KAZIM KARABEKİR PAŞA’NIN YETİM ÇOCUKLARI HİMAYESİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 5, 15 - 37, 29.06.2020

Derya Keser

Öz

Kazım Karabekir Paşa, görevi nedeniyle sadece siyasi ve askeri olaylarla meşgul olmamıştır. Döneminde savaş nedeniyle yaşanan insani sorunlarla da yakından alakadar olmuştur. Doğu Cephesi, görevi sırasında savaşın büyük tesirlerinden etkilenmiş binlerce çocuğa elini uzatmamıştır. Savaşta dolaylı veya doğrudan hayatını kaybeden binlerce anne ve babadan geriye kalmış yavruları, perişan halde sokaklardan toplamıştır. Kimsesiz çocuklara ulaşımın kolay olması için Doğu’nun bütün vilayetlerine toplama merkezleri kurdurmuştur. Toplanan kimsesiz çocuklar Erzurum’da himaye edilmeye başlanmıştır. Kazım Karabekir Paşa, vatanı düşmandan kurtarmak için canla başla savaşırken diğer yandan kimsesiz evlatları için himaye merkezleri ve gelişimleri için okullar ve kurslar açmıştır. Kimsesiz yavrular için Erzurum Çocuklar Ordusu ve Sarıkamış Çocuklar Kasabası merkezlerini oluşturmuştur. Bu değerli iki merkez kimsesiz çocuklara çağın ilerisinde barınma ve eğitim imkanları sunmuştur. Kazım Karabekir Paşa, kimsesiz çocuklar için mesleki ve askeri eğitim veren birçok okul açmıştır. Açılan okullar nitelikli eğitim vererek kimsesiz her çocuğun meslek sahibi olmasını sağlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Kazım Karabekir, Kimsesiz Çocuklar, Eğitim, Çocuklar Ordusu, Çocuklar Kasabası

Destekleyen Kurum

Süleyman Demirel Üniversitesi Fen- Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü

Kaynakça

• Karabekir, Kazım, Çocuk Davamız, Y.K.Y, İstanbul 2019.
• Karabekir, Kazım, Kazım Karabekir’in Kaleminden Doğu’nun Kurtuluşu, Sarıkamış, Kars ve Ötesi, Erzurum Ticaret Yay., Erzurum 1990.
• Karabekir, Kazım, Ermeni Dosyası, Emre Yayınları, İstanbul, 1995.
• Karabekir, Kazım, Günlükler (1906-1948), Ed. Yücel Demirel, YKY, İstanbul 2009.
• Karabekir, Kazım, Hayatım, Haz. Erhan Çiftçi, Emre Yayınları, İstanbul 1995.
• Karabekir, Kazım, İstiklal Harbimiz, Türkiye Yayınevi, İstanbul 1960.
• Karabekir, Kazım, İstiklal Harbimizin Esasları, Sinan Matbaası Neşriyat Evi, İstanbul 1951.
• Karabekir, Kazım, Kürt Meselesi, Emre Yayınları, İstanbul 1994.
• Karabekir, Kazım, İttihat ve Terakki Cemiyeti, YKY, İstanbul 2009.
• Köstüklü, Nuri, Kazım Karabekir ve Eğitim, Çizgi Kitabevi Yayınları, Konya 2001.
• Kırzıoğlu, Fahrettin, Kazım Karabekir, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1991.
• Mumcu, Uğur, Kazım Karabekir Anlatıyor, Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Vakfı Yayınları, Ankara 2006.
• Öcal, E. Enver, Kazım Karabekir’in Eserlerinde Doğu Sorunu, İstanbul, 2010.
• Polat, M. Şadi, Her Yönüyle Kazım Karabekir, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 2017.
• Sarıkaya, Makbule, Türkiye Himaye-i Etfal Cemiyeti, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 2011,
• Soysal, İsmail, Tarihçeleri ve Açıklamalarıyla Birlikte Türkiye’nin Siyasi Antlaşmaları, C. I, Ankara 1991.
• Şirin, Mustafa Ruhi, Dersimiz Çocuk: Çocuk Üzerine Düşünce Yazıları, İz Yayınları, İstanbul 2006.
• Tansel, Selahattin, Mondros’tan Mudanya’ya Kadar, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1991.
• Taşkıran, Celalettin, Millî Mücadele’de Kazım Karabekir, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 1999.
• Osmanlı Belgelerinde Ermenilerin Sevk ve iskanı (1878-1920), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın No: 91. Ankara 2007.
• Bağdatlı, Mustafa İsmail, “Kazım Karabekir’in Uygulamalarında Yaşayarak Öğrenme ve Eğitici Drama”, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy. 23, 2010, ss. 121-140.
• Çılgın, Sınar, “Genç Cumhuriyetin Ütopyası: Gürbüz Türk Çocuğu”, U.Ü. Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, sy. 6, 2004, ss. 97-119.
• Çoker, Güler Ceren, “Kazım Karabekir”, Akademik Tarih Aylık Blog Dergisi, Ağustos-Eylül 2019, ss. 1-12.
• Duman, Önder, “Gürbüz Türk Çocuğu Projesinin Eylemsel Bir Örneği: Hereke Çocuk Kampı (1936-1939)”, Uluslararası Gazi Süleyman Paşa ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu III, ss. 2211-2217.
• Köstüklü, Nuri, “Millî Mücadele’de Türk Çocukları ve Bir Destan”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, c. XIII/ ss. 37, 1996, ss. 250-263.
• Küçük, Cevdet, “Kazım Karabekir”, TDVİA, c. XXV, Ankara 2002, ss. 150-152.
• Kayır, Ömer, “Çocuk Davamız” ve Kazım Karabekir Paşa”.
• Sarıçoban, Gülay, “Kazım Karabekir’in Askeri ve Siyasi Biyografisi”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Erzurum 2017, ss. 137-157.
• Sarıkaya, Makbule, “Bir Çocuk Kasabası Sarıkamış”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, sy. 23, 2004, ss. 237-243.
• Tekir, Hürü, -TEKİR, Süleyman, “Eğitime Katkılarıyla Kazım Karabekir”, Uluslararası Beşerî Bilimler ve Eğitim Dergisi, c. III/ sy. 2, 2017, ss. 322-340.
• Uludağ, Zekeriya, “Kazım Karabekir’in Eğitimle İlgili Düşüncelerinin Değerlendirilmesi”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, c. XIII/ sy. 38, 1997, ss. 471-500.
• Zeyrek, Suat, “Kazım Karabekir: Kafkasya’dan Trakya’ya I. Kafkas Kolordu Komutanlığı ve XIV. Kolordu Komutanlığı”, Güney-Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, sy.18, İstanbul 2011, ss. 113-131.
• Küçük, Tahir, Kazım Karabekir’in Din, Toplum ve Eğitimi ile İlgili Düşüncelerinin Din Eğitimi Açısından Değerlendirilmesi, TC. On dokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Samsun 2018.
• Osrak, Selim, Kazım Karabekir’in Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasındaki Faaliyetleri, TC. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Gaziantep 2016.
• Salim, Muammer, Geçmişten Günümüze Türkiye’de Çocuk Koruma Politikaları ve Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Isparta 2011.
• Sivaz, B. Ali, Millî Mücadele Döneminde Erzurum ve Çevresinde Yapılan Beden Eğitimi ve Spor Faaliyetleri, TC. Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2009.
• Şeker, Kevser, Osmanlıdan Cumhuriyete Çocukların Korunması ve Çocuk Esirgeme Kurumu (1917-1981), İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul 2015.
• Yakar, Y. Mahmut, Kazım Karabekir’in Çocuk Edebiyatındaki Yeri ve Şarkılı İbret Eseri Üzerine Bir İnceleme, TC. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Erzurum 2007.
• htts://www.kazimkarabekirvakfi.org.tr/kazimkarabekir.htm (21.12.2019).