Migration Movements of the Bulgarian Turks to Turkey (1950–1951)

Yıl 2013, Cilt: 2013 Sayı: XIV, - , 01.12.2012

Filiz Çolak

Öz

In the last century, the Turkish Republic was one of the countries, where migration movements occur to a large degree. Migration wave began in the 19th century after the Crimean War. The Rumelian Turks, who suffered by the ethnic cleansing campaign of Bulgarian guerillas after the Ottoman-Russian War in the years 1877–1878, had to abandon their homes. Migrations from Rumelia started again after the Balkan Wars of 1912-1913. These migration movements continued on and off during the First World War and early years of the Turkish Republic and occasionally caused difficult political, social and economic troubles to solve for the young Republic. The experiences of the Bulgarian Turks were a long migration history. Forcing these Turkish people, who once had migrated from Anatolia to Rumelian soil and had lived there for many years, to migrate back to their mother soil due to changed conditions, has continued to be a bleeding wound from 19th century to our present time. These migration activities of the Bulgarian Turks were sometimes increased and sometimes decreased, but never ceased to exist. The second biggest mass migration movement of the Bulgarian Turks during the 20th century occurred in the years of 1950–1951. The Turks were the largest minority group in Bulgaria and the Bulgarian government saw them as an obstacle to their “creation of one nation” policy and forced approximately 200.000 Turkish citizens to migrate. In this study, factors which caused the 1950–1951 migration, policy of the Turkish Republic during this migration and problems emerged, problems of immigrant citizens will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Bulgarian, Migration, Immigrant, The Balkan War, Rumelian Turks

BULGARİSTAN TÜRKLERİNİN TÜRKİYE’YE GÖÇ HAREKETİ (1950-1951)

Öz

Türkiye Cumhuriyeti, geçtiğimiz yüzyıl içerisinde, topraklarında göç hareketlerinin geniş ölçüde cereyan ettiği ülkelerden birisi olmuştur. XIX.yy’da Kırım Savaşı sonrasında Kafkaslardan başlayan göç dalgasını 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’ndan sonra Bulgar çetelerinin imha hareketiyle karşılaşan Rumeli Türkleri yaşadıkları toprakları terk etmek zorunda kalmışlardır. 1912-1913 Balkan Savaşları ertesinde Rumeli’den gelen göçler tekrar başlamıştır. Balkan Savaşları’nın akabindeki I. Dünya Savaşı ve Milli Mücadele Hareketi sonrasında kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında bu göç olgusu aralıklarla devam etmiş ve zaman zaman genç cumhuriyet için çözülmesi güç siyasi, sosyal ve ekonomik sorunlar yaratmıştır. Türkiye’ye yapılan göçler konusunda Bulgaristan Türklerinin durumu bir bakıma upuzun bir göç tarihi olarak cereyan etmiştir. Vaktiyle Anadolu topraklarından Rumeli’ye göç etmiş olan ve uzun yıllar bu topraklarda yaşayan Türklerin, zaman içerisinde değişen şartlar nedeniyle tekrar ata topraklarına zorunlu göçe zorlanması, kanayan bir yara gibi, XIX.yy’dan günümüze kadar sürüp gitmiştir. Bulgaristan Türklerinin uzun bir zamana yayılan bu göç hareketi kimi zaman artmış, kimi zaman azalmış ama hiç eksilmemiştir. Bulgaristan Türklerinin XX.yy’daki ikinci büyük kitlesel göç hareketi 1950-1951 yılları arasında gerçekleşmiştir. Dönemin Bulgar yönetiminin uyguladığı “Tek bir ulusun yaratılması” siyasetine en büyük engel olarak Bulgaristan’da yaşayan en büyük azınlık olan Türkler görülmüş ve yaklaşık 200.000 Türk vatandaşı zorunlu göçe tabii tutulmuştur. Bu çalışmada, 1950-1951 göçünü hazırlayan etkenler, göç sürecinde Türkiye Cumhuriyeti’nin tavrı ve yaşadığı sorunlar, göçmen vatandaşların yaşadıkları sorunlarla birlikte ele alınarak incelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bulgar, Göç, Göçmen, Balkan Savaşı, Rumeli Türkleri

Kaynakça

• Süreli Yayınlar Yayın Tarihi, 1950-1951 Akşam, 1950-1951 Cumhuriyet, 1950-1951 Zafer, 1950-1951 Kitap
• Prof. Dr. Cevat Eren, Türkiye’de Göç ve Göçmen Meselesi, İstanbul, 1966 Prof. Dr. Bilal Şimşir, Bulgaristan Türkleri, İstanbul, 1986 Dr. Cevat Geray, Türkiye’den ve Türkiye’ye Göçler ve Göçmenlerin
• İskanı, 1923-1961, Ankara 1962 Prof.Dr. Nazif Kuyucuklu, Bulgaristan, Balkan Ülkeleri İktisadı-2, İstanbul,1987 Oral Sander, Balkan Gelişmeleri ve Türkiye (1945-1946) , Ankara,1969 Nikolay Todarov, Bulgaristan Tarihi, çeviren: Veysel Atayman, İstanbul, 1979 Dr.İlker Alp, Belge ve Fotoğraflarla Bulgar Mezalimi(1878-1989) Ankara, 1990 İbrahim Kamil, Bulgaristan’daki Türklerin Statüsü, İstanbul, basım yılı yok Barışa Çağrı, Uluslararası Komisyonun Balkanlar Hakkındaki Raporu, İstanbul, 1998 Kadircan Kaflı, Türkiye’ye Göçler, İstanbul, 1966 Beğlan Toğrol, 112 Yıllık Göç (1878-1989), İstanbul, 1989 Makale Dr. Hikmet Öksüz, “Atatürk Döneminde Balkan Türklerinin Durumu”, Türk Dünyası Araştırmaları, sayı: 107, Nisan 1997, s. 99 Prof. Dr. Bilal Şimşir, ‘’ Bulgaristan Türkleri ve Göç Sorunu’’, Bulgaristan’da Türk Varlığı, Ankara, 1985, s.50-51
• Prof. Dr. Bilal Şimşir, “Bulgaristan Türkleri”, Türk Kültürü, sayı:263, Mart 1985, Ankara, s.137-151 Doç.Dr. Cevat Geray, “Türkiye’de Göçmen Hareketleri ve Göçmelerin
• Yerleştirilmesi”, Amme İdaresi Dergisi, C. I, Sayı 1-4, Aralık 1970, s.8-36 Dr. Cengiz Orhonlu,“Balkan Türklerinin Durumu”, Türk Kültürü, sayı:21, Ankara, 1964, s.49-60 Doç. Dr. Yuluğ Tekin Kurat, “Elli Yıllık Cumhuriyetin Dış
• Politikası(1923-1973)”, Belleten, c.39,sayı 153-156, Ankara 1975, s.265-308 Prof. Dr. Yılmaz Altuğ, “Balkanlardan Anayurda Yapılan Göçler”, Belleten, c:LV, sayı:212, Nisan 1991, Ankara, s.109-120 Prof. Dr. Yılmaz Altuğ, “Balkanlardan Anayurda Yapılan Göçlerin
• Mahiyeti”, İ.Ü, Hukuk Fakültesi Dergisi, c:33, sayı:1-2, İstanbul, 1967, s.846857 Prof. Dr. Ali Tanoğlu, “Bulgaristan Türklerinin Son Göç Hareketi (19501951)”, İ.Ü. İktisat Fakültesi Mecmuası, c:14, İstanbul, Ekim 1952 - Temmuz 1953, s. 129-161 Dr. Suat Bilge, “Türk Bulgar Göçmen Anlaşmazlığı”, İnsan Hakları
• Dergisi, nr: 49-50, Ankara 1951, s.31-37 Selahattin Yılmaz, “Bulgaristan Türkleri”, Bulgaristan’daki Müslüman
• Türklerin Dramı, İstanbul, 1985, Hazırlayan: Abdurrahman Dede, s.49-55 Ahmet Cebeci, “Bulgaristan Türklerinin Göçü Hakkında”, Türk Kültürü, sayı:63, Ocak 1968, Ankara, s.189-193 Ahmet Cebeci, “Bulgaristan Türkleri”, Türk Kültürü, sayı:69, Temmuz 1968, Ankara, s.666-668 Ramazan Müftüler, “Bulgaristan’daki Türkler”, Yeni Batı Trakya, sayı:6, Eylül 1983, s.42-43 Hasan Şenyurt, “Bulgaristan Türklerinin Dramı-2, Milliyet 22 Şubat 1985”, Türk Kültürü, sayı:263, Mart 1985, s.226 Türker Acaroğlu, “Bulgaristan Türklerinin Dünü-Bugünü-Yarını”, X.Türk Tarih Kongresi(22-26 Eylül 1986, Ankara), Kongreye Sunulan Bildiriler, c:IV, Ankara, 1993, s.1487-1500 Nihat Erim, “Bulgar Notası ve Cevabımız Hakkında”, Ulus, 1 Eylül 1950 Mehmet Faruk Gürtunca, “Bulgarlar Mütehevvirmiş…”, Her Gün, 1
• Eylül 1950 Mümtaz Faik Fenik, “Bulgaristan Türklerine Zulüm”, Zafer, 16 Eylül 1950 Mümtaz Faik Fenik, “Bulgarların Yeni Bir Zulmü…” Zafer, 4 Aralık 1951 Necmettin Sadak,’’ Bulgaristan ve Göçmenler’’, Akşam, 1 Ekim 1950. Mümtaz Faik Fenik, “Bulgarların Yeni Bir Küstahlığı”, Zafer, 24 Eylül 1950