The Struggle for Independence and of Hatay to Turkey Joining a Cadre of Intellectual Movement, "New Day and New Dayers"

Yıl 2013, , - , 01.12.2012

Olcay ÖZKAYA Duman

https://doi.org/10.14225/Joh379

Öz

After the Armistice Treaty of Hatay, a French invasion under a mandate with the management of the intellectuals in the region, especially during the period starting in 1928, the press release via collektif. Created by unilateral occupation and mandate in Hatay administration applications, and these applications created by the results of the national front, a local press revealed the scale of the need for its activities. Therefore, Hatay, the press, as a result of the occupation and mandate administration practices mandatory and advanced is remarkable. Aware of the events that the press and the public activities of Hatay emphasizing important issues related to the development and strengthening of the spirit of independence, as well as request the provision of such important tasks undertaken in the fight. Because in addition to the activities of the press, political and armed gang and a more important influence, Hatay Turkey road to independence, and it is understood that it is important to a carrier. in 1936, would give independence of Syria and Lebanon to France on to say about the tense political relations between the parties, Turkey's attitude towards the exterior and interior of Hatay in the press to make it clear. In fact, Ataturk's idea of the directions in the national press, Hatay, according to others, the New Magazine began with newspaper. The new Magazine is more literary and scientific writings, To is the idea of exploring political and cultural environment with the publication. Therefore, type style, and due to the issues addressed Yenigün Hatay at giving information about the political and cultural environment, and in this sense, participation in the invasion process to affect another priority. The staff of the national press activities in Hatay, a cadre of intellectual movement pioneers and players. In this process, which has an important role in the newspaper's editorial staff, and Yenigün(new day) newspaper owner is also the lead author Şükrü Balcı and create article with the team, they have the Vedi Munir stylistic, editorial policy, and through the political mission to pave the way for Turkey's participation in the liberation of the invasion and the starboard bow by turning on the basis of that struggle. The intellectual struggle under the leadership of Ataturk, Turkey's Government launched a press-way support and encouragement with the strengthened. Since it was founded in 1936 in Hatay, community centers, and founded in 1937 as a Public Name to run the publication arm of the newspaper, has taken on an important mission in this regard. In this context, the press, especially Yenigün newspaper and Yenigüncüler, Hatay, the protection of the independence of the Turkish cultural values against a French invasion and after Turkey of experience on the starboard bow and penned articles and created a pretty big impact. It is worth noting that the article in question and this process, press activities, providing emphasis on the Hatay press aims to evaluate the paper.

Anahtar Kelimeler

Hatay, Pres, Newdays Newspaper, İndependent

İŞGAL’DEN İLTİHAK’A HATAY’DA ENTELEKTÜEL BİR KADRO HAREKETİ, “YENİGÜN GAZETESİ VE YENİGÜNCÜLER”

Öz

Hatay’ın Mondros Ateşkes Antlaşması sonrası, Fransız işgali ile bir manda yönetimi altına alınmasıyla başlayan dönemde, bölgede entelektüellerin özellikle 1928 yılı itibarıyla basın yayın yoluyla teşkilatlandığı anlaşılmaktadır. Hatay’da işgal ve manda idaresinin yarattığı tek taraflı uygulamalar ve bu uygulamaların yarattığı sonuçlar milli cephede yerel ölçekte bir basın faaliyetine olan ihtiyacı ortaya çıkarmıştır. Dolayısıyla Hatay’da basının, işgalin ve manda idaresi uygulamalarının zorunlu bir sonucu olarak oluşmuş ve gelişmiş olduğu dikkat çekicidir. Bu basın faaliyetleri Hatay’da halkın yaşanan olaylardan haberdar edilmesi ve Sancak’la ilgili önemli konularda bilinçlendirilmesinin yanı sıra bağımsızlık isteğinin geliştirilmesi ve mücadele ruhunun güçlendirilmesinin sağlanması gibi önemli görevler de üstlenmiştir. Zira basının, siyasal ve silahlı çete faaliyetlerinin yanı sıra ve daha önemli bir etkiyle, Hatay’ın bağımsızlığı ve Türkiye’ye iltihakına giden yolun önemli taşıyıcısı olduğu anlaşılmaktadır. 1936’da Fransa’nın Suriye’ye ve Lübnan’a bağımsızlık vereceğini söylemesi üzerine taraflar arasında gerginleşen siyasal ilişkiler Türkiye’nin Hatay meselesine yönelik tavrını dış ve iç basında açıkça ortaya koymasına olanak sağlamıştır. Nitekim Atatürk’ün de direktifleriyle teşkilatlanan milli basın, Hatay’da fikri mücadelede diğerlerine göre öne çıkan Yeni Mecmua ile başlamış ve Yenigün gazetesiyle sürdürmüştür. Yeni Mecmua daha çok edebi ve ilmi yazılarla, Yenigün ise siyasal ve kültürel ortamı irdeleyen fikri yazılarla yayın yapmıştır. Dolayısıyla Yenigün yazın üslubu ve ele aldığı konular gereği Hatay’ın siyasal ve kültürel ortamı hakkında bilgiler vermede ve bu anlamda işgalden katılıma süreci etkilemede diğerine göre öncelik oluşturmaktadır. Hatay’da milli basın faaliyetleriyle öne çıkan kadro, entelektüel bir kadro hareketinin öncüleri ve yürütücüleri olmuşlardır. Bu süreçte önemli rol üstlenen Yenigün gazetesi ve yayın kadrosu, gazetenin sahibi aynı zamanda baş yazarı Selim Çelenk ve Vedi Münir ile oluşturdukları yazı ekibiyle, sahip oldukları üslup, yayın politikası ve siyasal misyon vasıtasıyla Sancak’ın işgalden kurtuluşu ve Türkiye’ye katılımının önünü açarak söz konusu mücadelenin esasını oluşturmuştur. Basın yollu başlatılan entelektüel mücadele Atatürk önderliğinde Türkiye Hükümetinin desteği ve teşviki ile kuvvetlendirilmiştir. Zira Hatay’da 1936 yılında kurulan Halkevleri ve 1937 yılında kurulan Halk Fırkanın yayın kolu olarak çalışacak olan gazete, bu konuda önemli bir misyon üstlenmiştir. Bu bağlamda basın, özellikle Yenigün gazetesi ve Yenigüncüler, Hatay’ın Fransız işgaline karşı bağımsızlığı, Türk kültür değerlerinin korunması ve sonrasında Türkiye’ye iltihakında kaleme aldığı yazıları ve başmakaleleriyle Sancak halkı üzerinde uyandırdığı dikkat ve yarattığı etkiyle oldukça büyük bir önem taşımaktadır. Söz konusu makale bu etkiyi ve dikkati sağlayan basın faaliyetlerine vurgu yaparak bu süreçte Hatay basınında Yenigün gazetesini değerlendirmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hatay, Basın, Yenigün Gazetesi, Bağımsızlık

Kaynakça

• Telif Eserler ÇELENK, Selim, Hatay’ın Kurtuluş Mücadelesi Anıları, Antakya 1997. HOCAOĞLU, Ahmet Sırrı, Zindan Bekçileri yahut Hortlayan Ali Kemal, Antakya 18 Ağustos 1936. MERİÇ, Cemil, Bu Ülke, İletişim yayınları, İstanbul 2002. ÖCAL, Hulki, Hatay Savaşı, Desen matbaası, Ankara, 1953. SÜLKER, Kemal, “Yenigün’ün Kapatılıp Açılması”, Atayolu, 21 Mayıs 19 YAZGANALP, Tarık Mümtaz, Çizgiler ve Bilgiler, Halep, 1936. Arşiv Belgeleri Cumhurbaşkanlığı Arşivi, A4 18-c, D 74-1, f 26-68. BCA.401.0.0. Yer no:1385.598.1. Rasim GALİ’nin Aile Arşivi. Süreli Yayınlar Yenigün, 16.09. 1930. Yenigün, 14 Teşrin Evvel 1930. Yenigün, 10.04.1932. Yenigün, 05.01.1934. Yenigün, 8 Birinci Teşrin 1934. Yenigün, 02.12.1936. Yenigün, 05.01.1937. Yenigün, 29.06.1937. Yenigün, 01.07.1937. Yenigün, 02.07.1937. Yenigün, 17.08.1937. Yenigün, 02.12.1937. Yenigün, 01.01.1939. Hatay, Cuma Birinci Teşrin 1938. Sözlü Kaynaklar Sueda BEREKET (12.06.2011 tarihinde yapılan görüşme)
• Cevher İhsan MİSKİOĞLU (16.06.2011 tarihinde yapılan görüşme)
• Zeki ÖZKAYA (20.07.2011 tarihinde yapılan görüşme)
• Semiramis KUSEYRİ (16.08.2012 tarihinde yapılan görüşme)