THE ROLE OF THE KHAMMANENE STRATEGIA IN THE HELLENISTIC PERIOD KINGDOM OF CAPPADOCIA: AN EVALUATION BASED ON THE FINDS OF THE KAMAN-KALEHÖYÜK CULTS

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1, 76 - 95, 04.07.2025

Neşe Yaman

https://doi.org/10.47088/utad.1717564

Öz

The Hellenistic-period Chammanene Strategia encompasses the region within the borders of Çağırkan village, located in the Kaman district of Kırşehir province, and includes Kaman-Kalehöyük as part of its territory. According to Strabo, the Chammanene Strategia, which forms the northwestern border of the Kingdom of Cappadocia, is a mountainous region on the Pontic border of Cappadocia, extending toward the Taurus Mountains. The region, which appears to have held strategic importance due to its accessibility in both north-south and east-west directions, will be examined in terms of its position within the Hellenistic-period Kingdom of Cappadocia. Since 1986, excavations conducted by the Japanese Institute of Anatolian Archaeology at Kaman-Kalehöyük have revealed settlement layers dating to the Hellenistic Period. Additionally, the archaeological and numismatic findings, along with the cult sites identified during these excavations, allow for limited commentary on the city’s belief structure. The extent to which local cults in the region adopted Hellenistic religious practices, as well as the continuity and syncretism of these practices, will be analyzed within the framework of available epigraphic, numismatic, and archaeological evidence, supported by ancient literary sources.

Anahtar Kelimeler

Chamanene Strategias , Cult , Kingdom of Cappadocia , God , Hellenistic Period , Period.

KHAMMANENE STRATEGIASININ HELLENİSTİK DÖNEM KAPPADOKIA KRALLIĞI’NDAKİ YERİ, KAMAN-KALEHÖYÜK KÜLTLERİNİN BULUNTULAR ÜZERİNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Hellenistik Dönem Khammanene Strategiasının, Kırşehir ili, Kaman ilçesine bağlı Çağırkan beldesi sınırlarında yer alan, Kaman-Kalehöyük'ün de içerisinde bulunduğu bölgeyi kapsadığı antik kaynaklarda aktarılmaktadır. Kappadokia Krallığı'nın kuzeybatı sınırını oluşturan Khammanene Strategiası, Strabon'a göre, Kappadokia'nın Pontos sınırında ve Tauros'a kadar uzanan dağlık bir bölgedir. Kuzey-Güney ve Doğu-Batı yönlerinde ulaşım kolaylığı sebebiyle stratejik bir öneme sahip olduğu anlaşılan bölgenin, Hellenistik Dönem Kappadokia Krallığı içerisindeki yeri incelenecektir. 1986 yılından günümüze uzanan, Japon Anadolu Arkeoloji Enstitüsü tarafından Kaman-Kalehöyük'te gerçekleştirilen kazı çalışmaları, Hellenistik Döneme ait yerleşim tabakalarının ortaya çıkarılmasını sağlamıştır. Ayrıca kazılarda ele geçen arkeolojik ve nümismatik bulgular ile tespit edilebilen kült alanları kentin inanç yapısı hakkında kısıtlı da olsa yorum yapmamıza imkân sağlamaktadır. Hellenistik Dönem boyunca bölgedeki yerel kültlerin, Hellenizm'in dini pratiklerini ne ölçüde benimsediği, bunların sürekliliği ve değişimi ulaşılabilen nümismatik ve arkeolojik bulgular çerçevesinde, antik kaynaklarla da desteklenerek tespit edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kappadokia Krallığı , Khammanene Strategiası , Hellenistik Dönem , Kaman-Kalehöyük , Tanrı , Kült

Etik Beyan

Çalışmanın tüm süreçlerinin araştırma ve yayın etiğine uygun olduğunu, etik kurallara ve bilimsel atıf gösterme ilkelerine uyduğumu beyan ederim.

Kaynakça

• Appianus, Appian’s Roman History, çev. H. White, Loeb Classical Library, London, 1962.
• Arrianus, Flavius, Anabasis Alexandri, Loeb Classical Library) London, 1976.
• Diodoros, Sicilus, Bibliotheke, çev. C. H. Oldfather, Loeb Classical Library, London,1933.
• Herodotos, Herodot Tarihi, çev. M. Ökmen, İstanbul,1973.
• Ksenophon, Kyropaedia, çev. Walter Miller, Loeb Classical Library, London, 1914.
• Nepos Cornelius, De Viris İllustribus, çev. J.C. Rolfe, Loeb Classical Library, London, 1966.
• Plinius, Naturalis Historiae, çev. H. Rackham, Loeb Classical Library, London, 1947-1967.
• Plutarkhos, Vitae Parallelae, çev. B. Perrin, Loeb Classical Library London, 1959.
• Ptolemaios, Geographia. ed. Nobbe, C. F. A., 3 vols. Leipzig: Carolus Tauchnitus, 1843.
• Strabon, Geographika, çev. H. L. Jones, Loeb Classical Library, London, 1961- 1965.
• Akkuzu, Zeynep, The Late Iron Age Pottery From Kaman-Kalehöyük, Bilkent Üniversitesi, Ankara, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Arslan, Melih, “Kapadokya Krallığı Kaman Drahmi Definesi 1997”, Cevdet Bayburtluoğlu için yazılar, Günışığında Anadolu, Homer Kitabevi, 2001, 2-18.
• Aydaş, Murat “A Priest of the Goddess Ma at Komana”, EA 34, 2002, 23-27.
• Baydur, Nezahat, Anadolu'daki Kutsal Dağlar Dağ-Tanrılar: Klasik Çağ, Graphis Yayınları, 1994.
• Cassia, Margherita, Cappadocia Romana. Strutture urbane e Strutture Agrarie alla Periferia dell’impero, Catania Edizioni del Prisma, 2004.
• Çağ, Çisem, “Bir Kent Memuriyeti Olarak Stratēgia: Anadolu Kentlerinde Hellenistik Dönem Strategos’ları”, Phaselis, Sayı III., 2017, s. 281-295.
• Dusinberre, Elspeth R. M., “Sardeis’ten Lidya-Pers Mühürleri” The Lydians and their World, 2010.
• https://sardisexpedition.org/tr/essays/latw-dusinberre-lydo-persian-seals#note_2
• Hawkins, J. David Corpus of Hieroglyphic Luwian Inscriptions, (CHLI), Vol. I., 2000.
• Işık, Fahri, “Megaron, Özel Bir Yapı Tipinin Kökeni, Gelişimi ve Bir Ege Tapınağına Dönüşümü” Adalya II, 1997,
• Iossif P. - Lorber, C., “Hypaithros: A Numismatic Contribution to The Military History of Cappadocia”, Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte, Bd. 59, H. 4 Franz Steiner Verlag, 2010, s. 432-447.
• Jones, A.H.M., The Cities of The Eastern Roman Provinces, London, Oxford University Press, 1971.
• Jones, C. P. “A Roman Will in Cappadocia”, EA 37, 2004, ss. 95-100.
• Koyuncu, Cemil, Eski Yunan ve Roma Dönemi’nde Kappadokia Bölgesi, Ankara Üniversitesi., Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2015.
• Matsumura, Kimiyoshi “On the Manufacturing Techniques of the Iron Age Ceramics from Kaman-Kalehöyük (II): The Cultural Influence of Phrygia at Kaman- Kalehöyük” Anatolian Archaeology Studies, Cilt: 10, ss. 2001, 101-110.
• Matsumura, Kimiyoshi, Die Eisenzeitliche Keramik in Zentralanatolien aufgrund der Grundlage der Ausgrabung von Kaman-Kalehöyük, Freien Universität Berlin, Unpublished Ph.D. thesis, 2005.
• Müller, Valentin, “Development of the Megaron in Prehistoric Greece”, American Journal of Archaeology, 48(4), 1944, 342-348. https://ajaonline.org/toc/484/
• Oettel, Andreas, “Die antiken Münzen aus Kaman-Kalehöyük”, Anatolian Archaeology Studies, 9, 2000, s. 137-146.
• Omura, Masako, “A stamp Seal from Kaman-Kalehöyük” Anatolian Archaeology Studies, 3., 1994, s. 21- 26.
• Omura, Sachihiro, “1987 Yılı Kaman-Kalehöyük Kazıları”, KST X/I, 1989, s. 353- 369.
• Omura, Sachihiro, “1989 Yılı Kaman- Kalehöyük Kazıları” KST XII/I, 1991, s. 427- 442.
• Omura, Sachihiro, “1992 Yılı Kaman-Kalehöyük Kazıları”, KST XV/I, 1994, s. 271- 292.
• Omura, Sachihiro “2007 yılı Kaman-Kalehöyük Kazıları”, KST 30, Cilt 3, 2009, s. 197-206.
• Omura, Sachihiro, “Kalehöyük Excavations in Central Anatolia”, In S. R. Steadman and J. G. McMahon (Eds.),The Oxford Handbook of Ancient Anatolia, Oxford, 2011, pp 1094-1011.
• Omura, Sachihiro, “Kaman-Kalehöyük 2018-2019 Kazı Çalışmaları”, 2019-2020 Yılı Kazı Çalışmaları, Cı̇lt 4, 2022, s. 139-154.
• Öğün, Zeynep Çizmeli, “2006-2007 Yılları Arasında Kültepe Kazılarında Ele Geçen Sikke Buluntuları” Anadolu/Anatolia 31, 2006, s. 35-41.
• Roller, Lynn E. “Frig Dini ve Kült Uygulamaları”, Friglerin Gizemli Uygarlığı, Y.K.Y., İstanbul, 2007, s. 141-148. SEG 41: 1417. https://epigraphy.packhum.org/text/287360?&bookid=172&location=1630
• Schmitt, Rüdiger, The Bisitun Inscriptions of Darius the Great: Old Persian Text, 1991.
• Simonetta, Bono, The Coins of the Cappadocian Kings, Typos, Monographien zur antiken Numismatik 2, Fribourg, 1977.
• SNG von Aulock, SNG Deutschland Samlung von Auolock Galatien-Kappadokien Kaiserzeitliche Kistophoren Postume Lysimachus- und Alexander- Tetradrachmen İncerti 14. Heft no-6099-6673, Berlin, 1967.

• Şahin, İlhan,“From Tribe to Town: The Early History of Kaman”, Journal of Turkic Civilization Studies, No.2, Bishkek, 2006, 201-209.
• Tekin, Oğuz, Eski Yunan ve Roma Tarihine Giriş, İletişim yay., İstanbul, 2015.
• Tekin, Oğuz, Hellenistik ve Roma Dönemlerinde Anadolu, Krallar, İmparatorlar, Kent Devletleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2022.
• Yukishima, K., “Scythian Bronze Arrowhead from Kaman-Kalehöyük”, Anatolian Archaeology Studies, 1, 1992, 89-100.
• https://ajaonline.org/toc/484/
• https://sciences.ucf.edu/anthropology/kerkenes/bibliography/
• https://epigraphy.packhum.org/text/287360?&bookid=172&location=1630
• https://sardisexpedition.org/tr/essays/latw-dusinberre-lydo-persian-seals#note_2