6 Şubat Kahramanmaraş Merkezli Depremin Bölgedeki Havalimanları Performanslarına Etkisi

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 2, 19 - 42, 28.10.2025

Tunahan Avcı , Muhammed Osman İlkel

Öz

Ülkemizde 2023 yılında yaşanan ve ‘’asrın felaketi’’ olarak tabir edilen 6 Şubat Kahramanmaraş merkezli depremlerin havalimanlarına etkisi kaçınılmaz olmuştur. Özellikle afet bölgesinde yer alan havalimanlarında depremin etkisi daha çok hissedilmiştir. Çalışmada, Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat depreminin afet bölgesinde bulunan havalimanlarının üzerindeki etkisini saptamak amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, Hatay, Kahramanmaraş, Adana, Gaziantep, Adıyaman, Malatya, Elazığ, Şanlıurfa ve Diyarbakır havalimanları çalışmaya dahil edilmiştir. Veri zarflama yöntemi ve Malmquist toplam faktör verimliliği endeksleri kullanılarak havalimanlarının etkinlik ve verimliliklerinin ölçüldüğü bu çalışmada 2021,2022 ve 2023 dönemlerine ait veriler ele alınmıştır. Ayrıca personel sayısı, havalimanı giderleri ve terminal alanı girdi değişkenleri olarak; yolcu sayısı, toplam uçuş sayısı ve yük trafiği ise çıktı değişkenleri olarak analiz kapsamına dahil edilmiştir. Gerçekleştirilen analizlerde, 2021 ve 2022 yıllarında toplam 6 havalimanının etkin olduğu görülürken depremin meydana geldiği 2023 yılında ise toplam 4 havalimanının etkin olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca 2022’de en yüksek verimliliğin Diyarbakır Havalimanı, en düşük verimliliğin Kahramanmaraş Havalimanı olduğu, 2023’te ise en yüksek verimliliğin Adıyaman Havalimanı, en düşük verimliliğin ise Hatay Havalimanı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Etik Beyan

Yazar ve diğer üçüncü kişi ve kurumlarla çıkar çatışmasının olmadığını veya varsa bu çıkar çatışmasının nasıl oluştuğuna ve çözüleceğine ilişkin beyanlar ile yazar katkısı beyan formları makale süreç dosyalarına ıslak imzalı olarak eklenmiştir.

Destekleyen Kurum

Bu çalışmada herhangi bir finansal destek bulunmamaktadır.

Teşekkür

Bu çalışma kapsamında teşekkür edilecek kişi veya kurum bulunmamaktadır.

February 6, Based In Kahramanmaraş Impact Of Earthquake On The Performance Of Airports In The Region

Öz

The February 6 Kahramanmaraş-centered earthquakes, which occurred in our country in 2023 and are referred to as the “disaster of the century”, have inevitably had an impact on airports. The impact of the earthquake was felt more especially in airports located in the disaster area. The study aimed to determine the impact of the February 6 Kahramanmaraş-centered earthquake on the performance of airports located in the disaster area. For this purpose, Hatay, Kahramanmaraş, Adana, Gaziantep, Adıyaman, Malatya, Elazığ, Şanlıurfa and Diyarbakır airports were included in the study. In this study, where the efficiency and productivity of airports were measured using the data envelopment method and Malmquist total factor efficiency indices, data for the periods 2021, 2022 and 2023 were considered. In addition, the number of personnel, airport expenses and terminal area were included in the analysis as input variables; while the number of passengers, total number of flights and freight traffic were included in the analysis as output variables. In the analyzes carried out, it was determined that a total of 6 airports were active in 2021 and 2022, while a total of 4 airports were active in 2023, when the earthquake occurred. In addition, it was concluded that the highest efficiency in 2022 was Diyarbakır Airport, the lowest efficiency was Kahramanmaraş Airport, and the highest efficiency in 2023 was Adıyaman Airport and the lowest efficiency was Hatay Airport.

Anahtar Kelimeler

Earthquake , airport , data envelopment analysis , efficiency , productivity

Etik Beyan

Bu makale için etik kurul iznine gerek yoktur. Buna ilişkin ıslak onam formu, makale süreci dosyalarına eklenmiştir.

Destekleyen Kurum

This study did not receive any financial support.

Teşekkür

There are no individuals or institutions to be acknowledged in this study.

Kaynakça

• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. (2014). Açıklamalı afet yönetimi terimleri sözlüğü. AFAD.
• Balcı, E. (2020). Bankacılıkta veri zarflama analizi ve Malmquist endeksi yaklaşımı ile etkinlik ve verimlilik analizi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Ticaret Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Battal, Ü. (2020). Avrupadaki havaalanı grup şirketlerinin finansal performanslarının ölçülmesi: Veri zarflama analizi yöntemi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), 171–184.
• Bayramoğlu, M. M., & Toksoy, D. (2017). Veri zarflama analizinin ormancılıkta kullanımı. Türkiye Ormancılık Dergisi, 18(1), 82–93.
• Choi, Y., Wen, H., Lee, H., & Yang, H. (2020). Measuring operational performance of major Chinese airports based on SBM-DEA. Sustainability, 12(19), 1–17.
• Darılmaz, K. (2019). Depreme dayanıklı binaların tasarımına giriş. Birsen Yayınevi.
• Deliktaş, E. (2002). Türkiye özel sektör imalat sanayiinde etkinlik ve toplam faktör verimliliği analizi. ODTÜ Gelişme Dergisi, 29(3–4), 247–284.
• Demirtaş, R., & Erkmen, C. (2000). Deprem ve jeoloji. Jeoloji Mühendisleri Odası.
• Erden, E. (2007). Türkiye'deki havalimanlarının iç hat uçuşları yönünden etkinliklerinin karşılaştırılması: Bir veri zarflama analizi uygulaması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Fragoudaki, A., Giokas, D., & Glyptou, K. (2016). Efficiency and productivity changes in Greek airports during the crisis years 2010–2014. Journal of Air Transport Management, 57, 306–315.
• Işık, B. C. (1992). Depremler ve Türkiye. Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Kale, S. (2009). Veri zarflama analizi ile banka şubelerinin performansının ölçülmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Kadir Has Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kan Tsui, W. H., Balli, H. Ö., Gilbey, A., & Gow, H. (2014). Operational efficiency of Asia–Pacific airports. Journal of Air Transport Management, 40(C), 16–24.
• Kıyıldı, R. K., & Karaşahin, M. (2006). Türkiye’deki havaalanlarının veri zarflama analizi ile altyapı performansının değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(3), 391–397.
• Kuyucak Şengür, F. (2018). İşletme olarak havaalanı. F. Kuyucak Şengür (Ed.), Havaalanı yönetimi (ss. 2–29). Anadolu Üniversitesi.
• Olariaga, O. D., & Moreno, L. P. (2019). Measurement of airport efficiency: The case of Colombia. Transport and Telecommunication Journal, 20(1), 40–51.
• Ömürbek, N., Demirgubuz, M. Ö., & Tunca, M. Z. (2013). Hizmet sektöründe performans ölçümünde veri zarflama analizinin kullanımı: Havalimanları üzerine bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 4(9), 21–43.
• Pehlivanlı, E. A. (2020). Covid-19’un havalimanları performansları üzerine etkisinin değerlendirilmesi: Türkiye. Turkish Studies, 15(4), 905–922.
• Peker, İ., & Baki, B. (2009). Veri zarflama analizi ile Türkiye havalimanlarında bir etkinlik ölçümü uygulaması. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2), 72–88.
• Perico, A. E., Santana, N. B., & Do Nascimento Rebelatto, D. A. (2017). Efficiency of Brazilian international airports: Applying the bootstrap data envelopment analysis. Gestão e Produção, 24(2), 370–381.
• Rabar, D., Zenzerovic, R., & Šajrih, J. (2017). An empirical analysis of airport efficiency: The Croatian case. Croatian Operational Research Review, 8(2), 471–487.
• Rakipoğlu, C. (2024). 6 Şubat 2023 depremleri özelinde havacılık sektörünün incelenmesi. Journal of Aerospace Science and Management, 2(2), 42–66.
• Seyrek, İ. H., & Ata, A. H. (2010). Veri zarflama analizi ve veri madenciliği ile mevduat bankalarında etkinlik ölçümü. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 4(2), 67–84.
• Stichhauerova, E., & Pelloneova, N. (2019). An efficiency assessment of selected German airports using the DEA model. Journal of Competitiveness, 11(1), 135–151.
• Şahin Demir, S. A. (2023). Acil durumlarda eğitim: 6 Şubat depremleri, riskler ve öneriler. Eğitim-Bir-Sen Stratejik Araştırmalar Merkezi.
• Taşdemir, M. (2020). Covid-19 salgınının havacılık sektörüne etkileri ve Türkiye'deki yoğun havalimanlarının salgın öncesi ve salgın koşullarında etkinlik değişimlerinin veri zarflama analizi yöntemi ile tespiti. Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, 6(39), 2691–2707.
• Tiryaki Yenilmez, D. (2023). Deprem ve göç ilişkisi üzerine kısa bir değerlendirme. Akademik Düşünce Dergisi, 7, 39–52.
• TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası. (2023). 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremleri sonucu oluşan yapısal hasarlara ilişkin gözlem ve değerlendirme raporu. TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası.
• Türkiye Belediyeler Birliği. (2024). 6 Şubat afet bölgesi mevcut durum değerlendirmesi ve gelişim önerileri raporu. Türkiye Belediyeler Birliği.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2024). Kahramanmaraş ve Hatay depremleri yeniden imar ve gelişme raporu. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı.
• Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı. (2023). Dış ticaret istatistikleri. https://ticaret.gov.tr/istatistikler Türkiye İstatistik Kurumu. (2023). İstatistik veri portalı. https://data.tuik.gov.tr/
• Ulutaş, B. B. (2006). Türkiye’deki havaalanı etkinliklerinin veri zarflama analizi ile değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Yazgan, E. A., & Karkacier, O. (2015). Veri zarflama analizi ile etkinlik ölçümleri ve havalimanı işletmeciliği sektöründe bir uygulama. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 7(2), 15–28.