HIZIR MOTIF IN UYGHUR FOLK TALES

Yıl 2022, Sayı: 19, 60 - 67, 30.06.2022

Zohre Abduvahit Erk

https://doi.org/10.46400/uygur.1111702

Öz

Known as an important part of Turkish culture for centuries, the Uyghurs are known to have made significant contributions to the field of folklore. The rich narrative culture of the Uyghurs is a part of the Turkish culture that emerged with the accumulation of years. The tales that have reached the present day by being transferred from generation to generation and enriched in the oral tradition since history are narratives that have both local and universal elements. The rich culture of the society is told to us through motifs, the smallest element in fairy tales. One of the main motifs we encounter in fairy tales is the motif of Hızır.
Hızır is the most common character in Turkish tribes and frequently encountered in folk l literature. Among the Uyghurs, as in other Turkish tribes, there are many beliefs about Hızır, and it is known that some of these beliefs and understandings date back to the narratives before Islam.
The aim of this study is to deal with the Hızır motif in Uyghur tales with examples; The aim is to examine the effects and traces of our ancestors' ancient culture on the motifs of Hızır. It is hoped that this publication will contribute to comparative studies on the motif of Hızır, which is one of the common values of Turkish tribes.

Anahtar Kelimeler

Uyghur Folk Tales, The Motif of Hızır, The Dream, Culture, Belief

UYGUR HALK MASALLARINDA HIZIR MOTİFİ

Öz

Yüzyıllardır Türk kültürünün önemli bir parçası olarak bilinen Uygurların, halk bilimi alanına önemli katkılarda bulunmuş olduğu bilinir. Uygurların zengin anlatma kültürü, yılların birikimiyle ortaya çıkan Türk kültürünün bir parçasıdır. Tarihten bu yana sözlü gelenek içerisinde gelişip kuşaktan kuşağa aktarılarak ve zenginleşerek günümüze ulaşan masallar hem yerel hem de evrensel ögeler taşıyan anlatılardır. Toplumun zengin kültürü masallardaki en küçük öğe olan motifler aracılığıyla bizlere aktarılır. Masallarda karşımıza çıkan ana motiflerden biri de Hızır motifidir.
Hızır, Türk kavimlerinde en yaygın olan ve halk edebiyatında sık sık karşımıza çıkan karekterdir. Uygurlar arasında diğer Türk kavimlerinde olduğu gibi Hızır ile ilgili birçok inanış vardır. Işbu inanış ve anlayışların bazıları İslamiyetten önceki anlatılara kadar uzandığı bilinmektedir.
Bu çalışmanın amacı Uygur masallarındaki Hızır motifini örnekleriyle birllikte ele almak; ecdadımızın kadim kültürünün hızır motifleri üzerinde bıraktığı etkilerini ve izlerini irdelemektir. Yayının Türk kavimlerinin ortak değerlerinden olan Hızır motifi ile ilgili karşılaştırmalı incelemelere katkı sağlaması temenni edilir.

Anahtar Kelimeler

Uygur Halk Masalları, Hızır Motifi, Rüya, Kültür, İnanç

Kaynakça

• Artun, Erman (2006). Anonim Türk Halk Edebiyatı Nesri. İstanbul: Kitabevi.
• Bulbulgoya, Uygur Halk Masalları (2006). (Yay. Haz.: Abdurahim Ebey ve Ehmet Emin). Ürümçi: Şincan Halk Neşriyatı.
• Hüvey Batur. Uygur Halk Masalları (2006). Yayına Hazırlayanlar: Abdurahim Ebey; Eḫmet Emin. Urumçi. Şincan Halk Neşriyatı.
• Kılıç Batur, Uygur Halk Masalları (2006). (Yay. Haz.: Abdurahim Ebey ve Ehmet Emin). Ürümçi: Şincan Halk Neşriyatı.
• Méhri Niḳab Uygur Halk Masalları (2006). (Yay. Haz.: Abdurahim Ebey ve Ehmet Emin). Ürümçi: Şincan Halk Neşriyatı.
• Melike Berna Uygur Halk Masalları (2006). (Yay. Haz.: Abdurahim Ebey ve Ehmet Emin). Ürümçi: Şincan Halk Neşriyatı.
• Uygur Halk Masalları 2 (1999). (Yay. Haz.: Ablimit Sadik). Şincañ Halk Neşriyati.
• Uygur Halk Masalları 5 (1999). (Yay. Haz.: Nurmuhemmet Zaman ve Turġan Şavdur). Ürümçi: Şincan Halk Neşriyatı.
• Uygur Halk Masalları 6 (1999). (Yay. Haz.: Mir Kamal Yakup ve Hesen Éli). Ürümçi: Şincan Halk Neşriyatı.
• Uygur Halk Masalları 8 (1988). Ürümçi: Şincan Halk Neşriyatı.
• Yarıl Taşım Yarıl, Uygur Halk Masalları (2006). (Yay. Haz.: Abdurahim Ebey ve Ehmet Emin). Ürümçi: Şincan Halk Neşriyatı.
• İnternet Kaynakları: URL-1: https://islamansiklopedisi.org.tr/hizir) (Erişim: 18.06.2022).