Öğretmenlerin İş-Yaşam Dengesi Algılarının Psikolojik Sözleşmeye Uyma Düzeylerindeki Rolü

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 2, 81 - 96, 17.08.2023

Döndü Ay , Aynur B.bostancı

https://doi.org/10.29065/usakead.1278590

Cited By: 1

Öz

Bu araştırma, öğretmenlerin iş-yaşam dengesi algılarının psikolojik sözleşmeye uyma düzeyleri üzerindeki rolünün incelenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma ilişkisel tarama modelindedir. Araştırmada “İş-Yaşam Dengesi Ölçeği ve “Psikolojik Sözleşmeye Uyma Düzeyi Ölçeği” ile veriler toplanmıştır. Araştırmanın evrenini Uşak il merkezinde görev yapan 2900 öğretmen, örneklemini ise kolay ulaşılabilir örnekleme yoluyla ulaşılabilen 418 öğretmen oluşturmuştur. Araştırma sonucunda; öğretmenlerin iş yaşam dengesine ilişkin algılarının iş yaşam uyumu, kendine zaman ayırma ve yaşamın işten ibaret olması boyutlarında “yüksek”, yaşamı ihmal etme boyutunda ise “orta” düzeyde olduğu görülmüştür. Öğretmenlerin psikolojik sözleşmeye uyma düzeylerinin tüm boyutlarda ve toplamda yüksek olduğu saptanmıştır. Araştırmada öğretmenlerin iş yaşam dengesi algıları ile psikolojik sözleşme uyum düzeyleri arasında anlamlı, pozitif yönlü ve düşük düzeyde ilişkiler olduğu belirlenmiştir. Araştırmada öğretmenlerin iş-yaşam dengesi algılarının psikolojik sözleşmeye uyma düzeylerini yordadığı tespit edilmiştir. Öğretmenlerin iş yaşam dengelerini daha iyi sağlayabilecekleri koşulların yaratılmasının, psikolojik sözleşmeye uyma düzeylerine olumlu yansıyacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

iş yaşam uyumu, psikolojik sözleşme, örgütsel sadakat

The Role of Teachers' Perceptions of Work-Life Balance on the Levels of Compliance with the Psychological Contract

Öz

This study was aim to determine the role of teachers' perceptions of work-life balance on the levels of compliance with the psychological contract. The study is correlational design. In the study, data were collected through “The Work-Life Balance Scale” and “The Level of Compliance to The Psychological Contract Scale”. The population of the study consisted of 2900 teachers in the province of Usak and the sample consists of 418 teachers. As a result of the study, it was determined that teachers' general work life levels and time to themselves, the sub-dimensions of life consisting of work are at a “high” level, and the sub-dimension of neglecting life is at a “medium” level. It has been found that teachers have a high level of compliance with the psychological contract in all dimensions. In the study, it was determined that there are statistically significant and low positive relationships between teachers' perception of the dimension of work-life balance that determine the level of psychological contract. In the study, it was also predict that teachers' perceptions of work-life balance to their level of compliance with the psychological contract. It is thought that creating conditions where teachers can better maintain their work-life balance will have a positive impact on their level of compliance with the psychological contract.

Anahtar Kelimeler

Work-life adjustment, Psychological contract, Organizational loyalty

Kaynakça

• Allen, T. D., Herst, D. E. L., Bruck, C. S., & Sutton, M. (2000). Consequences associated with work-to-family conflict: A review and agenda for future research. Journal of Occupational Health Psychology, 5(2), 278-308.
• Apaydın, Ç. (2011). Öğretim üyelerinin işe bağımlılık düzeyi ile iş-yaşam dengesi ve iş-aile yaşam dengesi arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Argyris, C. (1960). Understanding organizational behavior, homewood IL: Dorsey Press.
• Aycan, Z., Eskin, M. ve Yavuz, S. (2007). Hayat dengesi. İstanbul: Sistem.
• Aydoğan, S. (2021). Öğretmenlerin duygusal emek gösterimleri ile psikolojik sözleşmeye uyma düzeyleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Eğitim Bilimleri Enstitüsü Uşak Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Uşak.
• Bakker, A. B. (2009). Building engagement in the workplace. In R. J. Burke & C. L. Cooper (Ed.), The peak performing organization (pp. 50-72). London: Routledge.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (4. Baskı). Ankara: Pegem Yayınları.
• Clark, S. C. (2000). Work/family border theory: A New theory of work/family balance. Human Relations, 53(6), 747-770.
• Coyle-Shapiro, J., & Kessler, I. (2000). Consequences of psychological contract fort he employment relationship: A large scale survey. Journal of Management Studies, 37(7), 903-930.
• Çavuş, E. (2018). Okulların DNA profilleri ile öğretmenlerin psikolojik sözleşme düzeyleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uşak Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Uşak.
• Çay,A.Y. (2019).Okulyöneticilerininfarklılıklarıyönetmebecerileriileöğretmenlerinpsikolojiksözleşmeyeuyma düzeyleri arasındaki ilişki(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uşak Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Uşak.
• Çeliköz, N. (2003). Bir meslek olarak öğretmenlik. M. Ç. Özdemir (Ed.), Öğretmenlik mesleğine giriş (ss. 331-380). Ankara: Asil Yayıncılık.
• Çeşitcioğlu, M. (2003). Kaliteli İnsan. (1.Baskı). İstanbul: Alfa Basım Yayım.
• Demir Sarıer, M. (2020).Öğretmenlerin öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları ile iş-yaşam dengesi ve motivasyonları arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sabahattin Zaim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Demirkasımoğlu, N. (2012). Kamu ve özel ilköğretim okulu sınıf öğretmenlerinin psikolojik sözleşme algıları ve iş çevresine uyum düzeyleri ile ilişkisi(Yayımlanmamış Doktora Tezi) Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Doğan, Ö. ( 2017). Okulların sosyal sermaye düzeyleri ile öğretmenlerin psikolojik sözleşmeleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Doğrul, B., Ş. ve Tekeli, S., (2010). İş-yaşam dengesinin sağlanmasında esnek çalışma. Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 2(2),11–18.
• Envergil, D. (2018). Sağlık çalışanlarının psikolojik sözleşme algılarının örgütsel güven, örgütsel özdeşleşme ve örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• George, D., & Mallery, M. (2010). SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference. Boston: Pearson.
• Guest, D. E. (2002). Perspectives on the study of work-life balance. Social Science Information, 41, 255-279.
• Güleryüz, İ. (2016). İşten ayrılma niyetinin yordayıcısı olarak, iş-yaşam dengesi ve çalışmaya tutkunluk (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Gürbüzkol, H. (2018). Lise öğretmenlerinin mükemmeliyetçilik algıları ile iş-yaşam dengesi arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, Van.
• Karagöz, Y. (2016). SPSS 23 ve AMOS 23 uygulamalı istatiksel analizler. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Keser, A. ve Kümbül Güler, B. (2016). Çalışma psikolojisi. İstanbul: Umuttepe Yayınları. Koçak, S. (2016). Ortaöğretim kurumlarındaki psikolojik sözleşme üzerinde güçlendirici liderlik davranışlarının rolü (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Korkmaz, O. ve Erdoğan, E. ( 2014). İş yaşam dengesinin örgütsel bağlılık ve çalışan memnuniyetine etkisi. Ege Akademik Bakış / Ege Academic Review, 14(4), 541-557.
• Lockwood, N. R. (2003). Work/life balance. challenges and solutions. USA: SHRM Research.
• Mao, H., Lıu, X. ve Ge, H. (2008). Evading tactics of psychological contract violations. Asian Social Science, 4(11), 26-29.
• McDonald, D. J., & Makin, P.J. (2000). The psychological contract, organisational commitment and job satisfaction of temporary staff. Leadership & Organization Development Journal, 21, 84-91.
• Miyanyedi Şen, F. (2021). Öğretmenlerin iş-yaşam dengesi ile mesleki bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Özgen, H. M. ve Özgen, H. (2010). Psikolojik sözleşme ve boyutlarının iş tatmini, örgütsel bağlılık ve işten ayrılma niyetine etkileri: Tıbbi satış temsilcileri üzerinde bir araştırma. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 1-19.
• Özhan Ersoy, M. ve Bostancı, A. B. (2022). Okul içi politik taktikler ile öğretmenlerin psikolojik sözleşmeye uyma düzeyleri arasındaki ilişki. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(1), 72-86
• Pichler, F. (2009). Determinants of Work-Life Balance: Shortcoming in the Contemporary Measurement of WLB in Large Scale Surveys. Social Indicators Research, 92, 449-469.
• Punia, V., & Kamboj, M. (2013). Quality of work-life balance among teachers in higher education institutions. Learning Community, 4(3), 197-208.
• Rousseau, D. M., Wade-Benzoni, K. A., (1994). Linking Strategy And Human Resource Practices: How Employee And Customer Contracts Are Createt. Human Resource Management, 33(3), 463-489.
• Şişman, M. (2002). Öğretmenliğe Giriş. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Teker, S. (2015). Okullarda İş-yaşam dengesiyle örgütsel adalet ilişkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Turnley, W. H., & Feldman, D. C. (2000). Re-examining the effects of psychological contract violations: unmet expectations and job dissatisfaction as mediators. Journal of organizational behavior, 21(1), 25-42.
• Vatansever, Ç. (2008). Work and non-work life balance, and its relation to organizational commitment and career satisfaction (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.