State-Tense Category Forms in Modern Uyghur And Comparison with Turkish (1) the Past Tense

Yıl 2016, Sayı: 8 - Sayı: 8, 122 - 155, 01.12.2016

Zemire Gulcalı

Öz

In Uyghur, verbs specialize to become the predicate of the sentence. There
are many of predicate forms in Uyghur. The predicate forms of Uyghur
verbs are firs of all differentiated in mood and produce the Mood Category.
Predicate forms specific to a number of constituent mood types of the Mood
Category are further differentiated in state and tens and produce the StateTense
Category. All kind of State-Tense predicate forms are also
differentiated with respect to person and produce the Person Category. In
Modern Uyghur, threre are thireen types State-Tense Category. Only five of
these combined with Tense Category produce the State-Tense Category.
There has three Tens of Uyghur: The Past Tens, The Present Tens and The
Future Tens. İn this article ı will examined the Past Tens types one by one
and compare with the Past Tens of Turkish.

Anahtar Kelimeler

Modern Uyghur, State-Tense Category of Verbs, Past Tens.

ÇAĞDAŞ UYGURCADA “FİİLLERİN HÂL-ZAMAN KATEGORİSİ” VE TÜRKİYE TÜRKÇESİYLE KARŞILAŞTIRILMASI (I): ÖTKEN ZAMAN / GEÇMİŞ ZAMAN

Öz

Çağdaş Uygurcada fiillerin cümledeki işlevi çoğu zaman yüklemdir; bu
yüklem fiillerin şekilleri çeşitlidir: Bazen şahıs, bazen hâl-zaman, bazen de
meyil (tarz) bakımından farklılaşır. Uygurcadaki yüklem fiiller önce meyil,
yani cümledeki eylemin söyleniş tarzına göre farklılaşarak Meyil
kategorisi’ni şekillendirir; bunlardan bazıları yine hâl (kip) ve zaman
yönünden farklılaşarak Hâl-zaman kategorisi’ni ortaya çıkarır; bütün
bunlar yine şahıslara göre ayrılarak Şahıs kategorisi’ni oluşturur.
Uygurcada fiillerin toplam 13 çeşit meyil kategorisi mevcuttur. Bunlardan
sadece beşi zaman kategorisi ile birleşerek Hâl-zaman kategorisi’ni
oluşturur. Çağdaş Uygurcada geçmiş zaman, şimdiki zaman ve gelecek
zaman kavramı vardır. Bu yazıda geçmiş zamanın kipleri birer birer ele
alınır ve Türkçedeki geçmiş zaman ekleri ile karıştırarak hangi biçiminin
Türkçede olduğu, hangisinin de olmadığı ortaya çıkarılır.

Anahtar Kelimeler

Çağdaş Uygurca, Fiillerin Hâl-Zaman Kategorisi, Geçmiş Zaman.