ƏDƏLƏT ANLAYIŞININ DINI-KOLONIK, FƏLSƏFI VƏ BƏDII MƏTNLƏRDƏ TƏZAHÜRÜ (ŞƏRQ-QƏRB MƏDƏNIYYƏTI KONTEKSTINDƏ)

Yıl 2021, Sayı: 17, 1 - 10, 18.06.2021

Esedli Seide Refailkızı , Farah Calil

https://doi.org/10.46400/uygur.944171

Öz

Məqalədə ədalət anlayışının dini-kononik, fəlsəfi və bədii mətnlərdə təzühürü məsələlərinə Şərq və Qərb mədəniyyəti kontekstində baxılmışdır. İnsan cəmiyyətinin formalaşması ilə təməli qoyulan ədalət anlayışı ibtidai cəmiyyətlərdə mifoloji dünyagörüşünə, daha dəqiq desək mif qanunlarına görə tənzimlənirdi. Bu qanunları pozan ibtidai cəmiyyət üzvləri qoyulan tabunu pozduğu zaman mif tərəfindən cəzalandırılırdı. Sinkretik düşüncə tərzinə sahib olan, o cümlədən ilkin fəlsəfənin rüşemlərini özündə daşıyan mif zamanla inkişaf etməklə fəlsəfənin müstəqil elm kimi inkişaf etməsinə səbəb oldu. Bu mənada fəlsəfədə müstəqil elm kimi ədalət anlayışına yeni prizmadan yanaşmış oldu. Mifoloji düşüncədən şaxələnən fəlsəfə ilə yanaşı din də müstəqil istiqamət kimi formalaşdı və dində də əladələt anlayışı özünəməxsus şəkildə öz əksini tapdı. Beləliklə ədalət anlayışı istər dində və istərsədə fəlsəfədə iki istiqamətdə sosial və ilahi ədalət prizmasında özünü ifadə etmiş oldu. Bu düşüncə isə zamanla bədii ədəbiyyata köçürüldü. Ədalət anlayışı ilə bağlı Şərq və Qərb bədii mətnlərində istər ilahi ədalət, istərsə də sosial ədalət anlayışı ilə bağlı bir çox əsərlər formalaşmış oldu.

Anahtar Kelimeler

Adalet, Sosyal, İlahi, Din, Felsefe., Adalet, Sosyal, İlahi, Din, Felsefe

MANIFESTATION OF THE CONCEPT OF JUSTICE IN RELIGIOUS-COLONIAL, PHILOSOPHICAL AND LITERARY TEXTS (IN THE CONTEXT OF EAST-WEST CULTURE)

Öz

The article deals with the manifestation of the concept of justice in religious-canonical, philosophical and literary texts in the context of Eastern and Western culture. The concept of justice, established by the formation of human society, was organized in primitive societies according to the mythological worldview, or rather according to the laws of myth. The primary members of the society who violated these laws were punished when they violated the taboo. The syncretic way of thinking, which also included the embryos of early philosophy, paved the way for the development of philosophy as an independent knowledge over time. In this sense, philosophy has approached the concept of justice as an independent knowledge from a new perspective. Together with philosophy, which is a branch of mythological thought, religion has been shaped as an independent stream, and the concept of justice is reflected in religion in a unique way. Therefore, the concept of justice has expressed itself in both religion and philosophy in the prism of social and divine justice in both directions. Over time, this idea was transferred to the institution. Many works on the concept of justice have been created in Eastern and Western literary texts.

Anahtar Kelimeler

Justice, Social, Divine, Religion, Philosophy., Justice, Social, Divine, Religion, Philosophy

Kaynakça

• BAYRON, Q. (2006). Secilmiş Əsərləri. Şərq-Qərb, Bakı.
• GƏNCƏVI, N. (2008). Sirlər Xəzinəsi. ELM Nəşriyyatı.