EMÎR TİMUR’UN MUHAFIZ ALAYI: KAVÇİNLER

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 15, 1 - 10, 30.06.2025

Muhammed Emin Koçak

Öz

Tarihin eski dönemlerinden itibaren krallar, şahsi koruma müessesine büyük önem vermiştir. Bu doğrultuda onlar, iç ve dış tehditlere karşı güvenliklerini sağlamak amacıyla muhafız birlikleri oluşturmuştur. Türkler, savaş ve barış zamanlarında hükümdarın korunmasına büyük önem veren milletlerin başında gelmiş ve Türk tarihinin en erken dönemlerinden itibaren muhafız alaylarına rastlanılmıştır. Emîr Timur tarafından Mâverâünnehir merkezli Semerkant’ta kurulan Timurlu Devleti’nde de hükümdarlar, savaş ve barış zamanlarında güvenliklerini sağlamak için muhtelif önlemler almıştır. Bu önlemlerin başında doğrudan hükümdarın şahsına bağlı olan muhafız askerleri gelmektedir. Timurlularda hassa birlikleri olan kavçinler, ilk hükümdar Emîr Timur tarafından organize edilerek Timurluların sonuna kadar kavçin ünvalı emîrler önemlerini muhafaza etmiştir. Hükümdarın muhafız alayı olan kavçinler, Timurlu askerî ve idarî teşkilatında yüksek makamlara getirilmiş ve onlar bizzat hükümdar tarafından himaye edilmiştir. Kavçinler, sadece hükümdarın değil Timurlu mirzalarının da maiyetlerinde yer alarak önde gelen askerî bir sınıf olmuştur. Kavçin ünvanlı görevlilerin kimler olduğu, hükümdarın nezdindeki konumları, askerî ve idarî teşkilattaki faaliyetleri bu çalışmanın temel konusudur.

Anahtar Kelimeler

Timurlular , Timurlu askerî tarihi , Timurlu devlet teşkilatı , Mâverâünnehir , Semerkant.

AMIR TIMUR’S GUARDS REGİMENT: QAUCHINS

Öz

From ancient times of history, kings attached great importance to the institution of personal protection. Accordingly, they formed guard units to ensure their security against internal and external threats. The Turks were one of the nations that attached great importance to the protection of the ruler in times of war and peace, and guard regiments were encountered from the earliest periods of Turkish history. In the Timurid State, which was founded by Amir Timur in Samarkand, centered on Transoxiana the rulers took various measures to ensure their security in times of war and peace. Chief among these measures were the guard soldiers, who were directly subordinate to the monarch. The qauchins, who were special troops in the Timurids, were organized by the first ruler Amir Timur, and the emirs with the title of qauchin maintained their importance until the end of the Timurids. Qauchins, the ruler’s guard regiment, were appointed to high positions in the Timurid military and administrative organization, and the amirs (bey) with the title of qauchin were patronized by the ruler himself. The amirs with the title of qauchin were part of the retinue not only of the ruler but also of the Timurid mirzas, and became a leading military class.In this study, it was investigated who the officials with the title of qauchin were, their position in the palace of the ruler, and their activities in the military and administrative organization.

Anahtar Kelimeler

Timurids , Timurid military history , Timurid state organization , Transoxiana , Samarkand.

Kaynakça

• Abdürrezzak-ı Semerkandî, Matla’-ı Sadeyn ve Mecma’-ı Bahreyn, yay. Abdülhüseyn-i Nevâî, Pejûhişgâh-ı Ulum-i İnsanı ve Muta’alat-ı Ferhengi, Tahran 1383 h.ş., C. I (2)- II (1).
• Continuation du Zafarnâma de Nizâmuddîn Šâmî, par Hâfız-ı Abrû, yay. Felix Tauer, Oriental Institute, Prague 1934.
• Gıyâseddin Ali-i Yezdî, Saâdetnâme ya Ruznâme-i Gazavât-ı Hindustan, yay. İrec Afşar, Miras-ı Mektub, Tahran 1379 h.ş.
• Hâfız-ı Ebrû, Zübdetü’t- Tevârih-i Baysungurî, yay. Seyyid Kemal Hac Seyyid Cevâdî, İntişarat-ı Esatir, Tahran 1395 h.ş., C. II-III.
• İbn Arabşah, Acâibu’l Makdûr fi Nevâib-i Tîmûr, çev. D. Ahsen Batur, Selenge Yayınları, İstanbul 2012.
• Mirza Muhammed Haydar Duğlat, Tarih-i Reşidi, yay. Abbas Guli Gaffari Fard, Miras-ı Mektub, Tahran 1383 h.ş. Muizzü’l-Ensâb, Bibliothèque Nationale Paris, Persian 67.
• Nizâmeddin-i Şâmî, Zafernâme, yay. Penahî Simnânî, İntişarat-ı Bamdad, Tahran1363 h.ş.
• Ruy Gonzales de Clavijo, Embassy to Tamerlane 1403-1406, çev. Guy Le Strange, RoutledgeCurzon, London-New York 2005.
• Sultaniyeli Johannes, Timur’un Sarayında (Fransa’ya Gönderdiği Elçinin Kaleminden Emir Timur’un Hayatı, Devleti ve Halkı), çev. Ahmet Deniz Altunbaş, Kronik Kitap, İstanbul 2020.
• Şerefeddin Ali-i Yezdî, Zafernâme, yay. Muhammed Abbasî, Çap-ı Rengin, Tahran 1336 h.ş. C. I-II.
• Aka, İsmail, Mirza Şahruh ve Zamanı, TTK, Ankara 1994.
• Aka, İsmail, Timur ve Devleti, TTK, Ankara 2014.
• Alan, Hayrunnisa, Bozkırdan Cennet Bahçesine Timurlular (1360-1506), Ötüken Neşriyat, İstanbul 2015.
• Ando, Shiro, Timuridische Emire nach dem Muʿizz al-ansāb, Klaus Schwarz Verlag, Berlin 1992.
• Barthold, V.V., Uluğ Beg ve Zamanı, çev. İsmail Aka, TTK, Ankara 2015.
• Crompton, Samuel Willard, Julius Caesar, Chelsea House Publishers, Philadelphia 2003.
• Çetin, Halil, Timur’un Anadolu Seferi ve Ankara Savaşı, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2012.
• D’Amato, Raffaele, Armies of Julius Caesar 58–44 BC, Osprey Publishing, Oxford 2021.
• Kafalı, Mustafa, Çağatay Hanlığı (1227-1345) Berikan Yayınları, Ankara 2005.
• Koca, Salim, Selçuklular’da Ordu ve Askerî Kültür, Berikan Yayınları, Ankara 2005.
• Manz, Beatrice Forbes, Timurlenk (Bozkırların Son Göçebe Fatihi), çev. Zuhal Bilgin, Kronik Kitap, İstanbul 2017.
• Nicolle, David, Sassanian armies: the Iranian empire, early 3rd to mid 7th centuries AD. Montvert Publications, Stockport 1996.
• Sekunda, Nicholas, The Army of Alexander the Great, Osprey Publishing, London 1992.
• Bertrand Lafont, “The Army of the Kings of Ur: The Textual Evidence”, Cuneiform Digital Library Journal, 5, (2009), ss. 1-25.
• Doerfer, Gerhard, Türkische und mongolische Elemente im Neupersischen: Unter besonderer Berücksichtigung älterer neupersischer Geschichtsquellen, vor allem der Mongolen- und Timuridenzeit, Franz Steiner Verlag GMBH, Wiesbaden, 1963, C. I, s. 423.
• Hunkan, Ömer Soner, İpek Yolu’nun Muhafızları Bozkırdan Kentlere Türk Hakanlığı Ordusu (Karahanlılar), Bilge Kültür Sanat Yayınları, İstanbul 2019.
• Koçak, Muhammed Emin, “Timurlu Ordusunun Bel Kemiği: Tavaçiler”, Genç Akademisyenler Birliği Sosyal Bilimler Dergisi, 4/2, 2024, ss. 166-175.
• Koçak, Muhammed Emin, “Timurlularda İdari ve Askerî Bir Görevli: İçkiler”, Ortaçağ Araştırmaları Dergisi, 7/ 2, Aralık 2024, ss. 342-352.
• Manz, Beatrice Forbes, “The Office of Darugha Under Tamerlane”, Journal of Turkish Studies, 9, (1985), ss. 58-69.
• Özcan, Abdülkadir, “Hassa Ordusu”, DİA, C. Ek-1, Ankara 2000, ss. 541-543.
• Özcan, Abdülkadir, “Kurçi”, DİA, C. 26, Ankara 2002, ss. 441.
• Taşağıl, Ahmet, “Türk Askerî Tarihinin Başlangıcı: Hun Ordusu”, Hunlar’dan Günümüze Türk Askerî Kültürü: Tarih, Strateji, İstihbarat, Teşkilat, Teknoloji, Ed. A. Sefa Özkaya, Kronik Kitap, İstanbul 2019, ss. 142-158.
• Yılmaz, Bilen, “Moğollardan Timurlulara Kavçinler”, Sosyal Bilimlerde Güncel Tartışmalar 12, Ed. M. Bulut- Z. Karacagil, Bilgin Kültür Sanat Yayınları, Ankara 2023, ss. 761-767.