Seramik Bulguların Işığında Nahcivan’ın Erken Tunç Çağı Kültürü

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 5, 1 - 7, 15.01.2016

Toğrul Halilov

Öz

Makalede
seramik bulguları ışığında Nahcivan’daki Erken Tunç çağı kültürüne değinilmiştir.
Seramik ürünleri boyutu, biçimi, üzerindeki desenleri, yapıldığı malzeme ve
teknolojisine rağmen birbirinden farklıdır. Nahcivan seramikçilerinin yapmış
olduğu kil kaplar sofra veya mutfak seramiği olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır.
Seramiklerin süslenmesinde çizme, basma, fırçalama gibi teknik yöntemler kullanılmıştır.  Kapların süslenmesinde  “S”, “M”, boynuz,   vb. gibi çeşitli işaretler, spiral, zikzak,
svastika, açılar, dalgalı, düz çizgili, üçgen, dörtgen vb. gibi geometrik
desenler kullanılmıştır. Onlar bazen tek, bazen diğer resimlerle birlikte
çizilerek basit ve bileşik konuludur. Süslemede kutlanılan her bir desende
seramikçilerin sanatkârlık yeteneğinin yanı sıra zevki, dini-ideolojik
görüşleri önemli yer tutmaktadır. Süslemede kullanılan desenlerin bir grubu
yerel özellik taşıyor. Bir grup desenler geniş alana yayılmıştır. Onların
benzerleri Güney Kafkasya ve Ortadoğu'daki aynı çağın yapılarında, Urmiye
Havzası ve Doğu Anadolu'nun arkeolojik materyallerinde bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Nahçıvan, Erken Tunç çağı, Simge, Ortadoğu, Doğu Anadolu

Ceramic Products Based On The Culture Of The Early Bronze Age In Nakhchivan

Öz

The article studies ceramic products based on the culture of the Early Bronze Age in Nakhchivan. It was defined that pottery was one of the ancient craftsmanship areas in Nakhichivan. The pottery products differed from one another in their size, shape, ornaments on them, the material they were made of and the technology. The pottery products made by Nakhichivan potters were divided into two groups-welfare and kitchen ceramics. Their similar monuments in the South Caucasus and the Middle East in the same period, the archaeological materials found in the Urmia basin and Eastern Anatolia. in the decoration of ceramics technical methods have been used. "S", "M", horn, etc. Various signs, spiral, zigzag, swastika, angles, wavy, straight line, triangle, quadrilateral and so on. Geometric patterns are used. They are sometimes simple, sometimes compounded by drawing together with other pictures. In each design used in decoration, ceramics have a profound meaning as well as artistry ability, taste, religion-ideological views are important place. A group of patterns used in decorate is a local feature. A group of patterns spread widely. Their similar monuments in the South Caucasus and the Middle East in the same period, the archaeological materials found in the Urmia basin and Eastern Anatolia.

Kaynakça

• Azerbaycan tarihi (en kadimden bizim eranın III asrı) (2007). Cilt:1, Bakü, Elim.
• Abibullayev O.A. (1982) Eneolit i bronza na territorii Naxçivanskoy ASSR, Baku, Elm.
• Aliyev Aliyev V. H. (1991) Kultura epoxi sredney bronzı Azerbaydjana, Baku, Elm.
• Aşurov S. H. (2002), Nahçivanın İlk Tunc dövrü keramikası. Bakü, Elm.
• Aliyev V.H. (1992) Gemikaya abidesi. Bakü, Azernesr.
• Arxeoloqiya Ukraynskoy, SSR (1985), Tom Perviy, Kiyev, Dumka.
• İsmailzade Q.S. (2008), Azerbaydjan v sistema rannebronzovoy kulturnoy obşnosti Kavkaz, Baku, Elm.
• Avşarova İ. (2014), Azerbaycan tayfalarının ibtidai icma dövrü inanclarında semantic mena daşıyan naxış ve işareler, Azebaycan arxeologiyası ve etnoqrafiyasının aktual problemleri, Bakü, s. 85-98.
• Kerimov L. (1983), Azerbaydjanskiy kover. An. Az. SSR İnstitut Arxitekturı i İskustva, Qandjlik, t. II., Baku.
• Mirimanov V.B., Çernova Q.A. (1964), İskustva Afrika, Moskova, Nauka.
• Bahşeliyev V.B. (2002), Gemikaya resimlerinin poetikası. Bakü, Bilim, s. 128.
• Bahşeliyеv V.B. (2004), Nahçivanın qedim tayfalarının manevi medeniyyeti. Bakü, Еlm, s. 320.
• Bahşeliyev V., Marro C., Aşurov S. Ovçulartepesi (2010), (2006-2008-ci il tedqiqatlarının neticeleri), (Tirst Pre Liminary Report the 2006-2008 seasons). Bakü, Elm, s. 156.
• Ebülqazi B. (2002), Şecereyi-Terakime: Türkmenlerin Soy Kitabı (red. İ. Ömeroğlu), Bakü, Azerbaycan Milli Ensiklopediyası NPB, s. 146.
• Tekin T. (2008), Orhon Yazıtları, Türk Dil Kurumu Yayınları 540, Ankara.
• Krupnov, E.İ. (1964), Drevneyşeya kultura Kavkaza i Kavkazskaya etniçeskaya obşnost. SA, №1.
• Koşay, H. Z. (1943), “Karaz Sondajı”, III. Türk Tarih Kongresi, Ankara. s. 165-169.
• Koşay, H. Z. Turfan K. (1959) "Erzurum Karaz Kazısı Raporu". Belleten, 23/91. Ankara.
• Farecov N.M. (2009), Azerbaycanın Kayaüstü incesanatı, Bakü, Azpoliqraf.
• Halilov T.F. (2011), Gemikaya anıtının Ortadogu kültürüyle baglılıgı, Avrasiya (elektronok dergi), s. 23-29.
• Kâşgarlı Mahmud (2011), Divanü Lügat-it Türk (çev.: Besim Atalay), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1972.
• Kuşnareva K.X., Çubinaşvili T.H. (1970), Drevniye kulturu Yujnoqo Kafkaza. Leninqrad.
• Kuşnareva K.X., Markovin V.İ. (1994), Epoxi bronzı Kavkaza i Sredney Azii. Ranya i Srednya Bronzı Kafkaza (Oçerednoy tom mnoqotomnoqo fundamentalnoqo izdaniya po arxeoloqii), Moskova, Nauka, s. 384.
• Qurbanov A. (2003), Damğalar, remzler, menimsemeler. Bakü, Azerbaycan Respublikasının Prezidenti Yaninda Strateji Araştırmalar Merkezi, s. 327.
• Novruzlu E.İ., Bahseliyev V.B. (1992), Sahbuz bölgesinin arkeoloji abideleri. Bakü, Bilim.
• Sevin, V., Özfırat, A., Kavaklı, E. (2000), Van-Karagündüz Höyüğü Kazıları (1997 Yılı Çalışmaları), Belleten LKIII/238, 2000, s. 847-882.
• Seyidov A.Q. (1993), Pamyatniki kura-arakskoy kulturu Naxçıvana. Baku, Bilik, s.164. Seyidov A.Q. (2002), Rannebronzovaya kultura Naxçıvana. Vorenej, s. 199.
• http://www.sanat.orexca.com/rus/archive/209/irina_bogoslovskaya.shtml
• http://www.astroset.com/bireyselgelisim/metabilim/mtblm1.htm