Öz
Makalede, “Kıssa-i İbrahim İbn Edhem”in Uygurca, Kazakça ve Türkçe nüshaları karşılaştırmalı olarak analiz edilmiştir. İncelemede, Kıssa-i İbrahim İbn Edhem’in Kazakça versiyonuna ait iki varyantın taşbaskı neşri, Uygur versiyonunu içeren elyazmasının Taşkent nüshası ve İbrahim Edhem destanı isimli Türkçe versiyonu içeren iki nüsha esas alınmıştır. İncelemede, Türkçe ve Kazakça versiyonlarının nazım şeklinde kaleme alındığı, Uygur versiyonunun ise geleneksel nazım-nesir karışık şekilde yazıya geçirildiği görülmüştür. Uygur versiyonu 84 varaktan ibaretken (taşbaskısı 151 sayfa), Kazak ve Türkçe versiyonları ise hacim açısından ondan ayrılmaktadır. Kazak versiyonunda kıssa kısaca anlatılmıştır. Uygur versiyonunun özelliği ise giriş kısmında kıssanın ortaya çıkışının anlatılmasıdır. Bu maksatla metinde Belh hükümdarı Malikşah (ana tarafından dedesi), annesi Melike Huban, İbrahim ibn Edhem’in eşi –Bibi Zülfiye-Ayim, oğlu Muhammedhan karakterleri yaratılmıştır. Sultan İbrahim’in vezirlerinin ismi ve yardımcıları, rehber fonksiyonunu üstlenen evliyaların isimleri yer almaktadır. Çalışmada İbrahim ibn Edhem’in hayatını ve faaliyetlerini konu alan menkıbevi anlatmalardan da yararlanılmıştır. Ayrıca kıssanın asıl kahraman tipini daha da ayrıntılı anlatmak için yaratılan ikinci derecedeki karakterlerle birlikte esere yansıyan örf-adetler, motifler ve kullanılan tasviri unsurlar da incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Elyazma Karakter Motif Versiyon Türkçe Konuşan Halklar. Elyazma, Karakter, Motif, Versiyon, Türkçe Konuşan Halklar
Destekleyen Kurum
тқиқат Қазақстан Җумһурийити Билим вә илим министрлиги Илим комитети тәрипидин тәстиқләнгән грантлиқ проект чәмбиридә әмәлгә ашурулди (Грант № AP09561475). This research has been is funded by the Science Committee of the Ministry of Education and Science of the Republic of Kazakhstan
Proje Numarası
(Grant No. AP09561475)
Kaynakça
- ДМИТРИЕВА, Л.В. (2002). Каталог тюркских рукописей Института востоковедения Российской Академии Наук. М.: Восточная литература.
- КИТАБ-ИҚИССА-ИИБРАҺИМ БИН ӘДҺӘМ РӘҺМӘТУЛЛА АЛЛАҺ ҚИССӘ-И ВӘФАТИ ИБРАҺИМ БИН ҺӘЗРӘТ (1904). Ташкәнт.
- ҚИССӘ-И ИБРАҺИМ ИБН ӘДҺӘМ. Қолязма. Инвентарлиқ номери 4035/I. 84 варақ.
- МОЛЛА АҚЫЛБЕК БИН САБАЛ (1911). Ибраһим Әдһәм уғлының қиссәсидур. Қазан: «Бәрадаран Кәримовлар» Сода өйиниң типографияси.
- НУРЖАН, ӨЗНАЛГҮДЕР (2011). Ибраһим Едһем дестаны. Конья.
- УЙҒУР, ӨЗБӘК, ТАТАРҚӘДИМКИӘСӘРЛӘРТИЗИМЛИКИ (1988). Қәшқәр: Қәшқәр уйғур нәшрияти.
- РАХИМОВ, Р.Р. (2006). Центральная Азия: мировоззренческие системы и их влияние на социальную реальность: Этнокультурное взаимодействие в Евразии. М.: Наука.
- СОБРАНИЕ ВОСТОЧНЫХ РУКОПИСЕЙ АН УзССР (1964). Т. 7. Ташкент: Издательство АН УзССР.
- ТАЛИФ ШАЙХ ФАРИД АД-ДИН АТТАР НИШАБУРИ (1379/1959-1960). Тәзкирәтул әвлия’. Тегеран.
- ТӘРЖУМӘ-И ТӘЗКИРАТӘЛ-ӘВЛИЯ. Британ Музейи қолязмиси.Шифр 54/3.
- ТИЛЕКЕ ТИЛЕМЕСУЛЫ (1908). Ибраһим бин Әдһәм қиссәси. Қазан: «БәрадаранКәримовлар» Сода өйиниң типографияси.
- ШАҺ ДӘРВИШ БИН ʻӘЛИ ШАҺ (929/1522-23). Тәрҗимә-йиТәзкират әл-әвлия’.
Öz
Proje Numarası
(Grant No. AP09561475)
Kaynakça
- ДМИТРИЕВА, Л.В. (2002). Каталог тюркских рукописей Института востоковедения Российской Академии Наук. М.: Восточная литература.
- КИТАБ-ИҚИССА-ИИБРАҺИМ БИН ӘДҺӘМ РӘҺМӘТУЛЛА АЛЛАҺ ҚИССӘ-И ВӘФАТИ ИБРАҺИМ БИН ҺӘЗРӘТ (1904). Ташкәнт.
- ҚИССӘ-И ИБРАҺИМ ИБН ӘДҺӘМ. Қолязма. Инвентарлиқ номери 4035/I. 84 варақ.
- МОЛЛА АҚЫЛБЕК БИН САБАЛ (1911). Ибраһим Әдһәм уғлының қиссәсидур. Қазан: «Бәрадаран Кәримовлар» Сода өйиниң типографияси.
- НУРЖАН, ӨЗНАЛГҮДЕР (2011). Ибраһим Едһем дестаны. Конья.
- УЙҒУР, ӨЗБӘК, ТАТАРҚӘДИМКИӘСӘРЛӘРТИЗИМЛИКИ (1988). Қәшқәр: Қәшқәр уйғур нәшрияти.
- РАХИМОВ, Р.Р. (2006). Центральная Азия: мировоззренческие системы и их влияние на социальную реальность: Этнокультурное взаимодействие в Евразии. М.: Наука.
- СОБРАНИЕ ВОСТОЧНЫХ РУКОПИСЕЙ АН УзССР (1964). Т. 7. Ташкент: Издательство АН УзССР.
- ТАЛИФ ШАЙХ ФАРИД АД-ДИН АТТАР НИШАБУРИ (1379/1959-1960). Тәзкирәтул әвлия’. Тегеран.
- ТӘРЖУМӘ-И ТӘЗКИРАТӘЛ-ӘВЛИЯ. Британ Музейи қолязмиси.Шифр 54/3.
- ТИЛЕКЕ ТИЛЕМЕСУЛЫ (1908). Ибраһим бин Әдһәм қиссәси. Қазан: «БәрадаранКәримовлар» Сода өйиниң типографияси.
- ШАҺ ДӘРВИШ БИН ʻӘЛИ ШАҺ (929/1522-23). Тәрҗимә-йиТәзкират әл-әвлия’.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Türk Halk Bilimi, Sanat ve Edebiyat |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Proje Numarası | (Grant No. AP09561475) |
| Yayımlanma Tarihi | 22 Aralık 2021 |
| Gönderilme Tarihi | 23 Ağustos 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Sayı: 18 |
Kaynak Göster
- Makale Dosyaları