YENİ UYGUR TÜRKÇESİNDE BENZERLİK İŞLEVLİ YAPIM EKLERİ

Yıl 2017, Sayı: 10, 14 - 21, 01.12.2017

Aysun Demirez Güneri

Öz

Bir dilde veya lehçede benzetme görevi söz sanatlarıyla veya o dilin görevli
kelime ve ekleriyle yapılır.
Güney-Doğu Türk Lehçeleri grubuna mensup Yeni Uygur Türkçesinde diğer
Türk lehçelerinde olduğu gibi benzerlik işlevli çok sayıda ek mevcuttur.
Yapılan incelemelerde benzerlik işlevli eklerin dil bilgisi kitaplarında
çoğunlukla isimden isim yapan ekler arasında verilmiş olduğu, eklerden bir
kısmının belirtilmediği tespit edilmiştir. Uygur Türkçesinde benzerlik işlevli
fiilden isim yapan ekler de bulunmaktadır. Benzerlik işlevli ekler arasında
Eski Türkçeden bu yana bilinenlerin yanı sıra başka dillerden Uygur
Türkçesine girmiş olan ekler de yer almaktadır.
Bu çalışmada Yeni Uygur Türkçesindeki benzerlik işlevli yapım ekleri
incelenmiş ve sınıflandırılmıştır

Anahtar Kelimeler

Yeni Uygur Türkçesi, Benzerlik İşlevi, Yapım Ekleri

Kaynakça

• DENY J. (2012). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• ECKMANN Janos (1988). Çağatayca El Kitabı. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• ERCİLASUN Ahmet Bican (2008). “La Enklitiği ve Türkçede Bir ‘Pekiştirme Enklitiği’ Teorisi”. Dil Araştırmaları Dergisi, Sayı:2 Bahar, s.35-56.
• ERCİLASUN Ahmet Bican (2007). “Türkçede Benzerlik Bildiren +m Morfemi”. Dil Araştırmaları Dergisi, Sayı: 1 Güz, s.9-20.
• ERGİN Muharrem (1980). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• GABAİN A. von (1988a). “ Eski Türkçe”.Tarihî Türk Şiveleri (Çev. Mehmet Akalın). Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları
• GABAİN, A. von (1988b). Eski Türkçenin Grameri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• GENCAN Tahir Nejat (2001). Dilbilgisi. Ankara: Ayraç Yayınevi.
• HACIEMİNOĞLU Necmettin (1998). Karahanlı Türkçesi Grameri. Ankara: TDK Yayınları .
• Hazirqi Zaman Uygur Tili. Ürümçi: Sincaň Xalq Neşriyati. 2002.
• Hazirqi Zaman Uyġur Tiliniň İzahlik Luğiti. Pekin: Milletler Neşriyatı. III. Cilt.
• KİNCSES-NAGY Éva (2012). “Çağatayca +(X)mtUl yapım Eki Hakkında”. AÜ DTCF Türkoloji Dergisi 19, s. 33-42.
• KORKMAZ Zeynep (1994). Türkçede Eklerin Kullanılış Şekilleri ve Ek Kalıplaşması Olayları. Ankara: TDK Yayınları. III. Baskı.
• KORKMAZ Zeynep (2003). Türkiye Türkçesi Grameri. Ankara: TDK Yayınları.
• NECİPOVİÇ NECİP Emir (1995). Yeni Uygur Türkçesi Sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları. ÖZTÜRK Rıdvan (2010). Yeni Uygur Türkçesi Grameri. Ankara: TDK Yayınları.
• SEREBRENNİKOV B. A. ; GADJİEVA N. Z. ( 2011). Türk Yazı Dillerinin Karşılaştırmalı Tarihî Grameri. Ankara: TDK Yayınları.
• TÖMÜR Hemit (1987). Hazirqi Zaman Uyġur Tili Grammatikisi. Béyciŋ: Milletler Neşriyati.
• Türkçe Sözlük (2005). Ankara: Türk Dil Kurumu.