Ekolojik Denge Bağlamında Hz. Peygamber’in Sünneti İle Hayvan Hakları Evrensel Beyannâmesi’nin Karşılaştırılması

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 5, 14 - 24, 15.01.2016

Fethullah Yılmaz

Öz

Dünyamızdaki düzenin belirli
bir sistem dâhilinde devam etmesi için Yüce Yaratıcı varlıklarla ilgili genel
denge kanunları koymuştur. Allah Teâlâ’nın dünyada koyduğu bu dengenin ana
unsurlarından biri de hiç şüphesiz hayvanlardır. Dünyadaki denge ve düzenin
sağlanması, gerek ehlî gerekse de vahşi tüm hayvanların himaye edilmesine
bağlıdır. Dinimiz de hayvanların muhafazasıyla ilgili önemli ilkeler ortaya
koymuştur. Dinimizin ortaya koyduğu bu ilkeler, muhtevası itibariyle evrensel
ve çağlar üstü bir niteliğe sahiptir. Öyle ki bundan on dört asır önce Hz.
Peygamber’in (s.a.s) hayvanların himayesi, beslenmesi, barınması, neslinin
korunması vb. konularda hayvan haklarına dair ifade, uygulama ve ikazları
günümüz hayvan hakları konusunda tespit edilen evrensel kanunlarla bire bir
örtüşmektedir. 15 Ekim 1978 tarihinde Paris’teki UNESCO Merkezi’nde açıklanan
ve on dört maddeden oluşan Hayvan Hakları Evrensel Beyannamesi incelendiğinde
burada belirtilen hususların Hz. Peygamber tarafından açıkça ifade edildiği
görülmektedir. İşte bu çalışmada Hayvan Hakları Evrensel Beyannamesi’nde
bulunan on dört maddenin Hz. Peygamber’in Sünneti’nde sözlü ve fiili olarak
nasıl yer aldığı tesbit edilmeye çalışılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Hayvan Hakları Evrensel Beyannamesi, Hz. Peygamber, Sünnet, Hadis

A Comparision of the Tradition of Prophet Muhammad and Universal Declaration of Animal Rights in the Context of Ecological Equilibrium

Öz

The Almighty Creator has made general equilibrium law related to the presence to keep the order in our world within a particular system. Undoubtedly,  one of the main elements of the balance that Allah Ta’ala puts in the world are animals. Ensuring the balance and order in the world depends on the patronage of both all domestic and wild animals. In fact, our religion has also revealed important principles concerning the protection of animals. Considering their content, these principles put forward by our religion have a universal and beyond ages quality. In fact,  the Prophet’s  (pbuh) statements, practices and warnings on issues about animal rights such as the protection,  nutrition, accommodation of animals, the protection of their generation etc. fourteen centuries ago correspond to the universal laws present ones detected in animal rights. When the Universal Declaration of Animal Rights declared on October 15, 1978 at UNESCO Center in Paris and consisiting of fourteen items are examined, it seems that the issues herein expressed were explicitly stated by the Prophet. In this study, it is aimed to determine how these fourteen items in the Universal Declaration of Animal Rights take part in the Prophet’s Sunnah as verbally and actually.

Kaynakça

• Abdürrezzak, Ebû Bekr Abdürrezzâk b. Hemmam Abdürrezzâk es-San’ânî, el-Musannef, (thk. Muhammed Abdüsselâm Şâhîn), Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1995.
• Akgündüz, A. (1986). Osmanlı Kanunnameleri, I-IX, OSAV Yayınları, İstanbul.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn, es-Sünenü’l-kübrâ, (thk. Ebû Abdillah Abdusselâm), Mektebetü’r-Rüşd, Riyâd, 2004.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail, el-Edebü’l-müfred, (thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî), Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, Beyrut, 1989.
• Buhârî, Sahîh-i Buhârî: el-Kütübü’s-Sitte, s. 1-631 (Mevsûatü’l-Hadîs eş-Şerîf içinde, Haz. Sâlih b. Abdülazîz), Dâru’s-Selâm, Arabistan, 2000.
• Çeker, O. (1997). “İslam’da Çevre Sağlığı”, Habitat II. Kent Zirvesi, Uluslararası Bilimsel Toplantılar, 3-12 Haziran 1996, İstanbul. Dartma, B. (2005). Kur’ân ve Ekoloji, Rağbet Yayınları, İstanbul.
• Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdurrahman b. Fadl, Sünen-i Dârimî: el-Kütübü’s-Sitte, (Mevsûatü’l-Hadîs eş-Şerîf içinde, Haz. Sâlih b. Abdulazîz), Dâru’s-Selâm, Arabistan, 2000.
• Dölek, Â. (2013). “Hayvan Hakları: Nefes Alan Her Varlığa Rahmet”, Hadislerle İslam, V, 253-264.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as b. İshak el-Ezdî es-Sicistânî, Sünen-i Ebû Dâvûd: el-Kütübü’s-Sitte, s. 1223-1608 (Mevsûatü’l-Hadîs eş-Şerîf içinde, Haz. Sâlih b. Abdulazîz), Dâru’s-Selâm, Arabistan, 2000.
• Hâkim, Ebû Abdullah Muhammed b. Abdullah en-Neysâbûrî, el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn, (thk. Hamdî ed-Demirdâş Muhammed), el-Mektebetü’l-Asriyye, Mekke, 2000.
• Heysemî, Ebu’l-Hasan Nureddin Ali b. Ebû Bekr b. Süleyman, Mecmaü’z-zevâid ve menbaü’l-fevâid, Dârü’l-Kütübi’l-Arabî, Beyrut, 1407.
• İbn Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî, el-Müsned, -Birleşik Baskı- Beytü’l-Efkâri’d-Düveliyye, Ürdün, 2005.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibban b. Ahmed et-Temîmî, Sahîh-i İbn Hibbân, I-XVIII, (thk. Şuayb el-Arnavud), Müesesetü’r-Risale, Beyrut, 1414/1993.
• İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd er-Rebeî el-Kazvinî, Sünen-i İbn Mâce: el-Kütübü’s-Sitte, s. 2477-2741 (Mevsûatü’l-Hadîs eş-Şerîf içinde, Haz. Sâlih b. Abdulazîz), Dâru’s-Selâm, Arabistan, 2000.
• İzzüddîn b. Abdüsselam, Kavâidü’l-ahkâm fî mesâlihi’l-enâm (thk. Mahmûd b. et-Telâmiz eş-Şenkîtî), Dâru’l-Meârif, Beyrut, 1410/1990.
• Kettânî, Muhammed Abdülhay b. Abdülkebir b. Muhammed, et-Terâtibu’l-idâriyye, Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, Beyrut, t.y.
• Malik b. Enes, Ebû Abdullah el-Asbahî el-Himyerî, Muvatta-i Mâlik: el-Kütübü’s-Sitte, (Mevsûatü’l-Hadîs eş-Şerîf içinde, Haz. Sâlih b. Abdülazîz) Dâru’s-Selâm, Arabistan, 2000.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyin el-Kuşeyri en-Nisâbûrî Müslim b. el-Haccâc, Sahîh-i Müslim: el-Kütübü’s-Sitte, s. 673-1202 (Mevsûatü’l-Hadîs eş-Şerîf içinde, Haz. Sâlih b. Abdülazîz), Dâru’s-Selâm, Arabistan, 2000.
• Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Ali b. Şuayb, Sünen-i Nesâî: el-Kütübü’s-Sitte, s. 2087-2453 (Mevsûatü’l-Hadîs eş-Şerîf içinde, Haz. Sâlih b. Abdülazîz) Dâru’s-Selâm, Arabistan, 2000.
• Sungurbey, İ. (1993). Hayvan Hakları, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1993.
• Şener, M. (1997). “Hayvan”, DİA, XVII, 92-98.
• Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed b. Eyyûb el-Lahmî, el-Mu’cemü’l-kebîr, (thk. Hamdî Abdulmecîd es-Selefî), Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut, 2002.
• Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr, Târîhu’l-ümem ve’l-mülûk, Dâru’l-Fikr, Beyrût, 1407/1987.
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa b. Sevre es-Sülemî, Sünen-i Tirmizî: el-Kütübü’s-Sitte, s. 1629-2061, (Mevsûatü’l-Hadîs eş-Şerîf içinde, Haz. Sâlih b. Abdülazîz), Dâru’s-Selâm, Arabistan, 2000.
• Vakidî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ömer b. Vakıd el-Eslemî, el-Meğâzî, (thk. Marsden Jones), I-III, London, 1966.
• http://jose.kersten.free.fr/aap/pages/uk/UDAR_uk.html, 19.05.2016; https://tr.wikipedia.org/wiki/Hayvan_Haklar %C4%B1Evrensel_Beyannamesi, 19.05.2016.