Köy Postası Dergisi’nde Köy Kalkınması Meselesi (1950-1954)

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: Vakanüvis 10. Yıl Özel Sayısı, 515 - 571, 31.10.2025

Hacı Veli Gök

https://doi.org/10.24186/vakanuvis.1663156

Öz

Çalışmanın referans kaynağı olarak, köy ve köy kalkınması anlamında ciddi atılımların yapıldığı Demokrat Parti’nin ilk dönemi olan 1950-1954 arası periyod baz alınmıştır. Köy Postası, Cumhuriyet Dönemi tarım politikalarında ciddi atılımların yapıldığı bahse konu dönemin önemli bir dergisidir. Bu anlamda çalışmada Köy Postası temelli köy kalkınmasının kapsamlı bir şekilde ele alınmış olması çalışmayı daha önemli hale getirmiştir. Çalışmanın odak noktası 1944 yılında yayın hayatına başlayan ve döneminin popüler dergileri arasında yer alan Köy Postası’dır. Köy ve köy kalkınması adına 1950-1954 arası devre Köy Postası’nın ışığında değerlendirilmiştir. Bu minvalde dergi köy kalkınması adına açıklayıcı ve bilgilendirici birçok yayını okuyucuları ile buluşturmuştur. Ayrıca dergide sadece köy kalkınması ile ilgili yazılar yer almamış, bunun yanında tarım ve hayvancılık başta olmak üzere köy yaşamı ile alakalı konulara da değinilmiştir. Köy Postası’nda, realite ile çelişmeyen ve iktidarların köy politikalarını tenkit eder derecede değerlendirmelerin yer aldığı görülmektedir. Bu anlamda, Köy Postası daima Türk köylüsünün yanında olmuş ve derginin anlatımı ile ihmal edilmiş olan Türk köylüsünün haklarını savunan yegâne yayınlar arasında yerini almıştır. Bu hali ile Köy Postası Türkiye’de köy ile ilgili yapılan tüm yayınlarda vazgeçilmez bir referans olma özelliği kazanmış ve DP Dönemi’nin önemli ve popüler bir köy dergisi olma özelliğini kazanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Demokrat Parti , Köy , Köy Kalkınması , Türk Köylüsü , Köy Postası

Village Development Issue in Köy Postası Magazine (1950-1954)

Öz

The reference source of the study was the period between 1950-1954, the first period of the Democrat Party, when serious breakthroughs were made in terms of villages and village development. Köy Postası is an important magazine of the period in question, when serious breakthroughs were made in the agricultural policies of the Republic Period. In this sense, the comprehensive treatment of village development based on Köy Postası in the study made the study more important. The focus of the study is Köy Postası Magazine, which started publication in 1944 and was among the popular magazines of the period. The period between 1950-1954 was evaluated in the light of Köy Postası in terms of villages and village development. In this context, the magazine brought many explanatory and informative publications to its readers in terms of village development. In addition, the magazine did not only include articles on village development, but also addressed issues related to village life, especially agriculture and animal husbandry. It is seen that Köy Postası includes evaluations that do not contradict reality and criticize the village policies of the governments. In this sense, Köy Postası has always been on the side of the Turkish villager and has taken its place among the only publications that defend the rights of the neglected Turkish villager with the narration of the magazine. In this way, Köy Postası has become an indispensable reference in all publications about villages in Turkey and has become an important and popular village magazine of the DP Period.

Anahtar Kelimeler

Democratic Party , Village , Development of the Village , The Turkish Peasant , The Köy Postası

Kaynakça

• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA)
• BCA, 30.01.00.00.18.106.44.
• BCA, 30.01.00.00.18.106.45.
• BCA, 30.01.00.00.80.508.9.
• BCA, 30.01.00.00.80.508.9.
• BCA, 30.10.00.00.73.477.1.
• BCA, 30.10.00.00.73.478.6.
• BCA, 30.18.01.02.126.46.10.
• BCA, 30.18.01.02.142.29.14.
• BCA, 30.18.01.02.122.40.7.
• BCA, 30.18.01.02.133.65.10.
• BCA, 30.01.00.00.90.564.3.
• BCA, 30.18.01.02.122.42.14.
• BCA, 30.18.01.02.123.72.10.
• Cumhurbaşkanlığı Celal Bayar Arşivi
• Cumhurbaşkanlığı Celal Bayar Arşivi, Yer No: 3/1-14, Fihrist No: 17-95.
• Cumhurbaşkanlığı Celal Bayar Arşivi, Yer No: 3/1-14, Fihrist No: 17-96.
• Cumhurbaşkanlığı Celal Bayar Arşivi, Yer No: 3/1-14, Fihrist No: 17-97.
• Cumhurbaşkanlığı Celal Bayar Arşivi, Yer No: 3/1-14, Fihrist No: 17-98.
• Cumhurbaşkanlığı Celal Bayar Arşivi, Yer No: 3/1-16, Fihrist No: 19-129.
• Cumhurbaşkanlığı Celal Bayar Arşivi, Yer No: 3/1-16, Fihrist No: 19-130.
• Cumhurbaşkanlığı Celal Bayar Arşivi, Yer No: 3/2-4, Fihrist No: 343-283.
• Cumhurbaşkanlığı Celal Bayar Arşivi, Yer No: 3/4-13, Fihrist No: 1562-174.
• Cumhurbaşkanlığı Celal Bayar Arşivi, Yer No: 3/4-27, Fihrist No: 2066-119.
• Cumhurbaşkanlığı Celal Bayar Arşivi, Yer No: 3/4-27, Fihrist No: 2066-120.
• Cumhurbaşkanlığı Celal Bayar Arşivi, Yer No: 3/2-4, Fihrist No: 2147-189.
• Cumhurbaşkanlığı Celal Bayar Arşivi, Yer No: 3/7-4, Fihrist No: 3638-85.
• Cumhurbaşkanlığı Celal Bayar Arşivi, Yer No: 3/7-4, Fihrist No: 3638-86.
• Cumhurbaşkanlığı Celal Bayar Arşivi, Yer No: 3/7-22, Fihrist No: 3733-262.
• Cumhurbaşkanlığı Celal Bayar Arşivi, Yer No: 3/7-23, Fihrist No: 3734-184.
• Cumhurbaşkanlığı Celal Bayar Arşivi, Yer No: 3/7-24, Fihrist No: 3735-66.
• Cumhurbaşkanlığı Celal Bayar Arşivi, Yer No: 3/7-36, Fihrist No: 4149-58.
• Cumhurbaşkanlığı Celal Bayar Arşivi, Yer No: 4/5-20, Fihrist No: 5587-9.
• Kızılay Arşivi, Kızılay Tarih, Belge ve Arşiv Yönetimi Müdürlüğü, Kızılay Arşivi, Kutu No: 74, Belge No: 276.
• İBB Atatürk Kitaplığı Arşivi, Bölüm: Depo, Oda: Nadir Eser, Sınıflama Yer Bilgisi: [t.y.]k.], Demirbaş: Bel_Mtf_047464
• TBMM Tutanak Dergisi, Dönem: IX, C. 25, Toplantı: 4, Birinci Birleşim (01.11.1953)
• TBMM Tutanak Dergisi, Dönem: IX, C. 10, Toplantı: 2, Birinci Birleşim (01.11.1951)
• TBMM Tutanak Dergisi, Dönem: IX, C. 17, Toplantı: 3, Birinci Birleşim (01.11.1952)
• “Köy Eğitmenleri Kanunu”, (24 Haziran 1937), Resmi Gazete, 3639/3238.
• Akşam Gazetesi; Köy Postası; Son Posta Gazetesi; Yeni İstanbul Gazetesi; Zafer Gazetesi
• Ahmad, Feroz, Bir Kimlik Peşinde Türkiye, İstanbul 2006.
• Akagündüz, Ümüt, “II. Meşrutiyet Yıllarında Köylü Eğitimi Üzerine Düşünceler”, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 16/31 (2020), s. 50-78.
• Akgül, Başak, İkinci Meşrutiyet Döneminde Köylü Söylem, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2009.
• Aksoy, Suat, 100 Soruda Türkiye’de Toprak Meselesi, İstanbul 1971.
• Alpay, Mehmet Nuri, Köy Davamız ve Köyün İç Yüzü, Ankara 1952.
• Arı, Şeyda, Erken Cumhuriyet Dönemi’nde Köycülük ve Halkevlerinin Köycülük Faaliyetleri (1932-1951), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Tokat 2023.
• Arslan, Barış, Cumhuriyet Dönemi Eğitiminde Köy Eğitmenleri Projesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2006.
• Arslan, Barış, Cumhuriyet Türkiye’sinde Köy ve Köylülük (1923-1960), Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 2024.
• Aslan, Muhammed, Atatürk Dönemi’nde Köy Politikaları, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2019.
• Aydın, Zeynep, 1908-1923 Arası Köy Politikaları, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli 2019.
• Bayram, Mikail, “Türkiye Selçuklularında Köy Teşkilatı”, Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Dergisi, 6 (2017), s. 53-64.
• Bekışoğlu, Şemsettin, Köy Davamız, Ankara 1951.
• Brian W. Beeley, Köysel Türkiye Bibliyografyası, Ankara 1969.
• Carım, Tarık, “Köy Kalkınması”, İstanbul Journal of Sociological Studies, 6 (2011), s. 60-64.
• Ceyhun, Ekrem, Kalkınan Türkiye, İstanbul 1979.
• Ceyhun, Ekrem, “Kalkınmada Köy Problemi”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 27 (1976), s. 1-56.
• Çağlar, Yücel, Köy, Köylülük ve Türkiye’de Köy Kalkınması Sorunu, Ankara 1986.
• Çağpar, İzzettin, Köyde Hakiki Reform ve İdeal Köycülük, Samsun 1949.
• Çetin, Türkan, “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Köy Sorununa Bakış: Köy Kanunu’nun Çıkarılması”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 2/4 (1994), s. 30-44.
• Demir, Seyit, Milli Şef Dönemi’nde Devlet-Köylü ve Mülkiye İlişkileri (1938-1950), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir 2019.
• Demirer, Mehmet Arif, Demokrat Parti’nin Yatırımları, Ankara 2006.
• Dik, Esra, “Türkiye’de Erken Cumhuriyet Döneminde (1923-1930) Köy Sorunu”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 71/3 (2016), s. 623-729.
• Dilek, Yasin. “Köy Basını”, Marmara İletişim Dergisi, 4/4 (1993), s. 157-162.
• Ergin, Gül, Türk Köyünde Modernleşme Eğilimleri Araştırması Rapor II, İstanbul 1971.
• Ersay, Sami Orçun, “Köy Temelli Kalkınmada Erken Cumhuriyet Döneminden İki Model: Nusret Kemal Köymen ve Ahmet Kutsi Tecer”, Uluslararası İlişkiler ve Diplomasi Dergisi, 6/1 (2023), s. 32-42.
• Ertürk, Recep, “Türkiye’de Köy Sosyolojisi Literatürü”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 11 (2008), s. 185-194.
• Fırat Onat, Gülbin, “Köy Postası Dergisi’nde Hukuk, Sağlık ve Eğitim (1944-1950)”, Vakanüvis Uluslararası tarih Araştırmaları Dergisi, 9/1 (2024), s. 286-313.
• Geray, Cevat, “Toplum Kalkınması ve Köy Araştırmaları”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 5/1 (1972), s. 1-49.
• Gültekin Akçay, Zeynep, “Türkiye’de Köylülüğün İmgesi: Değişen Ama Dönüşmeyen Köylülüğün Romanlardaki Ayak İzleri”, Rumeli’de Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 33 (2023), s. 419-442.
• Gümüşçü, Osman ve Küçükaşçı, Mustafa Sabri, “Köy”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. Ek-2, 2019, s. 85-87.
• Günay, Can Abdullah, “Köy Öğretmen Okullarının Osmanlı’daki Kökleri”, Takvim-i Vekayi, 7/2 (2019), s. 1-22.
• Gürtan, Kenan, “Türkiye’de Toplum (Köy) Kalkınması ve Şartları”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 24/1-2 (1964), s. 82-108.
• İnceler, Rahmi, Köy ve Köylümüzün Davası, Ankara 1969.
• Karaömerlioğlu, M. Asım, “Türkiye’de Köycülük”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Kemalizm, C. 2, İletişim Yayınları, İstanbul, 2009.
• Merter, Feridun, 1950-1988 Yılları Arasında Köy Ailesinde Meydana Gelen Değişmeler Malatya Örneği, Ankara 1990.
• Mizan, Esra, Türkiye’de Tek Parti Dönemi Köycülük Düşüncesi ve Köycülük Uygulamaları, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2010.
• Ozankaya, Özer, Köyde Toplumsal Yapı ve Siyasal Kültür, Ankara 1971.
• Özer, Sevilay, Demokrat Parti’nin Köylü Politikaları (1946-1960), Basılmamış Doktora Tezi, Kayseri 2012.
• Öztürk, Cemil, “Atatürk Devri’inde Köy Öğretmeni Yetiştirme Politikası”, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3/3 (2013), s. 237-259.
• Planck, Ulrich, “Türkiye’de Köy Sosyolojisi”, Çev: Reşit Küçükboyacı, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2/4 (2010), s. 224-240.
• Sarı, Muhammet ve Uz, Esma, “Cumhuriyet Döneminde Köy Eğitmen Kursları”, Turkish History Education Journal, 6/1 (2017), s. 29-55.
• Tezcan, Mahmut, “Köy Kadınları Gezici Kursları Erkek Kursları Üzerine”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 15/1 (2019), s. 131-140.
• Türkiye’de Zirai Makineleşme, Ankara 1954.
• Tütengil, Cavit Orhan, Türkiye’de Köy Sorunu, İstanbul 1969.
• Uz, Esma, Cumhuriyet Döneminde Köylerin Kültürel ve Ekonomik Dönüşümünü Gerçekleştirme Adımı Olarak 1930’lu Yıllarda Köy Eğitmen Kursları, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Aksaray 2016.
• Wofford, Kate V., Türkiye Köy İlkokulları Hakkında Rapor, Çev. Fatma Varış, Ankara 1952.
• Yavuz, Fehmi, “Köy Kalkınması”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 17/2 (1962), s. 167-178.
• Yılmaz, Mustafa ve Karlı, İhsan, “Güzelordu Gazetesi ve Erken Cumhuriyet Döneminde Köylü Söylem”, Yeditepe Üniversitesi İletişim Fakültesi İletişim Çalışmaları Dergisi, Güz (2009), s. 15-37.
• Yılmaz, Savaş, III. Murat Dönemi’nde Divan-ı Hümayun Gündeminde Osmanlı Köyü ve Köylüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 2017.
• Yüce, Müge, 1908-1914 Yılları Arasında Anadolu’da Devlet, Köylü ve Üretim, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir 2020.
• Röportaj: Mustafa Gök, Röportaj, 24 Aralık 2024.
• Röportaj: Cevriye Gök, Röportaj, 24 Aralık 2024.