1845 TARİHLİ NÜFUS SAYIMINA GÖRE ÇAMARDI KAZASI

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 13, 25 - 48, 01.07.2024

Aysel Çelik Sonar

Öz

Bu çalışmada, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Osmanlı Arşivi’nde bulunan Nfs.d 3573 ve Nfs.d 3574 koduyla kayıtlı, 1845 tarihli Çamardı Kazasına ait olan nüfus defterinin tahlili yapılmıştır. Defterde yer alan veriler günümüz Türkçesine çevrilmiş, ulaşılan bilgilerin daha iyi yorumlanabilmesi için tablolar da kullanılmıştır. İlk bakışta Nüfus Defterleri kişilerin adı, yaşı, meslekleri, fiziksel özellikleri gibi sayı ve tanımlamalardan ibaret istatistiki veriler olarak görülebilir. Bu bilgilerin edinilmesinin ne işe yarayacağı? Bir bölgede yaşayan insanların isimlerini, lakaplarını, mesleklerini, bilmenin ne önemi olabileceği? Defterdeki verilerden ne tür sonuçlar elde edileceği? gibi soruları akıllara getirebilir. Bu çalışmanın ilk ve en önemli problemi ve sonucu, nüfus defterinde yer alan veriler ışığında 19.yüzyılın ortalarında bir Osmanlı kazası olan Çamardı hakkında nasıl bir tasvir yapılabileceğidir.

Anahtar Kelimeler

Nüfus sayımı; Nüfus, Çamardı kazası; 19. Yüzyıl; Müslim-gayrimüslim., demografik

Demographic Structure of Çamardı in the Light of Population Books (1845 Census)

Öz

In this study, civil registry Book of Çamardı Kazası dated 1845, registered under the codes Nfs.d 3573 and Nfs.d 3574 in the Ottoman Archives of the Presidency of the Republic of Turkey, Presidency of State Archives, was analysed. The information on the Muslim and non-Muslim population in the Civil Registry Book has been translated into today's Turkish and tables have been used for better interpretation of the data obtained. Initially, The Civil Registry Book can be seen as statistical data consisting of numbers and descriptions such as the name, age, occupation, and physical characteristics of individuals. What is the use of this information? What is the importance of knowing the names, nicknames and occupations of the people living in a region? What conclusions can be drawn from the data in the register? Can bring questions such as. The first and most important problem and conclusion of this study is how Çamardı, an Ottoman district in the mid-19th century, can be depicted in the light of the data contained in The Civil Registry book.

Anahtar Kelimeler

Census; Population; Çamardı District; 19 th century; Muslims and non- Muslims.

Kaynakça

• Aköz, Alaattin, Şeyda Karaca, “1831 Nüfus Sayımına Göre Doğanhisar’ın Demografik Yapısı, Ulusal Doğanhisar ve Çevresi Tarih, Kültür ve Turizm Sempozyumu, 5-7 Ekim 2012, Konya, (17-30).
• Barkan, Ömer Lütfi, “İstila Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zaviyeler”, Vakıflar Dergisi, II, Ankara 1942.
• Barkan, Ömer Lütfi, Hüdavendigar Livası Tahrir Defterleri, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1988.
• Baykara, Tuncer, Anadolu’nun Tarihî Coğrafyasına Giriş I, Ankara 1988.
• Behar, Cem, “Osmanlı Nüfus İstatistikleri ve 1831 sonrası Modernleşmesi”, Osmanlı Devleti’nde Bilgi ve İstatistik, I, (Derleyen Halil İnalcık-Şevket Pamuk), DİE Yay., Ankara 2000.
• Bozkurt, Nebi, “Nüfus”, DİA, XXXIII, İstanbul 2007.
• Çadırcı, Musa, Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı, TTK. Yayınları Ankara 1991.
• Develioğlu, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Aydın kitabevi Yayınları, Ankara 2003.
• Dursun, Selçuk Dursun, “Population Policies of the Ottoman State in the Tanzimat Era: 1840-1870, Sabancı Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) İstanbul 2001.
• Ercan, Yavuz “Osmanlı İmparatorluğu'nda Gayrimüslimlerin Ödedikleri Vergiler ve Bu Vergilerin Doğurduğu Sosyal Sonuçlar", Belleten, c. 55, Sayı. 213, Ağustos 1991, 371-392.
• Erkal, Mehmet, “Cizye” Mad. İA., TDV, C.VIII, İstanbul 1993, 42-45.
• İnalcık, Halil, “Cizye”, DİA, İstanbul 1993, 45-48.
• İnalcık, Halil, Suret-i Defter-i Sancak-i Arnavid, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1987.
• İsmail Parlatır, Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Yargı Yayınevi.
• Karpat, Kemal, Osmanlı Nüfusu (1830-1914), Timaş Yayınları, İstanbul 2010.
• Kılıç, Ümit, XIX Yüzyılın İlk Yarısında Pasinler Köylerinin Demografik ve İskân Yapısı”, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Erzurum 2010.
• Kral, Enver Ziya, Osmanlı İmparatorluğunun İlk Nüfus Sayımı 1831, DİE Matbaası, Ankara 1997.
• Lewis, Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, (çev: Metin Kıratlı), TTT Yayınları, Ankara 1984.
• Oflaz, Mustafa, 16. Yüzyılda Niğde Sancağı, (Basılmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 1992.
• Öz, Mehmet, “Tahrir Defterlerindeki Sayısal Veriler”, Osmanlı Devleti’nde Bilgi ve İstatistik, I, DİE Matbaası, Ankara 2000.
• Öztürk, İbrahim, Niğde Sancağı (İdari ve Demografik Yapı),1868-1923, Kömen Yayınları, Konya 2008.
• Özkarcı, Mehmet, “Niğde”, DİA, XXXIII, 95-98.
• Pakalın, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, III, MEB., Yayınları, Ankara 1983.
• Selçuk, Hava, “Niğde’de İlk Nüfus Sayımı (23 Şevval 1246/6Nisan 1831)”, The Journal of Academic Social Science Studies, VI/ II, p 1263-1294, Kayseri February 2013.
• Şaşmaz, Musa, “Distortion of Population Data for National Causes by the Greeks, Bulgarians and Armanians in the Late 19th.and Early 20.th., Centuries”, Journal of Ottoman Studies, XVII, 1997, 137-147.
• Toroğlu, Emin, “Niğde İli Yerleşmeleri ve Lokasyon Planlaması” (Basılmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Coğrafya Anabilim Dalı, Ankara 2006.
• Uzluk, Feridun Nafiz, Fatih Devrinde Karaman Eyaleti Vakıfları Fihristi, Ankara 1958