Hodjazadeh Shaykh Al-Islam Abu Said Mehmed Effendi And His In Verse Fatwas

Yıl 2013, , - , 01.12.2012

Muhittin Eliaçık

https://doi.org/10.14225/Joh366

Öz

Hocazades prepared the ground for rising the scholar families who are a big scholar family and it is based on the Hodja Sadeddin Master whos was a teaher of two Sultans. Many people were from his family who worked in different tasks like Shaykh al-Islam, military service, kadi etc. Their most obvious qualification is being poet and using it in giving fatwas. In Ottoman, most in verse fatwas were given by the member of this family and 12 of 22 in verse fatwas which are at hand belong to this family. In Ottoman, the in verse fatwas were seen in the second half of 16.century and started to decrese increasingly. Namely, when the government and Sultan were at the top, in verse fatwas took its place in that atmosphere. Deriving from the root fetâ in Arabic, fatwas espress solving an ambiguous issue with a very strong response. In Ottoman, Hodja Sadeddin Master who is one of the most primary Shaykh al-Islam, holds the tittle hâce-i şehriyârî and his sons and grandsons maintained this tradition. One of his grandsons Ebû Sa’îd Mehmed Master who followed this way, is a Shaykh al-Islam and gave some in verse fatwas that are literary very strong too. In that article, two in verse fatwas will be intoduced which are fasten down.

Anahtar Kelimeler

Fatwa, verse fatwa, Shaykh al-Islam Abu Said Muhammad Effendi.

HOCAZÂDE ŞEYHÜLİSLAM EBU SAÎD MEHMED EFENDİ VE MANZUM FETVÂLARI

Öz

Hocazâdeler Osmanlı’da büyük ulemâ ai¬lelerinin doğuşuna zemin hazırlamış büyük bir ulema ailesi olup, iki padişaha hocalık yapmış Hoca Sadeddin Efendi’ye dayanmaktadır. Onun soyundan ilmiye sınıfında şeyhülislâmlık, kazaskerlik, kadılık vs. görevlerde bulunmuş birçok sima çıkmış olup, bunların en bariz vasfı şair oluşları ve bunu fetvâ vermede de göstermiş olmalarıdır. Osmanlı’da manzum biçimde verilmiş fetvâların çoğu bu ailenin fertlerince verilmiş olup, eldeki mevcut 22 manzum fetvânın 12’si bu ailenin fertlerine aittir. Osmanlı’da manzum fetvâlar 16.yüzyılın ikinci yarısında görülmeye başlanmış ve daha sonraki yüzyıllarda giderek azalmıştır. Yani devletin ve padişahın zirvede olduğu bir dönemde, manzum fetvâlar da bu ortamda yerini almıştır. Fetvâ kelimesi Arapça fetâ kökünden türeyen bir kelime olup, müşkil bir meselenin güçlü bir cevapla çözülmesini ifade etmektedir. Osmanlı’da manzum fetvâ veren şeyhülislâmların en başta geleni hâce-i şehriyârî unvanına da sahip Hoca Sadeddin Efendi olup, kendisinden sonra da oğulları ve torunları bu geleneği sürdürmüşlerdir. Onun torunlarından Ebû Sa’îd Mehmed Efendi bu yolu izleyen torun şeyhülislâmlardan olup tıpkı dedesi gibi edebî yönden de güçlü birkaç manzum fetvâ vermiştir. Bu makalede onun tespit edilen iki manzum fetvâsı tanıtılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Fetvâ, manzum fetvâ, Şeyhülislâm Ebu Said Mehmed Efendi.

Kaynakça

• AKSOY, Mehmet, (1998), Şeyhülislamlıktan Bugüne Şeyhülislamlıktan Diyanet İşleri Başkanlığına Geçiş, Köln. ATAR, Fahrettin, (1995), “Fetvâ”, Diyanet İslâm Ansiklopedisi, İstanbul. BİLKAN A.F. -Çetindağ, Y., (2006) Şeyhülislâm Şairler, Hece Yayınları. BİLMEN, Ö.Nasuhi, (1976), Hukuk-ı İslamiyye ve Istılahat-ı Fıkhiyye Kamusu, İstanbul:Bilmen Yayınevi HEYD, Uriel, (1995), Osmanlı’da Fetvâ Müessesesinin Bazı Tezahürleri, (Çev.Fethi Gedikli), Hukuk Araştırmaları Dergisi. IMBER, Colin, (1997), Ebussuud:The Islamic Legal Interpretation, California. MARDİN, Ebu’l-Ula, (1977), “Fetvâ”, İA, İstanbul. MEHMED SÜREYYA, (1980) Sicill-i Osmânî, 4C., İstanbul. MÜSTAKİMZADE Süleyman Sadeddin, (1978), Devhatü’l-Meşâyıh, yazmalar gov.tr. 06 Mil Yz A 3681/2 RIZA, Tezkire, Süleymaniye Ktp., Aşir Efendi, nr. 243. SAFÂYÎ, Tezkire, Süleymaniye Ktp., Esad Efendi, nr. 2549. ŞEMSEDDİN SAMİ, (1306), Kâmûsu’l-a’lâm, İstanbul. TURAN, Şerâfettin, (1998), “Hoca Sâdeddin Efendi”, Diyanet İslâm Ansiklopedisi, C.18, İstanbul. UZUNÇARŞILI, İ.H., (1965), Osmanlı Devletinin İlmiye Teşkilatı, Ankara: TTK, 2.bsk., ZEYDAN, Abdülkerim, (1995), İslam Hukukuna Giriş, (Çev. Ali Şafak), İstanbul:Kayıhan Yayınevi. Yazma Eserler Bayerische Staatsbibliothek, Cod. Turc 266, vr. 8-45.