TEFTİŞ RAPORLARINA GÖRE CUMHURİYET HALK PARTİSİ ANKARA TEŞKİLATININ DURUMU(1936-1937)

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 12, 139 - 164, 31.12.2023

Sedat Akdeniz

Öz

Cumhuriyet tarihinin ilk siyasi partisi olan Cumhuriyet Halk Partisi, 1923-1945 yılları arasında iktidarı elinde tutmuş ve parti ile devleti bütünleştirmiştir. Kısa süre içerisinde yurt genelinde teşkilatlanan parti, teşkilatlanmanın yanı sıra merkeziyetçi konumunu güçlendirmek için de çeşitli uygulamaları devreye sokmuştur. İşte bu uygulamalardan biri de parti müfettişliği kurumudur. Parti müfettişliği kurumu ile taşrada ve merkezde parti teşkilatının ve vatandaşlarının durumu, sosyal, ekonomik ve kültürel anlamda yaşanan aksaklıklar bu sistem aracılığıyla tespit edilmiş ve raporlar halinde genel sekreterliğe sunmuştur. Genel sekreterlik de bunları ilgili bürolarda incelemiş ve gerekil kurum ve bakanlıklara göndermiştir. Böylece müfettiş tarafından tespit edilen eksiklikler veya vatandaşların istek ve dilekleri için çözüm yolları aranmıştır. Bu çalışmada, CHP Ankara Bölgesi parti müfettişi Ragıp Akça tarafından Ankara ve kazaları ile ilgili ele alınan teftiş raporu esas alınarak, CHP’nin Ankara ve kazlarındaki parti teşkilatının durumu açıklanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ankara, CHP, Müfettiş Raporu.

Kaynakça

• Altaş, Seyithan, II.Dünya savaşı yıllarında müfettişlik raporlarında Rize(1940-1943), Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, Güz-202, Cilt: 21, Sayı: 47, ss.226-251.
• Bal, Serhat, “CHP parti müfettişlik raporlarının değerlendirilmesi: Balıkesir örneği”, Belgi, Sayı: 6, Yaz-2013, ss.731-741.
• Cumhuriyet Halk fırkası Nizamnamesi ve Programı(1931), TBMM Yayınları, Ankara, 1931.
• Cumhuriyet Halk Fırkası Nizamnamesi(1923), TBMM Yayınları, Ankara, 1927.
• Cumhuriyet Halk Fırkası Nizamnamesi(1927), TBMM Yayınları, Ankara, 1929.
• Çetin Filiz, Çilem, CHP Parti Müfettişleri Raporlarına Göre Kütahya (1935-1950), Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Uşak, 2019.
• Çetin, Hüseyin, CHP Parti Müfettişlik Raporlarına Göre Tek Parti Döneminde Aydın, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Aydın, 2015.
• Eyyupoğlu, İsmail, “Kars Saylavı Mehmet Nazif Sirel’in 1936’da CHP Erzurum İlbaylığı’nı Teftişi”, Atatürk Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 3, 2003,, ss.111-130.
• Gök, Hacı Veli, “CHP Parti Müfettişi Dr. Rıza Levent'in Raporları Işığında Muğla (1940-1941)”, Tarihin Peşinde, Yıl: 2021, Sayı: 25, ss.203-229.
• Karayaman, Mehmet, “1935-1950 Yılları Arasında Kaleme Alınan CHP Parti Müfettiş Raporlarının Yerel Tarih Araştırmalarındaki Yeri ve Önemi: Batı Anadolu Örneği”, XVIII. Türk Tarih Kongresi, Ankara, 1-5 Eylül 2018.
• Koçak, Cemil, CHP ve Taşra(1930-1950):Akdeniz bölgesi, Alfa Yayınları, 1.Baskı, İstanbul, 2019.
• Mayak, Faysal, “Adnan Menderes’in Teftiş Raporuna Göre Cumhuriyet Halk Partisi Antalya Örgütünün Çalışmaları (1935)”, ÇTTAD, VI/15, (2007/Güz), ss.191-219.
• Mayak, Faysal, “Cumhuriyet Halk Partisinin Konya’daki Teşkilat Yapısı Ve Faaliyetleri Hakkında Adnan Menderesin Teftiş Raporları(1935)”, Yakın dönem Türkiye araştırmaları, yıl: 2007, sayı: 12, ss.165-192.
• Metinsoy, Murat, “Erken cumhuriyet döneminde mebusların intihap dairesi ve teftiş bölgesi raporları”, Tarih ve Toplum, Bahar-2006, Sayı: 3,(243), ss.103169.
• Pür, Emine, “CHP Teftiş Raporlarına Göre Kastamonu’nun Sosyal, Kültürel Ve Ekonomik Durumu (1939-1948)”, Kırıkkale üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Ocak-2021 Cilt: 11, Sayı: 1, ss.81-96.
• Şentürk, Ayşegül, “Bitlis Mebusu Muhtar Ertan’ın Teftiş Raporuna Göre Elazığ (1943)”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Aralık 2015, Sayı: 36, ss.1-11.
• Teke, Cevdet, “Adnan Menderes (Ertekin)’in Teftiş Raporuna Göre İçel Parti Teşkilatı”, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cumhuriyet Özel Sayısı, 2023, ss.366-375.