TÜRK TARİH TEZİ DÖNEMİNDEN YAPILANDIRMACI YAKLAŞIMA “İLKOKUL 4. SINIF TARİH/SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARINDA ANTİKİTE ANADOLU UYGARLIKLARI”

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 1, 51 - 74, 07.02.2017

Ayşe Taşkın

https://doi.org/10.29065/usakead.287756

Öz

Bu
çalışmada cumhuriyet döneminden günümüze ilkokul dördüncü sınıflarda okutulan
Tarih/Sosyal Bilgiler ders kitaplarında yer alan Antikite dönemi Anadolu
Uygarlıkları konusunun ele alınışındaki değişiklikler ve bunun nedenleri
incelenmiştir. Bunun için 1938, 1943, 1954, 1964 yıllarına ait Tarih IV ile
1969, 1978, 1987, 1996, 2000, 2005 ve 2015 yıllarına ait Sosyal Bilgiler
dördüncü sınıf ders kitapları incelenmiştir. Çalışmada doküman analizi
kullanılarak veri toplanmıştır. 
Araştırma sürecinde çalışmanın amacına uygun olarak mevcut kaynaklar
taranmış, gerekli notlar alınmış, notlardan yola çıkılarak değerlendirme işlemi
yapılmıştır. Ders kitapları sahip oldukları metinsel ögeler, görseller, sorular
ve okuma parçaları açısından incelenmiştir. Çalışma sonucunda kitaplarda
Anadolu uygarlıklarından en fazla Eti (Hitit) uygarlığı hakkında bilgi
verildiği belirlenmiştir. İyon medeniyetinin Tarih IV ders kitaplarında Yunan
uygarlıkları başlığı altında ele alınırken Sosyal Bilgiler kitaplarının
tamamında Anadolu Uygarlıkları başlığı altında ele alındığı tespit edilmiştir.
Ayrıca Frigler, Lidyalılar hakkında Sosyal Bilgiler ders kitaplarında daha
ayrıntılı bilgi verilirken Tarih IV ders kitaplarında yok denecek kadar az
bilginin yer aldığı görülmüştür. Urartu medeniyetine ise Tarih IV ders
kitaplarının hiçbir bölümünde yer verilmediği ve incelenen kitaplarda Anadolu
uygarlıklarına ayrılan bölümün cumhuriyetin erken dönemlerine göre azaldığı
görülmüştür. 2005 yılı ders kitaplarında ise Eskiçağ Anadolu Uygarlıklarına yer
verilmemiştir. Bunda da yapılandırmacı eğitim anlayışının etkili olduğu
söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Eskiçağ tarihi öğretimi, ilkokul ders kitapları, tarih eğitimi

Kaynakça

• Akbaba, B. (2012). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Görsel Materyallerin Kullanımı, Sosyal Bilgiler Öğretimi. M. Safran (Editör), Ankara: Pegem Akademi.
• Akurgal, E. (2002). Anadolu Kültür Tarihi (13. Baskı). Ankara: Tubitak.
• Alkan, N. (2009).Tarihin Çağlara Ayrılmasında Üçlü Sistem ve Avrupa Merkezci Tarih Kurgusu, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(9).
• Ambarlı, A. (2010). Türkiye’de Cumhuriyetten Günümüze Sosyal Bilgiler Programları (Değişiklikler, Düzenlemeler, Güncellemeler), Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Baymur, F. (1949). Tarih Öğretimi. (3. Baskı). İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Beşikçi, İ. (1986). Türk Tarih Tezi ve Kürt Sorunu (2. Baskı). Stockholm.
• Ergin, M. (2010). Cumhuriyet Döneminde Geçmişe Bakış Açıları Klasik ve Bizans Dönemleri. N. Ergin ve S. Redford (Derleyenler). (2. Baskı), İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Göksel, Ö. M. (1958). Tarihi Çocuklarımıza Nasıl Öğretelim. Aydın.
• İplikçioğlu, B. (2013). Eskiçağ Tarihinin Ana Hatları (3. Baskı). İstanbul: Bilim Teknik Yayınevi.
• Safran, M. & Şimşek, A. (2006). İlköğretim Öğrencilerinde Tarihsel Zaman Kavramının Gelişimi. İlköğretim Online,5(2).
• Sayar, M. H. (2011). Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Tarihçilik ve Tarih Yayıncılığı Sempozyumu Bildiriler. M. Öz (Editör). S. 767-777. Ankara: TTK Basımevi.
• Şimşek, A. & Yazıcı, F. (2013). Türkiye’de Tarih Öğrenmenin Dünü, Bugünü. TYB Akademi, 3 (8): 9-33.
• Taşkın, A. (2016). Cumhuriyet Döneminde İlkokul Tarih/ Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Eskiçağ Tarihinin Öğretiminin İncelenmesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Taşkın, A. ve Şimşek, A. (25-28 Ağustos 2015). Antique Anatolian Civilizations at Republic Period History Course Books in High Schools: A Comparison of Early Republic Period and Modern Day. International Conference on the Changing World and Social Research I. Proceedıngs Book. Vienna, Austrıa.
• Tay, B. (2005). Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Öğrenme Stratejileri. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1).
• Yılmaz, A. A. (2010). Tarih Öğretmenlerinin Eskiçağ Tarihi ve Eski Türk Tarihi Öğretiminde Karşılaştıkları Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Education Science, 6(3), 2148-2156.
• Yurtsever, M. (1996). İlk-ortaöğretim Tarih Programları ve Ders Kitaplarında Tarih Bilgisi ve İlkçağ Tarihi Üniteleri, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬Kültür Bakanlığı, (1938). İlkokul Kitapları Tarih IV. Sınıf. İstanbul: Devlet Basımevi.
• ¬¬¬¬¬¬T.C. Maarif Vekaleti Basma Yazı ve Resimleri Derleme Müdürlüğü, (1943). İlkokullara Tarih Hulasa ve El Kitabı IV. Sınıf. İstanbul: Ahmet Halit Kitabevi.
• Yener, C., Aslaner, A. ve Işın, F. (1954). İlkokul Kitapları Tarih IV. Sınıf. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Akşit, N. ve Eğilmez, O. (1964). İlkokul Kitapları Tarih IV. Sınıf. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Konuk, İ., Su, K. ve Erdem, S (1969). 4.Sınıf Sosyal Bilgiler. Ankara: Bilgi Basımevi.
• Çalapala, R. (1978). Sosyal Bilgiler İlkokul 4. İstanbul: İnkılap ve Aka Kitabevleri.
• Sanır, F., Asal, T. ve Akşit, N. (1987). Sosyal Bilgiler İlkokul 4. M.E.Basımevi.
• Kılavuz, N. (1996). İlköğretim Sosyal Bilgiler 4. İstanbul: Önde Yayıncılık.
• Kurtcan, Y., Helvacı, K. ve Tomsuk, A. (2000). İlköğretim Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Sınıf 4. Ankara: Özgün Matbaacılık.
• Kolukısa, E.A., Oruç, A., Akbaba, B. ve Dündar,H. (2005). İlköğretim Sosyal Bilgiler 4 Ders Kitabı. Ankara: A Yayınları.
• Birbiçer, B. (2015). İlköğretim Sosyal Bilgiler 4 Ders Kitabı Öğrenci Çalışma Kitabı. Ankara: Dikey Yayıncılık.
• Karabıyık, E.Ü. (2014). İlköğretim Sosyal Bilgiler 6 Ders Kitabı. Ankara: Evren Yayıncılık.
• Karabıyık, E.Ü. (2014). İlköğretim Sosyal Bilgiler 7 Ders Kitabı. Ankara: Evren Yayıncılık.
• Önder, B. (2014). Ortaöğretim Tarih 9 Ders Kitabı. Ankara: Biryay.
• Turan, V. ,Genç, İ. ,Çelik, M. ,Genç, C. ,Türedi, Ş.(2014) Ortaöğretim Tarih 10.Sınıf. Ankara: MEB.