PERSLER ANADOLU’DA: BÜYÜK KYROS’UN LYDIA SEFERİ VE SONUÇLARI

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 1 - Haziran, 1 - 27, 11.07.2018

Eray Karaketir

Öz

Öz

İsimleri ilk kez M.Ö. IX. yüzyılın
ortalarına tarihlenen çivi yazılı belgelerde geçen Persler, bugünkü İran
coğrafyasının en eski kavimlerinden birisidir. Büyük Kyros liderliğinde güç
kazanan Persler, M.Ö. 550’de İran’daki Med Krallığı’nı yıkmış ve Pers
İmparatorluğu’nun temellerini atmışlardır. Medlere karşı kazandığı zaferden
sonra Büyük Kyros’un amacı Anadolu’yu ele geçirmek olmuştur. Bu amaç
doğrultusunda Lydia kralı Kroisos ile şiddetli bir savaşa tutuşmuş ve M.Ö.
547/546’da Lydia Krallığı’na son vermiştir. Bu tarihten itibaren Anadolu’da iki
yüz yıldan fazla sürecek olan Pers egemenliği dönemi başlamıştır. Bu süreçte
Pers etkisini en yakından hissedenler Batı Anadolu’da yaşayan halklar olmuştur.
Persler Anadolu’daki mevcut yapıya karşı hoşgörülü bir politika izlemekle
beraber kendilerine özgü bazı uygulamaları yürürlüğe koymaktan da geri durmamışlardır.
Bu uygulamalardan en öne çıkanı ise satraplık sistemidir.

Anahtar Kelimeler

Büyük Kyros, Persler, Lydialılar, Pers İmparatorluğu, Lydia Krallığı

Kaynakça

• AKURGAL, Ekrem, Eski Çağda Ege ve İzmir, 1. Baskı, İzmir: Yaşar Eğitim ve Kültür Vakfı 1993.
• BAHAR, Hasan, Eskiçağ Uygarlıkları, 2. Baskı, Konya: Kömen Yayınları 2011.
• BAKIR, Tomris, “Daskyleion-Pers Satraplık Merkezi”, Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Haberler Dergisi, 2006(a), S. 21, s. 11-12.
• BAKIR, Tomris, “Daskyleion (tayaiy drayahya) Hellespontine Phrygia Bölgesi Akhaemenid Satraplığı”, Anadolu(Anatolia), 2003(b), S. 25, s. 1-26. BAKIR, Tomris, “Daskyleion (Ergili) Kazılarının Işığında Anadolu Pers Dönemi ve Sanatı”, Toplumsal Tarih, 2003(c), S. 113, s. 90-93.
• BAŞGELEN, Nezih, “Bin Tepelerin Zengin Kralları Lydialılar”, Seramik Türkiye, 2005, S. 10, s. 110-117.
• BEAN, George E., Eskiçağda Ege Bölgesi, çev. İnci Delemen, İstanbul: Arion Yayınevi 1997.
• BİNGÖL, Akın ve ÜNGÖR, İbrahim, “İskender’in Rüyası: Persler”, Türkiz, 2015, S. 35, s. 31-84.
• BRIANT, Pierre, From Cyrus to Alexander A History of the Persian Empire, Winona Lake, Indiana: Eisenbrauns 2002.
• BROSIUS, Maria, The Persians: An Introduction, First Published, New York: Routledge 2006.
• CAHILL, Nicholas D., “Sardeis’te Pers Tahribi”, ed. Nicholas D. Cahill, Lidyalılar ve Dünyaları, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları 2010(a), s. 339-361.
• CAHILL, Nicholas D., “Sardeis: Asya’nın Metropolü” Arkeoatlas, 2006(b), S. 5, s. 104-115. CAHILL, Nicholas D., “Lydia: Altın Mucize”, Arkeoatlas, 2006(c) S. 5, s. 86-101.
• CALLATAY, Francois de, “Pers ve Makedon Paraları”, Arkeoatlas, 2007, S. 6, s. 100-101.
• CEYLAN, Alparslan ve CEYLAN, Nezahat, “İran Coğrafyasında Urartular”, Kafdağı, 2016, S. 1, s. 11-32.
• CEYLAN, Nezahat, “Kuzeybatı İran’da Önemli Bir Yerleşme: Hasanlu”, Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2015, C. 5, S. 9, s. 189-221.
• CURTIS, John, Ancient Persia, Second Edition, London: British Museum Press 2000.
• DANDAMAYEV, M. A., “Media and Achaemenid Iran”, ed. János Harmatta, History of Civilizations of Central Asia: The Development of Sedentary and Nomadic Civilizations: 700 B.C. to A.D. 250, Paris: UNESCO Publishing 1996, s. 35-64.
• DEMİR, Muzaffer, Lidyalılar Mythos’tan Logos’a, Ankara: Türk Tarih Kurumu 2014(a). DEMİR, Muzaffer, “M.Ö. VI.-IV. Yüzyıllar Arasında Pers-Armenia İlişkileri ve Armenia Orontid Hanedanlığı”, Yeni Türkiye, 2014(b), S. 60, s. 191-200.
• DIODORUS SICULUS, Diodorus of Sicily, English Translation by: C. H. Oldfather, Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press 1935-1946.
• DURAN, Muzaffer, “Satraplık Sisteminin Pers Yönetim Teşkilatındaki Yeri”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2015(a), S. 34, s. 61-86.
• DURAN, Muzaffer, Anadolu’daki Pers Satraplık Organizasyonu, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2012(b).
• DUSINBERRE, Elspeth R. M., Aspects of Empire in Achaemenid Sardis, First Published, Cambridge: Cambridge University Press 2003. EROĞLU, Engin, “Pers Kralı Büyük Kyros’un Siyasi ve İktisadi Politikaları”, History Studies, 2016, C. 8, S. 1, s. 37-47.
• FREEMAN, Charles, Mısır Yunan ve Roma Antik Akdeniz Uygarlıkları, çev. Suat Kemal Angı, Ankara: Dost Kitabevi 2003.
• GRAY, G. Buchanan, “The Foundation and Extension of the Persian Empire”, Cambridge Ancient History, 1926, C. 4, s. 1-25.
• GÜNAŞDI, Yavuz ve ÖZGÜL, Oktay, “M.Ö. VI-IV. Yüzyıllar Arası Anadolu-Pers İlişkilerinin Bir Değerlendirilmesi”, Türkiz, 2015, S. 35, s. 105-123.
• HERODOTOS, Herodot Tarihi, çev. Müntekim Ökmen, İstanbul: Remzi Kitabevi 1983.
• İREN, Kaan ve ATAY, Çiçek, “Daskyleion”, Aktüel Arkeoloji, 2012, S. 25, s. 68-75. JACOBY, Felix, Die Fragmente der griechischen Historiker (FGrHist), Berlin and Leiden: E. J. Brill 1923-1958.
• JEFFERY, L. H., “Greece Before the Persian Invasion”, Cambridge Ancient History, 1988, C. 4, s. 347-367. KİTABI MUKADDES ŞİRKETİ & YENİ YAŞAM YAYINLARI, Kutsal Kitap Eski ve Yeni Antlaşma (Tevrat, Zebur, İncil), İstanbul: Kitabı Mukaddes Şirketi & Yeni Yaşam Yayınları 2013.
• KSENOPHON, Kyros’un Eğitimi (Kyrou Paideia), çev. Furkan Akderin, İstanbul: Alfa Yayınları 2007.
• KUHRT, Amelie, Eskiçağ’da Yakındoğu Yaklaşık M.Ö. 3000-330., çev. Dilek Şendil, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları 2009(a). KUHRT, Amelie, The Persian Empire: A Corpus of Sources from the Achaemenid Period, Reprinted, New York: Routledge 2008(b).
• MALLORY, J. P., Hint-Avrupalıların İzinde, çev. Müfit Günay, Ankara: Dost Kitabevi 2002.
• MELLINK, M., “Anatolia”, Cambridge Ancient History, 1988, C. 4, s. 211-233.
• MOSES KHORENATS’I, History of the Armenians, Translation and Commentary on the Literary Sources by: Robert W. Thomson, Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press 1980.
• OATES, Joan, Babil, çev. Fatma Çizmeli, Ankara: Arkadaş Yayınevi 2004.
• ÖZÇELİK, Nazmi, İlk Çağ Tarihi ve Uygarlığı, 5. Baskı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım 2010.
• ÖZKAN KILIÇ, Serap, Pers Hâkimiyeti Altında Batı Anadolu, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2011.
• SARIKAYA, Sevgi, “Anadolu’da Pers Satraplık Sistemi”, Cedrus, 2016(a), S. 4, s. 75-90.
• SARIKAYA, Sevgi, “Babil Kuneiform Tabletleri ile Antik Kaynaklar Işığında Media, Lydia ve Küçük Asya Fatihi Büyük Kyros”, Mediterranean Journal of Humanities, 2011(b), S. 1, s. 195-211.
• SEVİN, Veli, Eski Anadolu ve Trakya, 1. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları 2003.
• STRABON, Antik Anadolu Coğrafyası, çev. Adnan Pekman, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları 2012.
• TEKİN, Oğuz, Antik Nümismatik ve Anadolu, 3. Baskı, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları 2008(c).
• TEKİN, Oğuz, Eski Anadolu ve Trakya, 1. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları 2007(b).
• THUKYDIDES, Peloponnesos’lularla Atina’lıların Savaşı, çev. Halil Demircioğlu, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi 1972.
• VILLING, Alexandra, “Persia and Greece”, eds. John Curtis and Nigel Tallis, Forgotten Empire: The World of Ancient Persia, London: The British Museum Press 2005, s. 236-249.
• WIESEHÖFER, Josef, Antik Pers Tarihi, çev. Mehmet Ali İnci, İstanbul: Telos Yayıncılık 2003.
• YILDIRIM, Recep, Uygarlık Tarihine Giriş, 2. Baskı, Ankara: Asil Yayın Dağıtım 2004.