From 1893 to 1923 Chester Project Railway Concession Fights on Turkish Lands and Great Powers

Yıl 2011, Cilt: 2011 Sayı: X, - , 01.12.2010

Musa Gümüş

Öz

Railways are one of the results of the technology developed after the Industrial Revolution. This means of transports which is also an indicator of development was used by great states to establish and defend social, economic, and political spheres of influence since its earliest times of use. Ottoman statesmen did not remain indiferrent to this situation either and paid attention to the railway system in a remarkable early time. Until the establishment of the Hijaz Railway, the Ottoman State, however, could not realize a large scale railway project due the lack of sufficient capital, human force and the unsuitable political circumstances. Those small scale railways that could be built have serviced the interests of the privileged countries rather than the political, economic and military interests of the Ottoman State. Approach to railway of the Ottoman Empire drew the attention of the imperialist states to the Ottoman railways and, hence, the Ottoman lands. Great states, especially Germany, England, France, Russia and Austria, inclined towards railway building in the Ottoman Empire and began to compete with each other to take privileges from the Ottman State. The Ottoman lands became a field of competition as the USA, too, attempted to obtain railway building privilege from the Ottoman State soon before the World War I. This produced many problems, especially the Middle Eastern question in return.

Anahtar Kelimeler

Concession Fights Railway, Baghdad Railway, Great Power, Turkish Lands, Ottoman State.

1893’TEN 1923 CHESTER PROJESİ’NE TÜRK TOPRAKLARINDA DEMİRYOLU İMTİYAZ MÜCADELELERİ VE BÜYÜK GÜÇLER

Öz

Demiryolları, Sanayi İnkılâbı’nın ardından gelişen teknolojinin sonuçlarından biridir. Aynı zamanda bir gelişmişlik göstergesi olan bu yeni ulaşım aracı işletilmeye başladığı ilk zamandan itibaren büyük devletler tarafından sosyal, ekonomik ve siyasi nüfuz alanları oluşturmak ve bu alanları korumak için kullanılmıştır. Osmanlı devlet adamları da bu duruma kayıtsız kalmamışlar ve erken sayılabilecek bir zamanda dikkatlerini demiryolu sistemine vermişlerdir. Ancak Osmanlı Devleti Hicaz Demiryolu’nu vücuda getirene kadar sermaye ve kalifiye eleman yokluğu ile siyasî şartların uygun olmamasından dolayı büyük çaplı bir demiryolu projesi gerçekleştirememiştir. Yapılabilen küçük çaptaki demiryolu ağları ise Osmanlı Devleti’nin politik, ekonomik ve askeri çıkarlarından ziyade imtiyaz verilen ülkelerin çıkarlarına hizmet etmiştir. Osmanlı Devleti’nin demiryoluna yaklaşımı, sömürgeci devletlerin dikkatlerinin Osmanlı demiryollarına dolayısıyla da Osmanlı topraklarına çevrilmesine neden olmuştur. Başta Almanya, İngiltere, Fransa olmak üzere Rusya ve Avusturya gibi büyük devletler Osmanlı topraklarında demiryolu yapımına yönelmişler ve Osmanlı Devleti’nden imtiyaz almak için yarışa girmişlerdir. I. Dünya Savaşı’na az bir zaman kala ABD’nin de Osmanlı Devleti’nden demiryolu yapım imtiyazı alma teşebbüsüne girişmesi Osmanlı topraklarını tam bir mücadele alanı haline getirmiştir. Bu da başta Ortadoğu meselesi olmak üzere birçok sorunu beraberinde getirmiştir.

Anahtar Kelimeler

Demiryolu İmtiyaz Mücadeleleri, Bağdat Demiryolu, Büyük Güçler, Türk Toprakları, Osmanlı Devleti.