Safety of Pilgrimage Road From Damascus To Medina During Einghteenth and Nineteenth Centuries: Cerde Commander

Yıl 2013, Cilt: 2013 Sayı: XV, - , 01.12.2012

Faruk Doğan

https://doi.org/10.14225/Joh215

Öz

Pilgrimage to Mecca is an important bodily and material prayer for Muslims. Today developing technology makes it far too easy to perform this prayer with modern transportation facilities. Though in the past centuries this prayer was too difficult to perform because of inefficient technology and transportation facilities. Letting people to perform this prayer on time and under secure conditions has been one of the most important duties of the states who control the region. Even those countries saw this duty as a tool of legitimacy for their hegemony over the region. An army called Cerde had been gathered and was leaded by Cerde Başbuğu (Commander) for the protection of pilgrims and pilgrimage roads. This paper, mainly focusing on archival sources, inquires how this service was accomplished during eighteenth and nineteenth centuries.

Anahtar Kelimeler

Cerde, Cerde Commander, Hajj, Surre, Tripoli

18 VE 19. YÜZYILLARDA ŞAM - MEDİNE HAC YOLU VE GÜVENLİĞİ: CERDE BAŞBUĞLUĞU

Öz

Hac ibadeti Müslümanların hem beden hem de mal ile yaptıkları önemli bir vecibedir. Günümüzde gelişen teknoloji ile birlikte ulaşım yollarında önemli bir ilerleme sağlanmış ve bu ibadetin yerine getirilmesi çok kolaylaşmıştır. Fakat geçmişte ulaşım yollarının ve teknolojisinin yetersizliği sebebiyle bu ibadet çok zor koşullarda ve oldukça uzun bir sürede gerçekleştirilirdi. Bu ibadetin zamanında ve güvenli bir şekilde yerine getirilmesi, bölgeyi elinde bulunduran devletlerin en önemli görevlerinden biri olmuştur. Hatta devletler bu görevi Müslümanlar üzerindeki otoritelerinin meşruluğunun sağlanmasının bir aracı olarak görmüşlerdir. Bu amaçla hacı adaylarının ve hac yollarının güvenliğinin sağlanması için Cerde ordusu denilen bir kuvvet oluşturulmuş ve komutanına da Cerde Başbuğu adı verilmiştir. Bu makalede arşiv verilerinden yararlanılarak 18 ve 19. Yüzyıllarda bu hizmetin ne şekilde yerine getirildiği üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Cerde, Cerde Başbuğu, Hac, Surre, Trablusşam

Kaynakça

• Arşiv Kaynakları 91 Başbakanlık Osmanlı Arşivi Fonları Bab-ı Defteri Baş Muhasebe Cevdet Tasnifi -Askeriye - Belediye -Dahiliye - Maliye - Saray - Zabtiye Hatt-ı Hümayun İradeler Mühimme Defterleri Kamil Kepeci Topkapı Sarayı Arşivi Defterleri Diğer Kaynaklar ARMAĞAN, Abdüllatif, Osmanlılar Zamanında Hac Yolu ve Menziller, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1990. AKARSU, Fatih, 213 Numaralı Mühimme Defterinin Transkripsiyon ve Değerlendirmesi,Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış
• Yüksek Lisans Tezi, Sakarya 2006. ATALAR, Münir, Osmanlı Devleti’nde Surre-i Hümayun ve Surre
• Alayları, DİB., Yayınları, Ankara 1999. _____, “ Emir-i Hac ˮ, DİA, C.11, İstanbul, 1995, s.131. BARBİR, Karl K., Ottoman Rule in Damascus (1708-1758), Princeton
• Unıversity Press, (1980). COŞKUN, Menderes, “Osmanlı Hac Seyahatnamelerinde Osmanlı Hac
• Yolculuğu” Osmanlı, C.IV, Yeni Türkiye Yayınları. ÇAKAR, Enver, “ XVII. Yüzyılın İlk Yarısında Şam Eyaleti ˮ, Fırat Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Dergisi, C. 1, S. 2. Belge numaraları metin içinde verilmiştir. FAROQHİ, Suraiya, Hacılar ve Sultanlar, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul 1995. HOURANİ, Albert, Arap Halkları Tarihi, İletişim Yayınları, İstanbul 19 KARACA, Ali, Azmzade Mehmet Paşa ( 1762-1787 ), Marmara
• Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 1986. KILIÇ, Orhan, On sekizinci Yüzyılın İlk Yarısında Osmanlı Devleti’nin
• İdari Taksimatı: Eyalet ve Sancak Tevcihatı, Elazığ 1997. KOÇ, Yahya, 149 Numaralı Mühimme Defteri (1155-1156/1742-1743), İ.Ü.Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 20 LEEUWEN, Richard Von, Bir Osmanlı Şehri Şam, Küre Yayınları, İstanbul 2012. MA’OZ, Moshe, Ottoman Reform In Syrıa And Palestıne (1840-1861), Oxford, 1968. Osmanlı Belgelerinde Surre Alayları, Başbakanlık Osmanlı Arşivi
• Yayınları, Ankara 2010. ÖZAYDIN, Abdülkadir, “ Aneze ˮ, DİA, C. 3, İstanbul, 1991, s. 1951 PAKALIN, M. Ziya, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, M.E.B. Yayınları. RAFEQ, Abdul-Karım, “Farklı Bir Güç Dengesi: 18 ve 19. Yüzyılda
• Avrupa ve Ortadoğuˮ, Ortadoğu Tarihi, Haz. Youssef M.Choueırı, İnkılâp Yayınları, İstanbul 2011. ŞEYH Ahmet el Bediri el Hallak, Berber Bediri’nin Günlüğü (17411762), Çev. Hasan Yüksel, Akçağ Yayınları, Ankara 1995. TAŞKIN, Ünal, “ Osmanlı Devrinde Ortadoğu’da Kullanılan Ağırlık ve Hacim Ölçüsü Birimleri”, Fırat Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Dergisi, C. V, S. 2, Elazığ 2008. YILMAZ, Aytekin, Osmanlı Dönemi Edirne – Mekke Hac Yolu (1600 – 1800), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek
• Lisans Tezi, İstanbul 2001. KE 92
• Şam Valisi ve Hac Emiri Süleyman Paşa’nın 1814-5 yılı için Şam Eyaleti
• Defterdarlığına bağlı gelir kaynakları ile bunlara yapılan harcamalar ve hac için yapılan masraflara ait muhasebe defteri. Şeref efzâ-ı sudûr olan emr-i şifâhî mantûkunca Şam valisi ve mirü’lhaccı sâbık müteveffâ Süleyman Paşa’nın 1230 senesinde Şam’da ve evliye-i sâire de vâki mukâtaât ve kurahâlardan emvâl-i mîrîye ve rûsûmât-ı sâire ve âidât-ı muayyene ve gayrı muayyene misüllü bilcümle hâsılatı ve kilâr-ı haccı
• şerifin levâzımât ve edevât ve mühimmât-ı sâiresi ve maiyetinde olan sınıf-ı askerînin ve dâire halkının ulûfe ve in’âmât ve haber’ün- nâs tabir olunur harcırah ve levâzımât-ı sâireleri ve tarîk-i hacc-ı şerif içün istishâb olunan ecnâs-ı zehâirin miktar ve fiyatı ve mubayaa ve istikrâ olunan ecnâs-ı düvvâb ve mevâsıtı ve sâir hayvânâtın baha ve ücretleri tashih ve tahkîk olunduğu vech üzre bil cümle keteb ve tahrir olunmakla bu surette irâd ve masarifatının bermûceb mikdârâtı defterinin sûretidir. Der beyân-ı emvâl-ı mukâtaât ve iltizâmât ve sâire __ an mal ve iltizâm-ı livâ-ı Bal´bek sene 1230 125.000 kuruş (İş bu mukâtaâ Darphâne-i Âmireye merbût olduğundan hâsılat-ı mezkûreden bedel-i iltizamı fürunihade olunması iktiza eder.) __ an mâl ve iltizam mukâtaâ-i Bikâülaziz 73.375,5 kuruş __ an mâl ve iltizam-ı mukâtaâ - i Hasbaya 45.000 kuruş __ an mal ve iltizam mukâtaâ-i Raşiya 17.500 kuruş __ an mal ve iltizam mukâtaâ-i Hısnülekrâd 65.000 kuruş __ an mal ve iltizam livâ-i Aclun 000 kuruş ( iş bu mukâtaât Darphâne-i Âmireye merbût olduğundan hâsılat-ı mezkûreden bedel-i iltizamı fürunihade olunması iktiza eder.) __ an mal ve iltizam mukâtaât-ı Maarretünnuman 58.600 kuruş ( iş bu mukâtaânın mal-ı mîrîsi Kilâr-ı Hacc-ı Şerife mürettebdir.) BOA, D.B.Ş.M. nr.8241.(25 Mayıs1816).
• __ an mal ve iltizam mukâtaât-ı Hama ve tevâbihâ 389.508,5 kuruş 10 para. (iş bu mukâtaânın mal-ı mîrîsi Kilâr-ı Hacc-ı Şerife mürettebdir.) __ an mal ve iltizam mukâtaât-ı Humus 235.648 kuruş (bu dahî.) __ an mal-ı cizye Kudüs-ü Şerif 32.000 kuruş __ an mal-ı bedeliye-i tîn ve ma’bûk mürettebât-ı Hacc-ı Şerif ez nevâhi-i Şam ber mu’tad 182.192,5 kuruş 6 para __ an mal-ı bedeliye-i ücret-i şutûrân berâyı deve ez nevâhi-i Şam ber mu’tad 77.862,5 kuruş 16 para __ an mal-ı tevziât-ı kurahâ-i Şam ber mu’tad 200.000 tevzi’- i evvel 150.000 tevzi’- i sani 350.000 kuruş __ an mal-ı tevziât-ı aşâir-i Kuneytıra ber mu’tad 54.727,5 kuruş __ an mal-ı tevziât kuraha-i Havran ber mu’tad 210.000 kuruş __ an mal-ı tevziât kuraha-i Cidur ber mu’tad 11.750 kuruş __ an mal-ı tevziât dürziyân-ı Havran ber mu‘tad 27.502,5 kuruş __ an mal ve ubudiye ve baha-i semen Arabünnaim ber mu’tad 21.487,5 kuruş 10 para __ an mal-ı haftân-ı Şam-ı Şerif ve tevabihâ ber mu’tad 119.075 kuruş __ an mal ve faiz mukâtaâ-i Hakbiş nevâhi-i Şam-ı Şerif 100.000 kuruş (bedel-i iltizam hâsılat-ı mezkûreye dâhildir.) __ an mal ve faiz mukâtaâ-i çekirdek-i zeytûn nevâhi-i Şam-ı Şerif 45.000 kuruş (iş bu mukâtaâ Darphâne-i Âmire’ye merbût olduğundan hâsılat-ı mezkûreden bedel-i iltizamı fürunihade olmak iktizâ eder.) 45.000 kuruş __ an faiz-i tabbâh ve i’mâl-i sabun der nefs-i Şam-ı Şerif 100.000 kuruş __ an faiz-i mukataa-i Hakbiş Humus? 200.000 kuruş __ an mal ve iltizam karye-i Kasam? der Şam-ı Şerif 6.404 kuruş 12 para __ ber mûceb-i sebeb-i tahrir-i ahkâm an Sayda ve Trablusşam 63.586 kuruş __ an hâsılat-ı gümrük-ı harîr Şam-ı Şerif 102.659 kuruş 3 para (bedeli iltizamı hâsılatı mezkûreye dâhildir.) __ an hasılât-ı gümrük-ı duhân Şam-ı Şerif 228.796 kuruş 17 para (bu dahi) __ an canibi Abdülkerim Ağa mütesellim-i Kudüs-ü Şerif 21.702,5 kuruş __ an hâsılat bazı iltizâmât 16.025 kuruş __ an bahâ-i bazı eşya-ı zâide-i Kilâr-ı Haccı Şerif 2.390,5 kuruş __ an bahâ-i şütürân-ı daire-i Kilâr-ı Haccı Şerif 30.990 kuruş 10 para __ an bahâ-i gılâl ez anbar-ı Şam ve Hama ve Maarretünnuman ve Müzeyrib 141.038 kuruş 4 para __ an hâsılat-ı gümrük-ı kahve-i Şam-ı Şerif 16.000 kuruş (emanet verildiğinden bedel-i iltizamının miktarı na ma’lumdur.) __ an mal-ı livâ-i Laccun 16.965 kuruş __ an mal-ı livâ-i Nablus 126.090 kuruş (mal-ı mîrî) 4.100 kuruş ( tekâdüm baha) 130.190 kuruş __ an mal-ı livâ-i Kudüs-ü Şerif 24.215,5 kuruş __ Kudumiye vali-i Şam an milel-i nasarâ-i Kudüs-ü Şerif ber- mu’tad 23.800 kuruş __ Bahâ-i çuka an milel-i nasarâ Kudüs-ü Şerif ber mu’tad 4.480 kuruş __ Berâyı zevâd Kudüs-ü Şerif an milel-i nasarâ ale’t-tahmin 30.000 kuruş __ An bedeliye-i şutûrân Halilürrrahman ber- mu’tad 337,5 kuruş __ An bedeliye-i şutûrân nevâhi-i Kudüs-ü Şerif ber-mu’tad 2.850 kuruş __ An bahâ-i zahire nevâhi-i Kudüs-ü Şerif 307 kuruş __ An ubudiyet-i mukâtaât ve livâ-i Kudüs-ü Şerif ve Nablus ve Laccun ber-mu’tad 690.000 kuruş __ An hâsılat-ı hüccâc-ı acem der sahra-ı Müzeyrib ber-vechi tahmin 150.000 kuruş __ An hâsılat-ı bâd-ı hevâ ve tayyârât ve mevâd-ı sâire (bâd-ı hevâ hâsılatı iş bu miktara baliğ olmuş olsa da rub’-ı zulm-ı sarih ile olduğundan haber-i i’zâmı ba’d-ez fürûnıhade bakî kalanı iktizâ eder.) 2.009.769 kuruş 2 para 509.769 kuruş 2 para (zulm-ı sarih ile alınan) 1.500.000 kuruş Yekün-ı Kuruş 9367,5 18 para Kîse-i Rûmî 11.878,5 117.5 kuruş 18 para Mir-ül Hacların dâiresi halkına hacc-ı şerife azimetlerinde virilügelen harcırahları Kethüdaya Hazinedara Kapucular Kethüdasına Selam Ağasına Kapucular Bölükbaşısına 000 12.500 2.500 3.000 1.000 Katar Ağasına Sakallu Ağasına Arabî Tercümanına Hekimbaşıya Berberbaşıya 500 1.000 1.000 1.000 600 Hazine Kâtibi Efendiye Hazine Kâtibi Yamaklarına (nefer 2) Silahdâr Ağaya 000 4.000 5.000 İç Çukadâr Ağaya Mühürdâr Efendiye Haftan Ağasına Miftah Ağasına Câmeşûy Ağasına 000 2.500 3.000 3.000 3.000
• İhram Ağasına Hazine Baş Yamağına Enderun Gediklülerine Enderun Ağalarına 300 1.500 (nefer 17) 34.000 (nefer 71) 42.600 Defa Enderun Ağalarına Çukadârâna Baş Çukadâra İkinci Çukadâra (nefer 67) 34.000 (nefer 20) 7.000 1.500 750 Ber-mu’tad verilügelen sahhâre bahaları (kuruş) - Enderun koğuşu (24 adet) 2.932,5 - Bîrûn koğuşu ( 4 adet) 510 - Bîrûn-u sagîr (2 adet) 80 - Ağavâta inâmât 2.118 9.641,5 Tabl-u alem mehterbaşısına Cerrahbaşıya Arpa Eminine Mirahûr Ağaya (nefer 28) 4.000 150 550 2.500 300 (katibine) Kilar Emini ve katibi maa etıbbaîleri Enderun mehterlerine (nefer 9) (fi 85 kuruş) 5.000 1530 585 (mehterbaşı) 127,5 (sahhâre bahası) 400 (def’a mehter nefer 2) 2.642,5
• Alay çavuşlarına Kavaslarına Vekilharca Aşçıbaşı maa neferatı (nefer 4, fi 250) (nefer 9 fi 200) 1.800 2000 (nefer 5 fi 250) 1000 285 (kavasbaşı) 50 (kasabbaşı) 1250 750 (başçavuş) 500 (masrafı katibi) 300 (hazine aşçısı) 127,5 (sahhare baha) 2.550 877,5 Etmekçibaşı (Nefer 4, fi 87,5 ) 350 Cem’an Yekün 2445,5 kuruş Karakollukçu tabir olunan dâire tavâifine verilen
• Çadır Akkambaşısına (maa tavaif) Yük Akkambaşısına (maa tavaif) Mahfel-i şerif sancaktarına 1775 2802,5 312,5
• Hacc-ı şerif delîline Mahfel-i şerif tablabâzına Mahfel-i hüccâca Meşalecibaşı (maa neferat) 450 84,5 krş. 8 p. 286 2200 Sakabaşıya (maaneferat) Hazinecilere (nefer 8) Tahteravancıbaşı ve neferâtı Hazinelere 2650 429 1411,5 485 Arpa kilercilerine (Mecridlere? Nefer 11 Nalbantbaşı ve neferâtı (nefer 8) Kundakçılara (nefer 3) 460 405 535,5 300 150 Başı 450 krş.
• Neccarlara (nefer 4) Sarbâzân (nefer 35) (ser nefer 4) (başı 1) 500 krş. 2333 krş. 5 p. 1250 3683 krş. 5 p.
• Sarrâcân (nefer 11) Börekciyân (nefer 15) Sâiyân (nefer 20) 1100 1500 690 300 Sarracbaşı 100 Sahhare bahası 185 krş.(Başı) 100 Ahur kethüdası 1.600 351 krş. 10 p. (İn’âmât) 100 Sahhare bahası 100 krş.(Bargir bahası re’s 2) 1600 krş. 1326 krş. 10 p.
• Ağavât ve Çukadârların sâilerine (nefer 24) Kilâr-ı sagîr hademelerine 960 krş. 510 krş. 90 krş. (in’am) 600 krş. Hazine mahfacılarına (nefer 14) Araba akkâmlarına 560 krş 1400 krş. 40 (in’am) 600 krş.
• Kundak ve top akkâmlarına İç Kilâr akkâmına 1400 krş. 65 krş. 80 krş. (bahâ-i sahhâre) 145 krş.
• Yüzbaşı akkâmına ve Sakabaşıya ve bahâ-i sahhâre için Döşeme kiraları (adet 10) 500 krş. 2000 krş. 50 (tahteravancıbaşıya in’am) 2050 krş. Cem’an Yekün 101 krş. 3 p. Cem’an Yekün 261.546,5 krş. 3 p. Tâife-i Askeriyenin Ulûfeleri
• Sınıf-ı delilân (bayrak adet 175) Sınıf-ı seferli (bayrak adet 150) 175.000 150.000 000 (in’âm-ı delilbaşı) 1.000 (in’âm-ı seferli başı) 500 (in’âm-ı gediklü? ağası) 500 (in’âm-ı etmekci?) 250 (in’âm-ı baş delil) 250 (in’âm-ı ustabaşı) 1750 151.750
• Sınıf-ı havâri? (bayrak adet 150) Sınıf-ı sekbânân (nefer 100) 1000 13.000 1500 (in’âm-ı havâri başı nefer 3) 3.000 (in’âm-ı binbaşı) 750 (in’âm-ı etmekçi nefer 3) 16.000 450 (in’âm-ı odabaşı nefer 3) 1700
• Sınıf-ı Tüfenkciyân (atlı olan nefer 150 ; katırlı olan nefer 250 =400) 500 7500 (in’âm-ı tüfenkcibaşı) 000 (in’âm-ı odabaşı nefer 3) 200 (in’âm-ı bayrakdâr nefer 8) 150 (in’âm-ı çavuş nefer 1) 350
• Sınıf-ı arab (urub) afîl? (nefer 100) 500 250 (in’âm-ı sergerde) 000 (ücret-i şuturân re’s 50) 750 Taife-i Topcuyân (nefer 39) 5.070 1150 (usta nefer 5) 230 (odabaşı nefer 1) 230 (bayrakdâr nefer 1) 1000 (topcubaşı nefer 1) 100 krş. (meşaleci nefer 1) 7780 krş.
• Tâife-i humbaracıyân (nefer 8) 1040 200 (dülger ustası nefer 1) 760 (humbaracıbaşı nefer 1) 2000
• Tâife-i zenberekciyân (nefer 115) 4605 300 (usta nefer 2) 1500 (zenberekcibaşı nefer 1) 6405 Cem’an Yekün 5485
• Tarîk-i hacc-ı şerif için istikrâ olunan şuturânın mikdar ve ücretleri ve ber mu’tad karzan virilügelen Sahte şeyhi Receb el Urûn ? ve Selim el Duân ?ve Abbas el Zübeyr’ den istikrâ olunan şüturân re’s 3250 Bihisâb-ı kuruş 5750 162.500 karzan verilen 7250 Havran kurrâlarından istikrâ olunan şüturân re’s 1000 Bihisâb-ı kuruş 150.000 Cidûr kurrâlarından istikrâ olunan şüturân re’s 500 Bihisab-ı kuruş 75.000 Şeyh Talla’ el Guneyme’den istikra olunan şüturân re’s 1250 Bihisab-ı kuruş 218.750 500 karzan verilen 2250 Şeyh İsmail Caberdiri’den istikrâ olunan şüturân re’s 400 Kuruş 000 20.000 karzan verilen 000 Mihnâ şeyhi Nasır’dan istikrâ olunan şüturân re’s 1000 000 krş. Şeyh Dürzȋ el Semir’den istikrâ olunan şüturân re’s 500 42.500 krş. Şeyh Salih El Semir’den istikrâ olunan şüturân re’s 500 42.500 krş. Zenberek tahmili içün istikrâ olunan şüturân re’s 70 15.750 krş. Mühimmât-ı kıllaʽ için istikrâ olunan şüturân re’s 17 3825 krş. Dâire içün istikrâ olunan şüturân Re’s kuruş beheri 25 5625 225 440 22.000 50 180 9.000 50 150 7.500 50 75 3.750 50 50 2.500 50 920 50.375 9408
• Beher sene livâ-i Gazze’den kilâr-ı haccı şerȋfe müretteb şairin ber muʽtad verilenbahası İcmâl aded 1700 4250 krş. Şair-i mezkûrun Gazze’den Maan’a kadar şüturân kirası re’s 1700 8500 krş. Şair-i mezkûr için cümle meşâyihe verilen inâmât ber muʽtad 2000 in’âmât 2396 haremeyn valisi 4396 krş. Cem’an Yekün 1.339.596 min hays-ül mecmuʽ ücret-i şüturân 245.000 min hays-ül mecmuʽ karzan verilen 1.584.596 krş.
• Esnâyı tarȋk-i hacda vâki urban meşâyihine ilbâs içün alınan ecnâs-ı ferde ve halʽ mütenevvianın miktarı Elvan ve ecnâs-ı çuka (dirhem 6.400) Sade Halep kutnisi (top 150) 50.000 krş. 2.925 krş. Vasat Halep kutnisi (top 150) Ednâ çiçekli (top 36) 3112,5 krş. 999 krş 10 p. Diğer ednâ çiçekli (top 55) Sade kumaş (top 25) 797,5 krş. 350 krş. Ecnâs-ı ferde ve elbise-i sâire Derzibaşı hesabı 36.546 krş. 4800 krş. Kazzâzbaşı hesabı Kuyumcubaşı hesabı 282,5 krş. 4771 krş. 10 p. Sarrâcbaşı hesabı 3500 krş. 084,5 krş. 10 p.
• Tarîk-i hacc-ı şerîf içün mubayaa olunan ecnâs-ı zehâirin miktar ve fiyatı Rûgan-ı sâde (kıyye 25.000) Erz-i mısrî (erdeb 300) 000 krş. 45.000 krş. Peksimed (kantar 1.000) Şaîr (gırara 2.852) (Beher gırara 80 kıyye itibardır) 843 krş. 142.600 krş. Tarîk-i hac içün matbaha mubayaa olunan esâr-ı sâire 10.183 krş. Beher sene ber mu‘tad livâ-i Nablus’tan müretteb kırbanın bahası (adet 000) 7200 krş. Beher sene ber mu‘tad livâ-i mezkûrdan müretteb çuvalın bahası (adet 200) 7200 krş. Beher sene ber mu‘tad Havran kurrâlarından müretteb şaîr (gırara 1.300) 3250 krş. Nefs-i Şam esnafından bâ fiyat-ı mîrîye müretteb çuval (adet 500) 1500 krş. Nefs-i Şam esnafından müretteb bâ fiyat-ı mîrîye keçe (adet 300) 900 krş. Kilâr-ı hacc-ı şerifin iktizâ eden mühimmat ve edevat ve levazımat-ı sâirenin tamir ve termimi ve noksanının tekmili içün olan mesârifât 168.877 krş. 16 p. Cem‘an Yekün 4553 krş. 16 p. Kilâr-ı hacc-ı şerîfe müretteb bilâ bedel ecnâs-ı zehâirin miktarı Şam-ı şerîf de olan züemâdan müretteb şaîr (gırara 1.200) Havran kurrâlarından müretteb olan bulgur (kıyye 56.000) Şam vâlâlarının kendü dâiresi lüzumu içün mubayaa olunan hayvânât
• Şüturân devesi (re’s 95) Esterân devesi (re’s 124) 955 krş. (bâ fiyat-ı mütenevvia) 31.938 krş. (bâ fiyat-ı mütenevvia) 893 krş. Bâ evâmir-i aliye kilâr-ı hacc-ı şerîfe müretteb emvâl-i mukâtaâttan verilen Ber mu‘tad surre-i hümâyûn ümenâsına Def’a şüturân bahası içün surre-i hümâyûn ümenâsına 9032,5 krş. 900 krş Şüturân bahası içün sakabaşı ağalara Müjdecibaşılara 900 krş. 500 krş. Yerlüyân-ı Şam Ocağına 28.903,5 krş. Cem‘an Yekün 236 krş. Şam valileri beher sene mu’tad üzre devre çıktıklarında meşâyih-i urbâniye ilbâs ettikleri hil‘at bahası ve in‘âmât-ı sâire ve esnayı rahda olan kâffe-i mesârifâtın bervech-i sabık miktarı: 2000 krş. Müzeyrib sahrasında ber mu‘tad virilügelen surre-i urbân ve in‘âmât-ı sâire ve esnayı tarîk-i hacc-ı şerîfde olan kâffe-i mesârifât ve beyn-ül Haremeyn verilen surre-i urbân ve Haremeyn-üş şerifeyn ahâlilerinin mu‘tad üzre virilügelen surreleri ve Dersaadet’e hediye şartı içün mubâyaa olunan emtiâ-ı hindiye bahâları ve avdet-i hacda tekrar istikrâ olunan şüturânın ücretleri ve bil cümle mesârifât-ı sâire içün Şam valilerinin hazinesinde mevcut bulunması iktizâ eden mebâliğin ber vech-i sâbık alettahmin miktarı: 400.000 krş 245.000 krş. (cümle meşâyih üzerlerinde karzan olan mebaliğ) 645.000 krş. ( avdet-i hacda istikrâ olunan şüturânın ücretlerine mahsub oluna geldiği içün iş bu nukûd-u mevcûdeye zam olunmak iktizâ ider ) Cem‘an Yekün 7394,5 krş. 9 p. 7556,5 Kîse-i Rûmî 144,5 krş. 9 p.
• Bâlâda zikr ve beyân olunduğu vech üzre müteveffâyı müşarünileyhin iki yüz otuz senesinde vuku‘ bulan cümle vâridât ve âidâtı ve tarîk-i hacc-ı şerif içün beher sene mu‘tad üzre olan levâzımât ve kâffe-i mesârifâtı tetkîk ve tahkîk olunarak zâhire ihraç ve yekân yekân zabt ve terkim olunmkla iş bu mahalle şerh verildi. fî 27 C 1231.