Гендерные Стереотипы в Произведениях Чингиза Айтматова «Джамиля» и «Лицом к лицу» (Cengiz Aytmatov’un “Cemile” ve “Yüzyüze” Eserlerinde Cinsiyet Klişeleri)

Yıl 2019, Sayı: 13, 23 - 33, 29.06.2019

Çolpon Sıdıkova

Öz

Makale, Kırgız dil kültüründe yansıyan toplumsal cinsiyet
davranışının özelliklerini incelemeye adanmıştır. Toplumsal cinsiyet
görüntüleri altında kadın ve erkek davranış kalıpları hakkında bir takım
fikirler ifade edilmektedir. İncelenen materyal olarak Cengiz Aytmatovun
«Cemile» ve «Yüzyüze» eserlerinin ilk hikayeleri secildi. Kırgız toplumu
ataerkil bir toplumdur. Toplumda erkek kadina göre daha ust duzeyde kabul
edilir. Bu toplumda erkeklerin klişlenmiş erkek karakterlerine uymayanlar,
şüphesiz insanlar tarafından olumsuz olarak kabul edilir. Ancak toplumsal
durumlarda kadınlardan daha cok erkeklere müraacat edilir. Toplumun dil kültüründe
davranışsal cinsiyet klişeleri sağlamlaştırılmıştır. Erkeklere ait olan
karakterler ise şunlardır, kararlılık, cesaret, kısıtlama,ve sabırlılıktır. Bu
özellikler, çocukluktan beri erkek cinsiyetinde alıştırılmalıdır. Kadınlara
yönelik davranış standartları ise şunlardır: itaat etmek, kayıtsızlık,
alçakgönüllülük, utangaçlık, hassasiyet, doğruluk ve kısıtlama. Cengiz Aytmatov'un
analiz edilmiş eserleri, Kırgız halkının kültürel ve milli karakter özelliklerinin
anlaşılmasını sağlığlıyor ve Kırgız davranışının cinsiyet klişelerini en açık
şekilde yansıtıyor.

Anahtar Kelimeler

Cinsiyet, Klişe, Milli zihniyet, Atasözler

Kaynakça

• Referans 1. AYTMATOV, Ch. (1974). Posle skazki. (Beliy parohod; Litsom k litsu; Djamila; Topolyok moy v krasnoy kosynke; Verblyujiy glaz; Svidaniye s synom; Soldatyonok: povesti i rasskazy. Frunze: «Kyrgyzstan», 620 s.Referans 2. DERBİSHEVA, Z.K. (2012). Kyrgyzskiy etnos v zerkale yazyka. Monografiya. Bishkek, 404 s.Referans 3. İSMAGULOVA, G. K. (2005). Lingvokulturologicheskiy aspect gendernyh otnosheniy: sopostavitelniy aspect (na materiale russkogo, angliyskogo I kazahskogo yazikov): avtoref. dis ... kand. filol. nauk. Tumen, 23 s.Referans 4. KİRİLLİNA, A.V. (1999). Gender: lingvisticheskiye aspekty. Moskva: In-t sosiologiyi RAN, s.146Referans 5. MASLOVA, V. A. (2004). Lingvokulturologiya: Uchebnoye posobiye dla stud. vyssh. ucheb. zavedeniy. 2-e izd., stereotip. Moskva: «Akademiya», 208 s.Referans 6. NEROZNA, V.P. (1992). Yazıkovaya lichnost v gendernom izmerenii. Gender: yazyk, kultura, kommunikatsiya: tez. I mejdunar. konf. Moskva: «MGLU», s. 70-71.Referans 6. POPOVA, Z. D., Sternin, I. A. (2007). Semantiko-kognitivniy analiz yazika. Nauchnoye izdaniye. Voronej, s. 41.Referans 7. SYDYKOVA, Ch. (2015). Lingvokulturologicheskiy analiz tsennostnyh oriyentatsiy kyrgyzov. Kyrgyz tili jana adabiyati. K.Tynystanov atyndagy İsik-Kol mamlekettik jana K.Karasayev atyndagy Bishkek gumanitardyk universitetinin ilimiy-praktikalyk basylmasy (27). «ADEM BASMA», s. 74-78. Referans 8. ZDRAVOMYSLOVA, E. A., TEMKİNA, A. A.(1997). Sosyalnaya konstruktsiya gendera i gendernaya sistema v Rossiyi. Materialy Pervoy Rossiyskoy letney shkoly po jenskim I gendernym issledovaniyam , Moskva: «VALDAY- 96», s.84-89.