K. (2014). Türkiye’de kent hakkı. İnsan ve Toplum Dergisi, 4(7), 217-218.
• Amerian, M. (2021). Toward a conceptual model for public space assessment with focus on the right to the city discourse using the Fuzzy-Delphi and dematel methods. Journal of Urban and Regional Analysis, 13(2), 233-256.
• Arefin, S. and Rashid, T. (2021). The urban poor in Dhaka: Perspectives on the right to the city. Journal of Urban & Regional Analysis, 13(1), 145-161.
• Başarmak, H. I. B. (2020). Bağımlı kentleşme, kent hakkı ve kentsel dönüşüm. Memleket Siyaset Yönetim (MSY), 15(34), 217-242.
• Batal, S. (2016). Türkiye’de yerel yönetimlerin görev tanımında yeni bir misyon: Kent kültürü kazandırma ve kentlileştirme. Paradoks Ekonomi Sosyoloji ve Politika Dergisi, 11, 24-40.
• Becker, S., Angel, J., and Naumann, M. (2020). Energy democracy as the right to the city: Urban energy struggles in Berlin and London. Environment and Planning A: Economy and Space, 52(6), 1093-1111.
• Chau, H. S., Pelzelmayer, K., and Schwiter, K. (2018). Short-term circular migration and gendered negotiation of the right to the city: The case of migrant live-in care workers in Basel, Switzerland. Cities, 76, 4-11.
• Cities Territories Governance (2023, October 5). Retrieved from https://www.citego.org/bdf_fiche-document-1469_en.html
• Çamur, A. (2017). Suriyeli mülteciler ve belediyelerin sorumluluğu İzmir örneği. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 113-129.
• De Sá, T. H., Edwards, P., Pereira, R. H. M. and Monteiro, C. A. (2019). Right to the city and human mobility transition: The case of São Paulo. Cities, 87, 60-67.
• Dinçer, Ö. (2016). Sürdürülebilir kentleşme tartışmaları ve kent hakkı. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(10), 73-84.
• Domaradzka, A. (2018). Urban social movements and the right to the city: An introduction to the special issue on urban mobilization. Voluntas: International Journal of Voluntary and Nonprofit Organizations, 29(4), 607-620.
• Domaradzka, A. (2022). The un-equal playground: Developers and urban activists struggling for the right to the city. Geoforum, 134, 178-186.
• Erdi Lelandais, G. (2013). Citizenship, minorities and the struggle for a right to the city in Istanbul. Citizenship Studies, 17(6-7), 817-836. https://doi.org/10.1080/13621025.2013.834134
• Erdi Lelandais, G. (2014). Right to the city as an urban utopia? Practices of everyday resistance in a Roman neighbourhood in İstanbul. In H. Lefebvre (Ed.), Understanding the City: Henri Lefebvre and Urban Studies, 978-1-4438-5355-2, https://shs.hal.science/halshs-01076838v1
• Erdi, G. (2019). Right to the city and urban resistance in Turkey: A comparative perspective. In M. E. Leary-Owhin and J. P. McCarthy (Eds.), The City and Urban Society (pp. 492-501). Routledge.
• Ertan, K. A. (2008). Kent hakkı üzerine düşünceler. Amme İdaresi Dergisi, 41(4), 125-141.
• Fabula, S. and Timár, J. (2018). Violations of the right to the city for women with disabilities in peripheral rural communities in Hungary. Cities, 76, 52-57.
• Global Platform for the Right to the City. (2024). Retrieved July 16, 2024, from https://www.right2city.org/vision-mision/
• Güler, M. (2011). Kentsel Haklar, Kapitalizm ve katılım. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 66(01), 49-71.
• Habitat III Policy Papers. (2016). Retrieved July 16, 2024, from https://habitat3.org/wp-content/uploads/Habitat%20III%20Policy%20Paper%201.pdf
• Harvey, D. (2008). The right to the city. Retrieved July 20, 2024, from https://davidharvey.org/media/righttothecity.pdf
• He, S. (2015). Right to the city: A liberal-democratic perspective. In J. D. Wright (Ed.), International encyclopedia of the social & behavioral sciences (2nd ed., Vol. 20, pp. 673–679). Elsevier.
• Huchzermeyer, M. (2014). Invoking Lefebvre's ‘right to the city’ in South Africa today: A response to Walsh. City, 18(1), 41–49.
• Jabareen, Y. (2014). ‘The right to the city’ revisited: Assessing urban rights–the case of Arab cities in Israel. Habitat International, 41, 135–141.
• Karasu, M. A. (2008). Kentli haklarının gelişimi ve hukuki boyutları. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 78, 37–52.
• Kartal, M., and Gençtürk, D. C. (2022). Henri Lefebvre kazısı: Neoliberal kentsel politikalar ve kent hakkı. Turkish Studies-Economics, Finance, Politics, 17(1), 63–91.
• Kaymaz, C. (2021). Henri Lefebvre’in müdahaleleri: Kentsel haklara karşı kent hakkı. Alternatif Politika, 13(3), 758–789.
• Koçak, B., and Bektaş, M. (2019). Ulusal ve uluslararası hukuk sisteminde kentli hakları ve katılım. Kent Akademisi, 12(1), 104–117.
• Korkut, H., and Öner, Ş. (2021). Küreselleşme sürecinde kentli haklarının uluslararası metinlere yansıması. Öneri Dergisi, 16(56), 910–942.
• Kuran, S. A. (2019). Kent hakkı çerçevesinde 6360 sayılı yasanın incelenmesi. Journal of Mehmet Akif Ersoy University Social Science Institute, 11(27), 97–110.
• Kuymulu, M. B. (2013). The vortex of rights: ‘Right to the city’ at a crossroads. International Journal of Urban and Regional Research, 37(3), 923–940.
• Lefebvre, H. (2004). Writings on cities. Blackwell Publishing.
• Lefebvre, H. (2015). Şehir hakkı. Sel Yayıncılık.
• Manouchehri, B. and Burns, E. A. (2021). Participation as a right to the city: Iranian children’s perspectives about their inclusion in urban decision‐making. Children & Society, 35(3), 363–379.
• Marcuse, P. (2010). Rights in cities and the right to the city? In G. Sugranyes and C. Mathivet (Eds.), Cities for all: Proposals and experiences towards the right to the city (pp. 87–98). Habitat International Coalition.
• Metlioğlu, S. Ö. (2021). Kentte insan hakları ve kent hakkı. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18(40), 2731–2743.
• Misgav, C., and Fenster, T. (2018). Day by day-protest by protest: Temporal activism and the feminist Mizrahi right to the city. Cities, 76, 29–35.
• Mitchell, D. (2003). The right to the city. The Guilford Press.
• Öner, R. V. and Osmanoğulları, F. (2017). Kentli haklarına karşı şehir hakkı: Farklılıklar, benzerlikler ve eğilimler. Emek Araştırma Dergisi (GEAD), 8(11), 75–98.
• Öner, Ş., and Şen, M. Ö. (2020). Belediye sivil toplum ilişkileri: Yasal-kurumsal mevcut durum ve plan vizyonu. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 3(3), 579–593.
• Özbey, M., and Özel, M. (2015). Kentsel haklar ve kolluğun işlevleri. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(1), 35–49.
• Özer, Y. E. (2021). Kentsel dönüşüm uygulamaları ve yerel yönetimler. In Ö. Önder, E. B. Sipahi and M. Yaman (Eds.), Yerel yönetimler-yönetim, siyaset, kent ve güncel tartışmalar (pp. 631–653). Gazi Kitabevi.
• Özkiraz, A. and Acungil, Y. (2012). Hemşehri derneklerinin kentlileşme sürecindeki rolü (Tokat örneği). Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 29(1), 247–272.
• Parlak, B. (2018). Sürdürülebilir kalkınma ve kentli hakları perspektifinden kent kültürü ve kent kimliğinin dönüşümü: Bir proje örneği. TESAM Akademi Dergisi, Yerel Yönetimler Özel Sayısı, 11–48.
• Pektaş, E. K., and Akın, F. (2010). Avrupa Kentsel Şartları perspektifinde bir kentli hakkı olarak “katılım hakkı” ve Türkiye. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(2), 23–49.
• Purcell, M. (2002). Excavating Lefebvre: The right to the city and its urban politics of the inhabitant. GeoJournal, 58, 99–108.
• Purcell, M. (2003). Citizenship and the right to the global city: Reimagining the capitalist world order. International Journal of Urban and Regional Research, 27(3), 564–590.
• Purcell, M. (2013). Possible worlds: Henri Lefebvre and the right to the city. Journal of Urban Affairs, 36(1), 141–154.
• Qian, J. and He, S. (2012). Rethinking social power and the right to the city amidst China's emerging urbanism. Environment and Planning A, 44(12), 2801–2816.
• Sak, R., Sak, İ. T. Ş., Şendil, Ç. Ö., and Eşref, N. A. S. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227–256.
• Rahbari, L. and Sharepour, M. (2015). Gender and the realisation of women’s right to the city in Tehran. Asian Journal of Social Science, 43(3), 227–248.
• Republic of Turkey. (2021). Republic of Turkey national report on the implementation of the new urban agenda. https://cevresehiriklimkutuphanesi.csb.gov.tr/ShowPDF/d276d6a6-7dd3-41dd-be90-c9f66fc94fd6
• Right to the City. (2024). Retrieved October 05, 2024, from https://www.righttothecity.org/
• Rosati, C. (2019). Infrastructures of feeling and the right to the city. Asia Pacific Media Educator, 29(2), 251–258.
• Setiawan, B. (2020). Rights to the city, tolerance, and the Javanese concepts of “Rukun” and “Tepo Sliro”: A portray from five kampungs in Yogyakarta. In IOP Conference Series: Earth and Environmental Science (Vol. 402, No. 1, p. 012005). IOP Publishing.
• Sezik, M. (2019). Türkiye'de yerel yönetimlerin yaşanabilir kent oluşturma politikaları. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 703–716.
• Shillington, L. J. (2013). Right to food, right to the city: Household urban agriculture, and socionatural metabolism in Managua, Nicaragua. Geoforum, 44, 103–111.
• Şahnagil, S. and Güler, T. (2019). Kentlilik bilincinin oluşumu ve kente entegrasyon sürecinde hemşehri derneklerinin etkisi. Journal of Management and Economics Research, 17(4), 91–105.
• T.C. İçişleri Bakanlığı, Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü. (2023). Derneklerin faaliyet alanlarına göre dağılımı. T.C. İçişleri Bakanlığı. Retrieved November 21, 2023, from https://www.siviltoplum.gov.tr/derneklerin-faaliyet-alanlarina-gore-dagilimi
• Tataroğlu, N. (2012). Bir kentsel hak olarak güvenlik ve MOBESE uygulaması (Master's thesis, Institute of Social Sciences).
• Terzi, E. and Koçak, Y. (2014). Hemşehri dernekleri, hemşehrilik bilinci ve kentlileşme ilişkisi üzerine bir araştırma: İstanbul/Sultangazi’deki Karslı hemşehri dernekleri örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32, 137–150.
• Torkington, K. and Ribeiro, F. P. (2022). Whose right to the city? An analysis of the mediatized politics of place surrounding alojamento local issues in Lisbon and Porto. In Platform-Mediated Tourism (pp. 110–129). Routledge.
• Turkey Habitat-III National Report. (2024). Retrieved July 19, 2024, from https://webdosya.csb.gov.tr/db/habitat/editordosya/file/TURKEY_HABITATIII_NATIONAL_REPORT(english).pdf
• Turok, I. and Scheba, A. (2019). ‘Right to the city’ and the New Urban Agenda: Learning from the right to housing. Territory, Politics, Governance, 7(4), 494–510.
• Udvarhelyi, É. T. (2011). Reflections on a politics of research for the right to the city. International Review of Qualitative Research, 3(4), 383–401.
• UN HABITAT. (2010). The right to the city. Retrieved July 19, 2024, from https://unhabitat.org/sites/default/files/documents/2019-05/wuf-5.pdf
• United Nations Development Programme. (2024). Retrieved July 19, 2024, from https://www.undp.org/eurasia/our-focus/governance-and-peacebuilding/responsible-and-accountable-institutions
• Usta, S. and Bilgi, E. (2017). Hemşehrilik bilinci ve kent konseyleri: Karaman ilinde bir araştırma. Journal of Suleyman Demirel University Institute of Social Sciences, 26(1), 223–252.
• Vacchelli, E. and Peyrefitte, M. (2018). From a/topia to topia: Towards a gendered right to the city for migrant volunteers in London. Cities, 76, 12–17.
• Van der Graaf, S. (2020). The right to the city in the platform age: Child-friendly city and smart city premises in contention. Information, 11(6), 285.
• Wang, S., Esther, H. K. Y., Yu, Y. and Tsou, J. Y. (2022). Right to the city and community facility planning for the elderly: The case of an urban renewal district in Hong Kong. Land Use Policy, 114, 105978.
• Yetkin, E., Boyacıoğlu, E. and Kacar, A. D. (2021). Kent hakkı bağlamında endüstri mirasını yeniden okumak: TÜRASAŞ Eskişehir örneği. İDEALKENT, 12(33), 1065–1099.