GAZİANTEP NİZİP TAHTANİ (LEYLEK) CAMİ YAPISAL ANALİZ VE DEĞERLENDİRMESİ

Yıl 2021, Cilt: 26 Sayı: 1, 79 - 96, 30.04.2021

Ali Ural Tülin Çelik

https://doi.org/10.17482/uumfd.821991

Öz

Kültürel mirasımızın parçası olan tarihi yapıları korumamız ve yaşatmamız gerekmektedir. Bunun için tarihi yapıların davranışının bilinmesi ve analiz edilmesi gerekmektedir. Yapılan çalışmada, Gaziantep’te bulunan 18. yy yapılan Tahtani (Leylek) Caminin yapısal durumu incelenmiştir. Bu cami üzerinde daha önceden güçlendirme çalışmaları yapılmıştır. Yapının mevcut durumu incelendiğinde caminin beden duvarlarında ve tonozlarda bulunan yapısal hasarlar belirlenmiştir. Çalışmada 3 boyutlu sayısal modeli oluşturmak için sonlu elemanlar yöntemini (SEY) esas alan LUSAS yazılımından yararlanılmıştır. Sonlu elemanlar yöntemi ile caminin mevcut durumu (MD) ve restorasyon sonrası durumu (RD) analiz edilmiştir. Çalışmada caminin yapısal hasarlarının nedenleri belirlenerek camide daha önce yapılan restorasyon hatalarının düzeltilmesine yönelik önerilerde bulunulmuştur. Tahtani Camisinin onarım ve güçlendirilmesi için yığma birimlerde meydana gelen hasarlarda yeniden örme uygulaması, beden duvarı derzlerindeki ayrılmalarda enjeksiyon uygulaması, bütün sütunlar arasında da gergi demiri uygulamasının yapılması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tarihi yapılar, Gerilme analizleri, Çekme şekil değiştirmesi, Sonlu elemanlar analizi

Gaziantep Nizip Tahtani (Leylek) Mosque Structural Analysis and Evaluation

Öz

We should preserve and keep historical structures which are part of our cultural heritage. For this purpose, the structure of historical structures is needed to be known correctly and also be analyzed by using suitable software. In this study, the structural state of the 18th century Tahtani (Leylek) Mosque in Gaziantep has been assessed. Reinforcement work was done before on this mosque before. Structural damage was detected on the bearing walls and vaults on current situation of the historical mosque. The LUSAS software based on the finite element method (SEY) was used to create a 3D numerical model. The current state (MD) and post-restoration state (RD) of the mosque were analyzed using the finite element method. In the study, the reasons for the structural damages of the mosque were determined and suggestions were made to correct the restoration mistakes made before in the mosque. In order to repair and strengthen the Tahtani Mosque, re-knitting application has been carried out on the damaged masonry units, injection application in the separation of the body wall joints and the application of tension iron between all columns were recommended.

Anahtar Kelimeler

Historical structures, Stress analysis, Tensile strain, Finite element analysis

Kaynakça

• Aghabeigi, P., Mahmoudi, R., Ahani, E. and Hosseinian Ahangarnazhad, B. (2020) Seismic assessment and retrofitting of the masonry building of mozaffarieh timche in tabriz historic bazaar, International Journal of Architectural Heritage, 1-26.
• Anagnostopoulou, M., Bruneau, M. ve Gavin, H.P. (2010) Performance of churches during the darfield earthquake of september 04, 2010, Bulletin of the New Zealand Society for Earthquake Engineering, 43,4, 374. doi: https://doi.org/10.5459/bnzsee.43.4.374-381
• Aşıkoğlu, A., Avşar, Ö., Lourenço, P.B. ve Silva, L.C. (2019) Effectiveness of seismic retrofitting of a historical masonry structure: kütahya kurşunlu mosque, turkey, Bulletin of Earthquake Engineering, 17, 6, 3365–3395. doi: 10.1007/s10518-019-00603-6
• Brencich, A., Gambarotta, L. ve Ghia, A. (2014) History-based assessment of the dome of the basilica of s. maria of carignano in genoa, International Journal of Architectural Heritage, 8, 5, 690-717.
• Chmielewski, R. ve Kruszka, L. (2015) Application of selected modern technology systems to strengthen the damaged masonry dome of historical st. anna’s church in wilanów (Poland), Case Studies in Construction Materials, 3, 92-101. doi: https://doi.org/10.1016/j.cscm.2015.08.001
• Çalık, İ., Bayraktar, A., Türker, T., Hökelekli, E. ve Ayan, A.O. (2017) Trabzon ortahisar fatih camii restorasyonuna yönelik onarım ve güçlendirme çalışmaları, 6. Tarihi Yapıların Korunması ve Güçlendirilmesi Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, 69-78.
• Çılı, F. ve Yıldız, H. (2013) Fatih camii ve I. mahmut kütüphanesi güçlendirme çalışmaları. Vakıf Restorasyon Yıllığı Dergisi,7, 65-84.
• Döndüren, M.S., Demiröz, A. ve Şişik, Ö. (2019) Tarihi yığma tütünsüz baba türbesinin mekaniksel davranışının incelenmesi, Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi, 17, 24-28.
• Ersen, A., Olgun, N., Akbulut, S.S. ve Yıldırım, B.Ş. (2011) Süleymaniye camii 2007-2010 yılları restorasyonu ve restorasyon kararları, Vakıf Restorasyon Yıllığı, 3, 8-27.
• Eurocode-6 (EN 1996-1-1) (2005) Design of masonry structures – part 1-1: general rules for reinforced and unreinforced masonry structures, european committee for standardization, brussels, Belgium.
• Gürsoy, Ş., Yılmaz, A. ve Cengiz, B. (2018) Köprülü Mehmet paşa caminin bakım, onarım, güçlendirme ve restorasyon çalışmalarının irdelenmesi. Mühendislik ve Teknoloji Bilimleri Dergisi, 6, 8-15.
• Krstevska, L., Tashkov, L., Gramatikov, K., Landolfo, R., Mammana, O., Portioli, F. ve Mazzolani, F. (2010) Large-scale experimental investigation on mustafa pasha mosque, Journal of Earthquake Engineering, 14, 6, 842-873. doi:10.1080/13632460903338528
• Lusas, Finite element analysis software products, Finite Element System FEA Ltd, 2020.
• Maraveas, C. (2019). Assessment and restoration of an earthquake-damaged historical masonry building, Frontiers in Built Environment, 5, 112. https://doi.org/10.3389/fbuil.2019.00112.
• Milani, G. ve Valente, M. (2015) Failure analysis of seven masonry churches severely damaged during the 2012 Emilia-Romagna (Italy) earthquake: non-linear dynamic analyses vs conventional static approaches, Engineering Failure Analysis, 54, 13-56. doi: https://doi.org/10.1016/j.engfailanal.2015.03.016.
• Mustafaraj, E. ve Yardım, Y. (2013) Strengthening and restoration of historical structures-mirahor ılyas beg mosque in korça, International Conference on Architecture and Urban Design. doi: 10.17265/2159-5836/2013.12.007.
• Sayin, B., Yildizlar, B., Akcay, C. ve Gunes, B. (2019). The retrofitting of historical masonry buildings with insufficient seismic resistance using conventional and non-conventional techniques, Engineering Failure Analysis, 97, 454-463. https://doi.org/10.1016/j.engfailanal.2019.01.031.
• Sav, M. ve Kuşüzümü, K.H. (2010) Restorasyon çalışmaları çerçevesinde mihrimah sultan camii, Restorasyon, 45-55.
• Soti, R., Abdulrahman, L., Barbosa, A.R., Wood, R.L., Mohammadi, M.E. ve Olsen, M.J. (2020) Case study: post-earthquake model updating of a heritage pagoda masonry temple using AEM and FEM, Engineering Structures, 206, 109950. https://doi.org/10.1016/j.engstruct.2019.109950.
• TS EN 1996-1-1, (2006) Eurocode 6: Kâgir yapıların tasarımı-bölüm 1-1: donatılı ve donatısız kâgir yapılar için genel kurallar, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
• Usta, P., Bozdağ Ö., ve Çarhoğlu A.I. (2020) Appraisal of structural behavior of afyon sandıklı ulu mosque. El-Cezeri Journal of Science and Engineering 7.2: 871-881. doi: https://doi.org/10.31202/ecjse.710887
• Yavuzer, M.N. (2016) Zal mahmut paşa camii yapısal davranışı ve geçmiş hasarların incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İTÜ., Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• https://deprem.afad.gov.tr/depremkatalogu, Erişim Tarihi: 01.11.2020. Konu: Deprem Kataloğu.