MILITARY EXPEDITIONS AND THEIR ROUTES TO KONYA PRIOR TO THE MYRIOKEPHALON VICTORY

Yıl 2017, Sayı: 7, 40 - 73, 27.09.2018

Muharrem Kesik

Öz

The Seljuks won the Battle of Myriokephalon which took place between the contracting states as the result of the struggles of Byzantine Empire to collapse the Turkey Seljuk Empire and to expel Turks from Anatolia. This victory was an important event that ensured that Anatolia would become the Turkish homeland. Nevertheless, the precise location of the Myriokephalon Battle is still not known. There have been many articles and papers written on the subject up to now but none of them have been able to satisfy either the public or historians. The negligence and responsibility for that situation belongs to the Turkish History Council and the Ministry of Culture.

Essentially, the arguments related to the road chosen by the Emperor who aimed to come to Konya while setting out from İstanbul to Konya, the capital of Seljuks, and the battlefield result from the lack of information in the sources, complexity of the battlefield, the fact that there are a number of different roads leading to Konya, commentaries revealed without visiting and examining the region, decisions taken, determinations based on just one source and the lack of knowledge about the topography of the battlefield.

The historians who analysed the easiest and least burdensome route that an army might take from Denizli to Konya focused on Karamık Beli, Düzbel, Kumdanlı Plain, Sultandağı, Gelendost and Kufi Çayı valley which were used as a transit road in the region. At the same time, the issue got more complicated because of the certain researchers opining about it were influenced by formers, their lack of opportunity to examine the topography of the battlefield and the unsubstantiated claims of the curious regional researchers and writers who were unaware of methodology.

Consequently, a committee consisting of archaeologists, historians, geoscientist, engineers and geographers who will be appointed by the Presidency of the Turkish History Council should make certain studies analysing and searching the issue in order to get certain results on the route around Konya, where a great army can lead, indicating topographic structure stated in the sources.

In this paper drawing attention an issue which had not been dwelled on before, we have tried to find out clues that will help to find the battlefield and the route taken by the Byzantine Emperor Manuel Komnenus at the Battle of Myriokephalon analysing the roads taken before 1176 by the Byzantines and Crusaders who led to Konya.

Anahtar Kelimeler

Friedrich Barbarossa, Manuel Komnenos, Myriokephalon, Mesud I, Konya, Kilij Arslan II

MYRİOKEPHALON ZAFERİ ÖNCESİNDE KONYA’YI HEDEF ALAN ASKERÎ SEFERLER VE YOLLARI

Öz

Bizans İmparatorluğu’nun Türkiye Selçuklu Devletine son vermek ve Türkleri Anadolu’dan atmak hedefiyle yola çıktığı seferin sonucunda taraflar arasında meydana gelen Myriokephalon Savaşı’nı Selçuklular kazandılar. Bu zafer Anadolu’nun Türk vatanı olmasını kesin olarak sağlayan büyük bir olaydır. Buna karşın Myriokephalon Zaferi’nin elde edildiği mevkii hâla tam olarak ortaya konulabilmiş değildir. Bu konuda günümüze kadar onlarca makale ve bildiri yazıldı. Ancak bu çalışmaların hiçbiri kamuoyunu ve tarihçileri tatmin edebilmiş değildir. Buradaki ihmal ve sorumluluk Türk Tarih Kurumu ve Kültür Bakanlığı’na aittir.

İstanbul’dan yola çıkarak Selçukluların başkenti Konya’ya ulaşmayı hedefleyen İmparator’un Konya’ya giderken seçtiği yol ve savaşın yapıldığı mevki üzerinde yaşanan bu tartışmalar aslında, kaynaklardaki bilgilerin yetersizliği, savaşın geçmiş olduğu coğrafyanın karmaşıklığı, Konya’ya giden birkaç farklı yolun olması, bölgeyi gezip incelemeden yapılan yorumlar, varılan kararlar, tek bir kaynağa dayalı tespitler, savaşın meydana geldiği topografyayı bilmemek gibi nedenlerden kaynaklanmaktadır.

Denizli’den Konya’ya gidecek bir ordunun en kolay ve zahmetsiz şekilde gidebileceği yolları değerlendiren tarihçiler, yörede geçiş yolu olarak kullanılan Karamık Beli, Düzbel, Kumdanlı Ovası, Sultandağı, Gelendost, Kufi Çayı vadisi üzerinde durmuşlardır. Aynı zamanda, konu ile ilgili görüş belirten bazı araştırmacıların daha öncekilerden etkilenmesi; savaşın geçtiği yerin topografik yapısını inceleme fırsatı bulamamaları, metodolojiden bîhaber meraklı bölgesel bazı araştırmacıların ve yazarların ortaya attıkları mesnetsiz iddialar, konunun daha bir karmaşıklaşmasına sebep olmuştur.

Sonuç olarak kaynaklarda belirtilen topografik yapıyı gösteren, Konya’ya yakın büyük bir ordunun izleyebileceği güzergahta, Türk Tarih Kurumu Başkanlığı tarafından belirlenecek arkeolog, tarihçi, yerbilimci, mühendis ve coğrafyacılardan oluşturulan bir heyetin belli bir süre içinde konuyu inceleyip araştırarak kesin sonuçlara varmaya yönelik ciddi çalışmalar yapması gerekmektedir.

Biz de bu makale ile üzerinde yeterince durulmayan bir konuya dikkat çekerek, 1176 yılında meydana gelen bu savaş öncesinde Konya’yı hedef alan Bizans ve Haçlı seferlerinin izlediği yolları incelemek suretiyle Myriokephalon Savaşı’nda Bizans İmparatoru Manuel Komnenos’un takip ettiği güzergahı ve savaş mahallini belirlemeye yardımcı olacak ipuçları bulmaya çalıştık.

Anahtar Kelimeler

Friedrich Barbarossa, Manuel Komnenos, Myriokephalon, I. Mesud, Konya, II. Kılıç Arslan

Kaynakça

• Kaynak Eserler
• Anna Komnene, Alexiade, Regne de Tempereur Alexis I Comnene (1081-1118), (nşr. ve trc. B. Leib), Paris 1937-45,1-III, (İng. Elizabeth
• A. S. Dawes), The Alexiad, London 1928, (trc. Bilge Umar) Alexiad Malazgirt’in Sonrası, İstanbul 1996.
• Anonim Selçuknâme, (nşr. ve trc. Feridun Nafiz Uzluk), Ankara 1952.
• Ebu’l-Ferec (Bar Hebraeus), Abû’l-Farac Tarihi, (çev. Ömer Rıza Doğrul), Ankara 1987, II.
• Kinnamos, Ioannes, Epitome Historiarum, CSHB, (nşr. I. Meinecke), Bonn 1836, (Frs. J. Rosenblum), Chronique, Paris 1972; Ioannes Kinnamos’un Historia’sı, (çev. Işın Demirkent), Ankara 2001.
• Kumandan Simbat, Vekayinâme, (trc. Hrant D. Andreasyan), çeviri nr. 68, (TTK’da henüz yayımlanmamış tercüme).
• Niketas Khoniates, Historia, (çev. Fikret Işıltan), Ankara 1995.
• Odo de Deuil, De Profectione Ludovici VII in Orientem, (trc. V. G. Berry), New York 1948. S üryanî Mikhail, Khronik, (nşr. ve trc. J. B. Chabot), Chronique de Michel le Syrien, Patriarche jacobite d’Antioche (1116-99), Paris 1899-1924, (trc. Hrant D. Andreasyan), Süryani Patrik Mihail’in Vekayinâmesi 1042-1195, Ankara 1944, II, (TTK’da henüz yayımlanmamış tercüme).
• Araştırma Eserleri
• Ceylan, M. Akif-Adnan Eskikurt, Tarihî Coğrafya Açısından Myrikephalon Savaşı ve Konya Bağırsak Boğazı, Konya 2017.
• Chalandon, Ferdinand, Alexis Comnene: Les Comnene, Jean II Comnene et Manuel I Comnene, Paris 1910-1912, I-II.
• Çay, Abdülhaluk, II. Kılıç Arslan, Ankara 1987.
• -----------------------, Anadolu’nun Türkleşmesinde Dönüm Noktası Sultan II. Kılıç Arslan ve Karamıkbeli (Myriokephalon) Zaferi, İstanbul 1984.
• Demirkent, Işın, Haçlı Seferleri, İstanbul 1997.
• __________, “Komnenos Hanedanının Büyük Başkumandanı: Türk Asıllı Ioannes Aksukhos”, Belleten, Ankara 1996, c. LX, sa. 227.
• Eskikurt, Adnan - Mehmet Akif Ceylan, Selçuklu-Bizans Münasebetlerinde Bir Dönüm Noktası Myriokephalon Zaferi (Beyşehir-Bağırsak Boğazı-Miryokefalon) 17 Eylül 1176, İstanbul 2015.
• Kesik, Muharrem, Türkiye Selçuklu Devleti Tarihi Sultan I. Mesud Dönemi (1116-1155), Ankara 2003.
• Moravcsik, Gyula, Byzantinoturcica, Leiden 1983, I-II.
• Ramsay, William Mitchell, The Historical Geography of Asia Minor, (çev. Mihri Pektaş), Anadolu’nun Tarihî Coğrafyası, İstanbul 1961.
• Runciman, Steven, Haçlı Seferleri Tarihi, (çev. Fikret Işıltan), Ankara 1992, II.
• Turan, Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye, İstanbul 1993.
• Umar, Bilge, Türkiye’deki Tarihsel Adlar,İstanbul 1993.
• Vasiliev, A. Alexandrovich, “Manuel Comnenos and Henry Plantagenet”, Byzantinische Zeitschrift, band , XXIX, Leipzig und Berlin 1929-30, s. 233-244.