From Sacred Image to Iconoclasm: The Case of DEASH in the Context of Iconoclastic Strategies

Yıl 2025, Sayı: 26, 67 - 96, 30.09.2025

Baki Burak Acıl

https://doi.org/10.54842/ustich.1515044

Öz

Images have continued to exist to meet human spiritual needs. The evolution of depictions throughout history has been shaped by the influence of different religions and cultures, from ancient times to the present. This research aims to shed light on the present day by examining humanity's relationship with sacred images from the ages before Christ. While the depiction of humans was the carrier of the sacred powers worshiped in pagan times, with the rise of mono-theistic religions, it turned into a reaction against depictions and idols that intensified from time to time. The imagery and iconoclasm processes of different beliefs attribute different holiness. The destruction of sacred images in various periods of history includes not only physical destruction but also the targeting of cultural heritage. In this context, ISIS's systematic and ideological approach shows that it has developed its own strategies by targeting cultural heritage that carries both political and symbolic meanings. Finally, the study tries to understand and evaluate this phenomenon by examining the iconoclastic actions of ISIS.

Anahtar Kelimeler

Sacred Image , Cultural Heritage , Iconoclasm , Iconoclastic Strategies , ISIS , Depiction Bans

Kutsal İmgeden İkonoklazmaya: İkonoklastik Stratejiler Bağlamında DAEŞ Örneği

Öz

İmgeler, insanın manevi ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla varlığını sürdürmüştür. Tasvirlerin tarih boyunca evrimi, antik çağlardan günümüze, farklı din ve kültürlerin etkisiyle şekillenmiştir. Bu araştırma, insanlığın kutsal imgelerle ilişkisini, İsa’dan önceki çağlardan itibaren inceleyerek günümüze ışık tutmayı amaçlamaktadır. İnsanın tasviri, pagan dönemlerde tapınılan kutsal güçlerin taşıyıcısıyken tek tanrılı dinlerin yükselişiyle, tasvirler ve putlara karşı dönem dönem harlanan bir tepkiye dönüşmüştür. Farklı inançların imgeleme ve ikonoklazm süreçleri farklı kutsallıklar atfeder. Tarihin çeşitli dönemlerinde kutsal imgelerin yok edilmesi sadece fiziksel yıkım değil, aynı zamanda kültürel mirasın da hedef alınmasını içermektedir. Bu bağlamda, IŞİD'in sistematik ve ideolojik yaklaşımı hem politik hem de sembolik anlamlar taşıyan kültürel mirası hedef alarak kendine özgü stratejiler geliştirdiğini gösteriyor. Çalışma, son olarak IŞİD'in ikonoklastik eylemlerini inceleyerek bu fenomeni anlamaya ve değerlendirmeye çalışıyor.

Anahtar Kelimeler

Kutsal İmge , Kültürel Miras , İkonoklazma , İkonoklastik Stratejiler , IŞİD , Tasvir Yasakları

Kaynakça

• Akyürek, Engin. Bir Ortaçağ Sanatı Olarak Bizans Sanatı. E. Akyürek içinde, Sanatın Ortaçağı, (s. 71-89). İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 1996.
• Akyürek, Engin. Bizanslılar, Azizleri ve Khalkedon'lu Azize Euphemia. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, sanatdünyamız, 1998), 175-190.
• Buhari, Libas 89/2 – Abndullah ibn Ömer; Buhari, Buyu 104 – Said ibn Ebu’l-Hasan, https://hadeethenc.com/tr/browse/hadith/8947
• Clapperton, M., Jones, D. M., & Smith, M. Iconoclasm and Strategic Thought: Islamic State and cultural heritage in Iraq and Syria. International Affairs, 93(5), 1205-1231, 2017. doi: https://doi.org/10.1093/ia/iix168.
• Clauswitz, Carl Von. Savaş Üzerine, trc. Selma Koçak. İstanbul: Doruk Yayınları, 2015.
• Fawaz, Gerges A. IŞİD Tarihi. trc. P. Turhan Özer. İstanbul: Doruk Yayınları, 2019.
• Grabar, Andre. Resim Düşmanlığı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, sanatdünyamız, 1998), 229-242.
• Grabar, Oleg. İslam Sanatının Oluşumu. trc. Nuran Yavuz, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1998.
• Güngördü, Sedat. İznik/Nikaia Koimesis Tes Theotokos Kilisesi Mozaikleri. International Journal of Social Inquiry, 12(2), s. 589-613, 2019. doi:10.37093/ijsi.659018
• Harmanşah, Ömür. IŞİD, Kültürel Miras ve Küresel Medyada Yıkım Gösterileri. Birikim (322), 72-82, 2016.
• İpşiroğlu, Mazhar Ş. İslamda Resim Yasağı ve Sonuçları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2005.
• Kutsal Kitap, Mısır’dan Çıkış, 20,4. Erişim 16.07.2024, https://incil.info/kitap/Misirdan+Cikis/20.
• Latour, Bruno, & Weibel, Peter. Beyond the Image Wars in Science, Religion and Art. Cambridge, Massachusetts, London, England: The MIT Press, 2002.
• Lowden, John. İkona mı, Put mu? İkonakırıcılık Tartışması. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, sanatdünyamız, 1998, 207-229.
• Mango, Cyril. Bizans Yeni Roma İmparatorluğu (Güven G.Ç. Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2018.
• Moorey, P. R. S. Ancient Mesopotamian Materials and Industries: The Archaeological Evidence. Oxford: The Clarendon Press, 1994.
• Ribak, Eliya. Archaeological Evidence from the Byzantine Holy Land on the Origins of the Iconoclastic Movement. Journal of the British Archaeological Association, 165(1), 1-21, 2013.
• https://doi.org/10.1179/0068128812Z.0000000006.
• Sayın, Zeynep. İmgenin Pornografisi. İstanbul: Metis Yayınları, 2013.
• Sayın, Zeynep. Ölüm Terbiyesi. İstanbul: Metis Yayınları, 2018.
• Vasiliev, Aleksandr. Halife II. Yezid'in İkonakırıcı Fermanı MS 721. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, sanatdünyamız, 1998, 242-266.
• Vikan, Gary. Bizans Sanatı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, sanatdünyamız, 1998, 11-26.
• Whittow, Mark. The Making of Orthodox Byztantium 600-1025. London: Palgrave Macmillan, 1996.