WATER CULT IN “TÜRK DÜNYASININ NAĞIL BAĞI MASAL BAHÇESİ”

Yıl 2021, Sayı: 5, 236 - 252, 20.04.2021

Talha Çiçek

https://doi.org/10.47994/usbad.863549

Öz

With exceptional features, tales, although being entertaining andthought-provoking for children, also have a relaxing and readable attribute in almost every generation. These texts, which are among the anonymous products of folk literature, providecultural transfer with many elements embedded within the content where as providing education an dentertainment. Tales, which are located on a cultural basis andisone of the products of the Turkish oral tradition, also contain elements from the archaic time. Particularly in these products, where mythological artefactsare abundant, elements based on the concept of the cultareal soevident. Tales, in which the protagonist figurelive in an imaginary world;are extremely important as they implicitly convey the judgments based on the values of there spective society. Many, common elements appear as cults, including but not limited to Fire, trees, the sun and the moon. The cults that we as sume,reflect a common qualification. One of these common cults is portrayed as “Water”. There fore, the purification of this water is regarded as a sacred endeavour for the conservation of there spective cult. In this study, the tales in the study titled “Türk Dünyasının Nağıl Bağı Masal Bahçesi” published by Türksoy will be examined and these tales will be examined in the context of water cult.

Anahtar Kelimeler

Tale, Water, Cult

“TÜRK DÜNYASININ NAĞIL BAĞI MASAL BAHÇESİ”NDE SU KÜLTÜ

Öz

Olağanüstü özellikler sergileyerek özellikle çocuklar için eğlendirme ve düşündürücü özelliğine sahip olan masallar hemen hemen her kuşakta bulunanlar için dinlenebilir ve okunabilir bir pozisyondadır. Halk edebiyatının anonim ürünleri arasında yer alan bu metinler, içeriğinde barındırdığı pek çok unsurla kültürel aktarımı sağlamakta eğitim ve eğlendirme işlevini geçekleştirmektedir. Kültürel bir zeminde bulunan ve Türk sözlü geleneğinin ürünlerinden biri olan masallar, arkaik zaman öğelerini de barındırmaktadır. Özellikle mitolojik unsurların fazlasıyla yer aldığı bu ürünler kült kavramına dayalı öğeleri de içinde barındırmaktadır. Kahramanları hayali bir dünyada yaşayan masallar toplumun değer yargılarını üstü kapalı bir biçimde aktarmaları sebebiyle son derece önemlidir. Toplumlar için ateş, ağaç, güneş, ay vb. ortak pek çok unsur kült olarak karşımıza çıkar. Saydığımız kültler ortak nitelik göstermektedir. Bu ortak kültlerden birisi su olarak kabul edilir. Su arındırıcılığı, koruyuculuğuyla kutsal kabul edilir. Bu çalışmada Türksoy tarafından yayımlanan “Türk Dünyasının Nağıl Bağı Masal Bahçesi” isimli eserde yer alan masallar incelenecek, söz konusu masallar su kültü bağlamında analiz edilecektir.

Anahtar Kelimeler

masal, kült, su

Kaynakça

• Arık, D. (2017). Kutsal Mekân ve Ziyaret Fenomeni. (Ed.). Durmuş Arık & Ahmet Hikmet Eroğlu. içinden Halk İnançları. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Aristoteles. (1996). Metafizik. (Çev.). Ahmet Arslan, 2. Basım, İstanbul: Sosyal Yayınları.
• Bayat, F. (2016). Türk Mitolojik Sitemi 2. Üçüncü Baskı, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Bayrak İşcanoğlu, İ. (2017). Kırgız Kültüründe Su Kültü ve Bağımsızlık Sonrası Kırgız Kadın Yazarların Eserlerine Yansıması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü Dergisi 2, 296-396.
• Boratav, P. N. (2016). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı. Ankara: Bilgesu.
• Çobanoğlu, Ö. (1993). Türk Kültür Tarihinde Su Kültü. Türk Kültürü 361, 32-42.
• Eliade, M. (1999). Şamanizm. (Çev.). İsmet Birkan. 1. Basım, Ankara: İmge Yayınları.
• Eliade, M. (2018). İmgeler ve Simgeler. (Çev.). Mehmet Ali Kılıçbay, 3. Basım, İstanbul: Doğu Batı.
• Eroğlu, A. H. (2017). Geleneksel Türk İnanışları. (Ed.). Durmuş Arık, Ahmet Hikmet Eroğlu. içinden Halk İnançları. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Gamberova, Ş. & Dadaşova Z. (2018). Türk Dünyasının Nağıl Bağı Masal Bahçesi. Ankara: Türksoy Yayınları.
• Guthrie, W. K. C. (1988). İlkçağ Felsefesi Tarihi. (Çev.). Ahmet Cevizci. Ankara: Gündoğan Yayınları.
• İnan, A. (1986). Tarihte ve Bugün Şamanizm. 3. Basım, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Kaya, D. (2014). Türk Dünyası Ansiklopedik Türk Halk Edebiyatı Kavramları ve Terimleri Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Ocak, A. Y. (2000). Alevî ve Bektaşî İnançlarının İslâm Öncesi Temelleri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Oymak, İ. (2010). Anadolu’da Su Kültünün İzleri. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15(1), 35-55.
• Ögel, B. (2010). Türk Mitolojisi I. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Sakaoğlu, S. (2015). Masal Araştırmaları. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Türkan, K. (2012). Türk Dünyası Masallarında Su Kültü. Milli Folklor 93, 135-148.
• Türkmen, F. (2013). Yer Yer Değilken; Su, Su İdi. (Ed.). Nurettin Demir. Geleneksel Türk Sanatında ve Edebiyatımızda Su, 13-23, Ankara: SFN.