TÜRK HAVAYOLU ÖRGÜTLERİNİN KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUKLARI

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 2, 181 - 216, 31.10.2019

Yeşim Kurt

https://doi.org/10.31454/usb.634728

Öz

Bu çalışmanın amacı
Türkiye’deki havayolu örgütlerinin kurumsal sosyal sorumlulukla ilgili
faaliyetlerinin neler olduğunu ortaya koymaktır. Bu amaca ulaşabilmek adına nitel
araştırma yönteminden faydalanılmıştır. Araştırma alanını 8 havayolu örgütü
oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama yöntemi olarak birincil veri kaynağı
olarak yarı yapılandırılmış görüşmeler; ikincil veri kaynağı olarak da belge
incelemesi kullanılmaktadır. Görüşmelerdeki katılımcılar, amaçlı örneklem
yöntemiyle seçilmiştir. Bu kapsamda, havayolu örgütlerinin kurumsal sosyal
sorumlulukla ilgili yöneticileriyle görüşülmüştür. Belge incelemesi için de
havayollarının web sitelerinde, basın bültenlerinde, duyurular ve
sürdürülebilirlik raporlarında paylaştıkları bilgilerden faydalanılmıştır. Araştırmada
toplanan nitel veriler NVivo 12 programı aracılığıyla tümevarımsal yöntemle
analiz edilmiştir. Analiz sonucunda, 4 tema, 12 kategori ve 11 alt kategoriye
ulaşılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, havayolu örgütleri ekonomik, yasal,
etik ve gönüllülük olmak üzere 4 temel boyutta faaliyetler
gerçekleştirmektedir. Bu boyutlar altında, çevreye, müşterilere, topluma,
yöneticiler ve çalışanlara yönelik uygulamaların çoğunlukta olduğu tespit
edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kurumsal Sosyal Sorumluluk, Gönüllülük, Etik, Havayolu örgütleri

Kaynakça

• Akmeşe, K. 2015. Kurumsal sosyal sorumluluk raporlaması: Türk bankacılık sektöründe bir araştırma. T.C. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı İşletme Bilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi Aktan, C. C., ve Börü, D. (2007). Kurumsal sosyal sorumluluk. Kurumsal sosyal sorumluluk: işletmeler ve sosyal sorumluluk, 11-36. Anholon, R., Quelhas, O. L. G., Leal Filho, W., De Souza Pinto, J., ve Feher, A. (2016). Assessing corporate social responsibility concepts used by a brazilian manufacturer of airplanes: a case study at embraer. Journal Of Cleaner Production, 135, 740-749. Ary, D.; Jacobs, L. C.; Sorensen, C.; Razavieh, A. (2010). Introduction to research education (8 B.). Usa: Wadsworth Cengage Learning Başer, U. (2015). Kurumsal Sosyal Sorumluluk Algısı Üzerine Bir Araştırma. Yaşar Üniversitesi Becan, C. (2011). Kurumsal sosyal sorumluluk kavramının paydaş teorisi ve iletişim yaklaşımı açısından değerlendirilmesi: Bankaların basın bültenlerine yönelik bir içerik analizi. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 7(1), 16-35. Berg, B. (2001). Qualitative research methods for the social science (4. Baskı). Usa: A Pearson Education Company. Bowen, H. R. (1953). Social responsibilities of the businessman. New York: Harper And Row Bozdemir, M. (2015) Kurumsal sosyal sorumluluk, hizmet kalitesi, kurum imajı ve satın alma niyeti arasındaki ilişki: perakendeci işletmeler üzerine bir uygulama. Türkiye Cumhuriyeti Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi. Adana. Buchanan, D. A. ve Bryman, A. (2009). Interviews in organizational research. Organizational Research Methods. (Ed: C, Cassel). Sage Publication. s. 500-516 Carroll, A. B. (1999). “Corporate social responsibility: evolution of a definitional construct.” Business and Society, 38 (3): 268-95. Carroll, Archie B. (1979); A Three-dimensional conceptual model of corporate performance; Academy of Management Review, Vol. 4, No.4; P: 497-505 Carroll, Archie B. (1991); The Pyramid Of Corporate Social Responsibility: Toward The Moral Management Of Organizational Stakeholders, Business Horizons; Julyaugust; P: 39-48 Chang, Y. H., ve Yeh, C. H. (2016). Managing Corporate Social Responsibility Strategies Of Airports: The Case Of Taiwan’s Taoyuan International Airport Corporation. Transportation Research Part A: Policy And Practice, 92, 338-348 Coles, T., Fenclova, E., ve Dinan, C. (2014). Corporate social responsibility reporting among European low-fares airlines: Challenges for the examination and development of sustainable mobilities. Journal Of Sustainable Tourism, 22(1), 69-88. Creswell, J. W. (2008). Research Design: Qualitative, quantitative and mixed methods approachs (3. Baskı.). Sage Publication Creswell, J. W. (2012). Educational research: Planning, conducting and evaluating quantitative and qualitative research (4. Baskı.). Boston: Pearson. Creswell, J. W. (2013). Araştırma deseni: nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları. (Çev: S. B. Demir.) Ankara: Eğiten Kitap. Çelik, İ. E., H. Dinçer ve R. Yılmaz (2012). İmkb’de işlem gören mevduat bankalarının kurumsal sosyal sorumluluk çalışmalarının finansal sonuçları üzerine kurumsal yönetim ilkeleri çerçevesinde bir inceleme, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2): 37-63] Ersöz, H. Y. (2007). Türkiye'de kurumsal sosyal sorumluluk anlayışının gelişiminde meslek ve sivil toplum kuruluşları. İstanbul Ticaret Odası Yayınları. Gürel, T. (2010). Kurumsal Sosyal Sorumlulukta Yeni Yaklaşımlar Ve Tartışılan Konular. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 6(3), 111-122. Hays, D. ve Singh, A. (2012). Qualitative ınquiry in clinical and educational settings. New York: The Guilford Press Hopkins, M. (2004). Corporate social responsibility: an issues paper. Working Paper No. 27. Hsu, H., ve Tsai, C. Y. (2017). The conceptual framework for ethics and corporate social responsibility in Taiwanese tourism industry. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 22(12), 1274-1294. Ilkhanizadeh, S., ve Karatepe, O. M. (2017). An examination of the consequences of corporate social responsibility in the airline industry: Work engagement, career satisfaction, and voice behavior. Journal of Air Transport Management, 59, 8-17 Işık, A. G. V. (2013). Kurumsal sosyal sorumluluğun değiştirdiği çalışma kavramı ve yeni bir çalışma alanı olarak sosyal girişimler. Sosyal Güvenlik Dergisi (Sgd), 3(1). İlic, D. K. (2010). İşletmelerin kurumsal sosyal sorumluluk düzeylerinin belirlenmesine yönelik bir literatür taraması/a lıterature revıew for determınıng socıal responsıbılıty levels of fırms. Ege Akademik Bakis, 10(1), 303.-318 Justice, D. W. (2002). Corporate social responsibility: Challenges and opportunities for trade unionists. Kaynar, B. (2011). Kurumsal Sosyal Sorumluluk Anlayışına Dayalı Sosyal Raporlamanın İşletme Performansı Üzerine Etkisi: Türkiye Uygulaması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Doktora Tezi. Kemp, L. J., ve Vinke, J. (2012). CSR reporting: a review of the Pakistani Aviation İndustry. South Asian Journal Of Global Business Research, 1(2), 276-292. Koçoğlu, C. M. (2016). Kurumsal sosyal sorumluluk algısının tüketici temelli marka denkliği bileşenleri üzerindeki etkisi: tr81 düzey 2 bölgesindeki Ford kullanıcıları üzerine bir araştırma. T.C. Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Doktora Tezi Lee, S., Seo, K., ve Sharma, A. (2013). Corporate social responsibility and firm performance in the airline industry: the moderating role of oil prices. Tourism Management, 38, 20-30. Lee, S., ve Park, S. Y. (2010). Financial impacts of socially responsible activities on airline companies. Journal of Hospitality ve Tourism Research, 34(2), 185-203 Lepoutre, J., Dentchev, N. A., ve Heene, A. (2007). Dealing with uncertainties when governing csr policies. Journal Of Business Ethics, 73(4), 391-408. Mermutlu, F. G. (2009). Türkiye’de Kurumsal Sosyal Sorumluluk Uygulaması: Kardelen Projeleri. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. Miles, M.; Huberman, A.; Saldana, J. (2014). Qualitative Data Analysis (3. Baskı). Usa: Sage Publicaiton Öztan, M. Ş. (2013). Kurumsal sosyal sorumluluk ve kurumsal yönetim arasındaki ilişkinin incelenmesine yönelik bir araştırma. Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi İşletme Anabilim Dalı İşletme (Mba) Programı Patton, M. (2002). Qualitative research and evaluation methods. California: Sage Publication. Phillips, E. D. (2006). Corporate social responsibility in aviation. Journal Of Air Transportation, 11(1), 65. Ruef, M., ve Scott, W. R. (1998). A multidimensional model of organizational legitimacy: Hospital survival in changing institutional environments. Administrative science quarterly, 877-904 Scott, W. R. (1995). Intoduction: Institutional theory and organizations. The Institutional Construction Of Organizations. ( Ed: S. Christensen Ve W. R. Scott). Thousand Oaks: Sage. Scott, W. R. (2003). Institutional Carriers: Reviewing modes of transporting ideas over time and space and considering their consequences. Industrial And Corporate Change, 12(4), 879-894 Scott, W. R. (2008). Lords of the dance: Professionals as institutional agents. Organization studies, 29(2), 219-238. Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. İzmir Sönmez, F., ve Bircan, K. (2004). İşletmelerin Sosyal Sorumluluğu ve Çevre Sorunlarında Ekonomik Yaklaşımlar. Yaklaşım Dergisi, 17(133), 476-490. Sönmezoğlu, U. (2015). Spor Kulüplerinin Kurumsal Sosyal Sorumluluk Faaliyetlerinin Kulüp ve Marka İmajına Etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Doktora Tezi. Bolu Stake, R. (2010). Qualitative Research: Studiyng How Things Work. New York: The Guilford Press Theaker, A. (2004). Halkla İlişkilerin El Kitabı. Çev: Murat Yaz., Mediacat Kitapları, İstanbul. Vogel, D. (2007). The market for virtue: the potential and limits of corporate social responsibility. Brookings Institution Press. Wang, Q., Wu, C., ve Sun, Y. (2015). Evaluating corporate social responsibility of airlines using entropy weight and grey relation analysis. Journal of Air Transport Management, 42, 55-62.