SÜRYANİ AYAKLANMALARI KILIFINDA SÖZDE SÜRYANİ “SOYKIRIMI” İDDİALARI

Yıl 2023, Sayı: 24, 29 - 57, 21.09.2023

Yusuf Dinçel

https://doi.org/10.54842/ustich.1286168

Öz

Birinci Dünya Harbinin başlangıcı akabinde, Osmanlı Devleti sınırları içerisinde iç karışıklıklar ve asayiş sorunları cereyan etmekteydi. Uzun yıllar Osmanlı Devleti’nin idare sistemine tabi olarak hayatlarını idame ettiren Nasturi ve Süryani gruplar, devlet otoritesinin harp ile sarsıldığı bu dönemde, Batılı devletlerin desteği ve misyonerlerin teşviki ile isyan girişimlerinde bulunmuşlardır. Nasturi ve Süryani grupların ilk olarak 1915 yılında Osmanlı Devleti’ne karşı ayaklanmaları, başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Türkiye Cumhuriyeti Devleti kurulduktan sonra, Nasturilerin 1924 yılında Hakkâri bölgesinde bir başka isyan girişimleri olmuştur. Bölgede asayişin tekrardan tesis edilmesi için, isyan eden Nasturi ve Süryani grupların bölgeden uzaklaştırılması yönünde politikalar uygulanmıştır. İsyan girişimleri sırasında Nasturilerin ve Süryanilerin, Batılı devletlerin desteği sayesinde gerek Osmanlı ordusuna gerekse Türk ordusuna yönelik saldırıları, oldukça şiddetli olmuştur. İsyan ve göç etme hadiseleri, bugün sözde “soykırım” temasıyla, uluslararası arenada Süryani veya Nasturi lobileri tarafından gündemde tutulmaya çalışılmaktadır. Buradan hareketle bu makalede, Milletler Cemiyeti ile ATASE arşiv belgelerinin yanı sıra İngiliz arşiv belgeleri kullanılacak ve böylece yaşanan hadiseler tarafsız bir şekilde ortaya konacaktır.

Anahtar Kelimeler

Süryaniler, Nasturiler, İsyan, Göç, Osmanlı Devleti

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

SO-CALLED SYRIAC “GENOCIDE” ALLEGATIONS IN THE GUISE OF SYRIAC UPRISINGS

Öz

Following the beginning of the First World War, internal disturbances and public order problems were occurring within the borders of the Ottoman State. Nestorian and Syriac groups, who had lived under the administrative system of the Ottoman Empire for many years, attempted to revolt with the support of Western states and the encouragement of missionaries in this period when the state authority was shaken by the war. The first rebellion of Nestorian and Syriac groups against the Ottoman Empire in 1915 ended in failure. After the establishment of the Republic of Turkey, the Nestorians attempted another revolt in the Hakkâri region in 1924. To restore order in the region, policies were implemented to remove the rebellious Nestorian and Syriac groups from the region. During the rebellion attempts, Nestorians and Syriacs, with the support of the Western states, attacked both the Ottoman army and the Turkish army. Today, Syriac and Nestorian lobbies are trying to keep the events of rebellion and migration on the agenda in the international arena with the so-called “genocide” claim. From this point of view, in this article, British archive documents will be used as well as the archival documents of the League of Nations and ATASE, and thus the events that took place will be presented in an unbiased manner.

Anahtar Kelimeler

Syriacs, Nestorians, Revolt, Migration, Ottoman State

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Adıyeke, Nuri, “Osmanlı Millet Sistemine Dair Tartışmalar ve Siyasal Bir Uzlaşma Modeli Olarak Osmanlı Millet Sistemi” içinde Osmanlı Ansiklopedisi, c. IV, ed. Güler Eren, 345-357, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2014. Arvas, Tarık Ziya, “Osmanlı Belgelerinde Nasturi-Kürt Aşiret Anlaşmazlıkları (1856-1914)”, Karatekin Edebiyat Fakültesi Dergisi (KAREFAD), 3(5), (2015) 65-86.
• ATASE, BDH Kol., Kls.17, D. 81, F.15-1.
• ATASE, BDH Kol., Kls.17, D. 81, F.27-2.
• ATASE, BDH Kol., Kls.17, D. 81, F.27-3.
• ATASE, BDH Kol., Kls.17, D. 81, F.35-3.
• ATASE, BDH Kol., Kls.3663, D. 276, F.7-35.
• Aydın, Mithat, “Misyonerlik Kıskacında Nesturiler”, Erdem Atatürk Kültür Merkezi Dergisi, Sayı 60. (2011) 1-30. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/669536.
• Becker, Adam Howard, Revival and Awakening. Chicago and London: The University of Chicago Press, 2015.
• Boeni, Jennifer, “Les origines de l’affaire assyriene et sa gestion par la Société des Nations (1914-1933)”, Mémoire de licence, Lausanne: Université de Lausanne, Faculté des Lettres, Section d’Histoire, 2005.
• Braude, Benjamin ve Lewis, Bernard, “Introduction” içinde Christians and Jews In The Ottoman Empire: The Functioning of a Plural Society, ed. Benjamin Braude ve Bernard Lewis, 1-34, New York: Holmes&Meier Publishers, 1982.
• DeKelaita, Robert, “The origins and Development of Assyrian Nationalism”, Yüksek Lisans Tezi, University of Chicago, 2006.
• Demir, Sara, “The atrocities against the Assyrians in 1915: A legal perspective” içinde The Assyrian Genocide: Cultural and Political Legacies, ed. Hannibal Travis, 106-136, New York: Routledge, 2018.
• Dinçel, Yusuf, Nasturiler: Misyonerler-İhanetler-İsyanlar. Ankara: Altınordu Yayınları, 2021.
• Dinçel, Yusuf, “Stratejik İstihbarat Kapsamında Nasturi İsyanlarının Değerlendirilmesi”, Hitit Ekonomi ve Politika Dergisi, 2(1), (2022) 89-99.
• Gaunt, David, “The Complexity of the Assyrian Genocide”, Genocide Studies International, 9(1), (2015) 83-103. India Office Records (IOR)/L/Private Papers (PS)/18/B327.
• IOR/L/MIL/5/803.
• IOR/L/PS/18/B345.
• IOR/L/MIL/17/15/41/2.
• IOR/L/MIL/17/5/3305.
• IOR/L/MIL/17/5/3315.
• IOR/L/MIL/17/5/3321.
• IOR/L/MIL/17/5/3328.
• Kaymaz, İhsan Şerif, “Aldatılan Bir Halkın Trajedisi Asuriler (Süryaniler)”, Akademik Ortadoğu, 1(2), (2007) 109-135.
• Khosroeva, Anahit, “The Ottoman genocide of the Assyrians in Persia” içinde The Assyrian Genocide: Cultural and Political Legacies, ed. Hannibal Travis, 137-157, New York: Routledge, 2018.
• Laing-Marshall, Andrea Irene, “Modern Assyrian Identity And The Church of The East: An Exploration of Their Relationship And The Rise of Assyrian Nationalism, From The World Wars To 1980”, Yüksek Lisans Tezi, Toronto, 2001.
• Lukitz, Liora, Iraq: Search for National Identity, London: Routledge, 1995.
• Magie, David, Report on Assyrian Christians, American National Archieves, Inquiry Document, 1918, MC 1107/20, Document 363.
• Malek, Yusuf, The Assyrian Tragedy. Annemasse: Granchamp, 1934.
• Malek, Yusuf, The British Betrayal of the Assyrians. Chicago: Assyrian National Federation/Assyrian National Leauge of America, 1935.
• Milletler Cemiyeti Arşivi, 98023/19093/1934.
• Milletler Cemiyeti Arşivi, 4/39437/35242.
• Milletler Cemiyeti Arşivi, 9/80237/19093. “The Assyrian Settlement National Appeal”, London, 1936.
• Milletler Cemiyeti Arşivi, 48/27312/27312.
• Milletler Cemiyeti Arşivi, 980237/19093.
• Milletler Cemiyeti Arşivi, 1/39286/25888.
• Milletler Cemiyeti Arşivi, 11/42601/42601.
• Milletler Cemiyeti Arşivi, 11/38984/25888.
• Milletler Cemiyeti Arşivi, 11/44906/25888.
• Mss Eur F112/294/C.P. 4339.
• Mss Eur F112/294/ E 14103/13003/44.
• Mss Eur F112/294/ E 14402/13003/44.
• Mss Eur F112/294/ E 13/1/44.
• Naby, Eden, “The Assyrians of Iran: Reunification of a "Millat," 1906-1914”, International Journal of Middle East Studies, 8(2), (1977) 237-249.
• Nikitine, Basil, “Nesturiler”, İslam Ansiklopedisi, 207-212, İstanbul: MEB Yayınları, 1964.
• Petrosian, Vahram, “Assyrians in Iraq”, Iran & the Caucasus, 10(1), (2006) 113-147.
• Robson, Laura, “Refugee Camps and the Spatialization of Assyrian Nationalism in Iraq” içinde Modernity, Minority, and the Public Sphere: Jews and Christians in the Middle East, ed. H.L. Murre-van den Berg ve S.R. Goldstein-Sabbah, 237-257, Leiden: Brill, 2016.
• Rockwell, William Walker, The Pitiful Plight of The Assyrian Christians in Persia and Kurdistan. New York: American Committee For Armenian and Syrian Relief, 1916.
• Sakin, Serdar ve Kapcı, H. Zeki, “İngiltere, Nasturiler Ve İç Toprak Projesi (1919-1922)”, International Journal of History Studies, 5(5), (2013) 207-224.
• Shedd, William A., “The Syrians of Persia and Eastern Turkey”, American Geographical Society, 35(1), (1903) 1-7.
• Silverfarb, Daniel, Britain’s Informal Empire In the Middle East: A Case Study of Iraq, 1929-1941. New York: Oxford University Press, 1986.
• Sonyel, Salahi Ramadan, The Assyrians of Turkey Victims of Major Power Policy. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2001. Stafford, Ronald Sempill, The Tragedy of the Assyrians. G. Allen&Unwin Limited, 1935.
• Werda, Joel, The Flickering Light of Asia or The Assyrian Nation and Church. Chicago, 1924.
• Wigram, William Ainger, The Assyrians and Their Neighbours. London: G. Bell& Sons, 1929.
• Yılmaz, Abdurrahman, “Osmanlı ve Cumhuriyet Döneminde Nasturi Ayaklanmaları”, Tarih Okulu Dergisi (TOD), 21(21), (2015) 107-129.
• Zirinsky, Michael, “American Presbyterian Missionaries at Urmia During the Great War”, Bibliotheque Iranienne, (2002) 1-22.