Analysis Of Religious Songs In Segâh Maqam In TRT Turkish Classical Music Repertoire In Terms Of Various Variables

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 15, 146 - 161, 15.12.2021

Ferdi Karaönçel

https://doi.org/10.54893/vanid.1004956

Öz

Religious songs have an important place in Turkish Classical Music in terms of maqam, usul, form, composers, and songwriters. The main purpose of this study is to examine the religious songs in Segâh Maqam in the TRT Turkish Classical Music Repertoire in terms of form, usul, composers, and songwriters. The data of the research were obtained through literature and document review. In this context, the musical notes of religious songs in Segâh Maqam were analyzed through content analysis. As a result of the reviews of TRT Turkish Classical Music Repertoire, a total of 107 religious songs in Segâh Maqam has been identified. In the form analyses of the identified religious songs, it was found that İlâhi, Durak, and Teşvih forms were used frequently; in the usul analyses, it was found that Sofyan, Düyek, Devr-i Hindî, Durak Evferi, Yürük Semaî and Nim Sofyan usuls are used frequently; in the composer analyses, it was found that Bekir Sıtkı Sezgin, Güldeniz Ekmen, Amir Ateş, , Hüseyin Sâdettin Arel, Erdinç Çelikkol Zeki Altun (Hâfız), Faruk Şahin, Halil İbrâhim Taşkent, Hüseyin Sebilci (Hâfız), Mehmet Tulûî (Şeyh), Sadettin Kaynak, Süleyman Erguner (Torun), and Ümit Gürelman have more religious songs compared to other identified composers; in the songwriter analyses, it was found that Yûnûs Emre, Niyâzî-i Mısrî, Eşrefoğlu Rûmî, Hamdi Özer, İbrâhim Hakkı (Erzurumlu), Sezâî, and Yûnûs (Âşık Yûnûs) have more songs compared to other identified songwriters.

Anahtar Kelimeler

Religious Songs, Segâh Maqam, Form, Usul (Rhythmic Pattern), Composer, Songwriter.

TRT TÜRK SANAT MÜZİĞİ REPERTUVARINDA BULUNAN SEGÂH MAKAMINDAKİ DİNÎ ESERLERİN ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN ANALİZİ

Öz

Türk Musikisi içerisinde yer alan dinî eserler, makam, usûl, form, bestekâr ve söz yazarları açısından önemli bir yere sahiptir. TRT Türk Sanat Müziği Repertuvarında bulunan Segâh Makamındaki dinî eserlerin; form, usûl, bestekâr ve söz yazarı açısından incelenmesi bu çalışmanın temel amacını oluşturmaktadır. Araştırmaya ait veriler literatür ve belgesel kaynak tarama yöntemlerinden yararlanılarak elde edilmiştir. Bu bağlamda Segâh Makamındaki dinî eserlerin notaları içerik analizi ile incelenmiştir. TRT Türk Sanat Müziği Repertuvarında yapılan taramalar sonucunda Segâh Makamında toplam 107 dinî eser tespit edilmiştir. Tespit edilen dinî eserlerin formları açından yapılan analizlerde; İlâhi, Durak ve Teşvih formlarının ağırlıklı olarak kullanıldığı, usûlleri açısından yapılan analizlerde; Sofyan, Düyek, Devr-i Hindî, Durak Evferi, Yürük Semaî ve Nim Sofyan usûllerinin yoğun olarak kullanıldığı, bestekârlar açısından yapılan analizlerde; Bekir Sıtkı Sezgin, Güldeniz Ekmen, Amir Ateş, Hüseyin Sâdettin Arel, Erdinç Çelikkol, Zeki Altun (Hâfız), Faruk Şahin, Halil İbrâhim Taşkent, Hüseyin Sebilci (Hâfız), Mehmet Tulûî (Şeyh), Sadettin Kaynak, Süleyman Erguner (Torun) ve Ümit Gürelman isimli bestekârların tespit edilen diğer bestekârlara nazaran daha fazla dinî eserinin olduğu, söz yazarları açısından yapılan analizlerde; Yûnûs Emre, Niyâzî-i Mısrî, Eşrefoğlu Rûmî, Hamdi Özer, İbrâhim Hakkı (Erzurumlu), Sezâî ve Yûnûs (Âşık Yûnûs) isimli söz yazarlarının tespit edilen diğer söz yazarlarına göre daha fazla güftesinin olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dinî Eserler, Segâh Makamı, Form, Usûl, Bestekâr, Söz Yazarı

Kaynakça

• Ak, Ahmet Şahin. Türk Mûsikîsi Tarihi, Ankara: Akçağ Yayınları, 3. Baskı, 2014.
• Ak, Ahmet Şahin. Türk Dini Musikisi, Cami ve Tekke Musikisi, Ankara: Akçağ Yayınları, Beşinci Baskı, 2018.
• Akdoğu, Onur. Türk Mûsıkîsi Nazariyatı Dersleri- H.S. Arel, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1993.
• Akdoğu, Onur. Türk Müziği'nde Türler ve Biçimler, İzmir: Meta Basımevi, 3. Baskı, 2003.
• Başara, Erol. Hasan Tahsin’in Gül-Zâr-ı Mûsıkî Adlı Eserinde Usûller ve Makamlar, Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları 103, 2007.
• Dağdeviren, Mustafa. İnanç Müziği Etnolojisi Perspektifinde Arguvan Yöresi “İçeri Makamı” Üzerine Yapısal ve Kültürel Analiz, Malatya: İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2021.
• Günay, Edip. Müzik Sosyolojisi, Sosyolojiden Müzik Kültürüne Bir Bakış, İstanbul: Bağlam Yayıncılık, 2006.
• Öztuna, Yılmaz. Türk Musikisi Teknik ve Tarih, İstanbul: Kent Basımevi, 1987.
• Özkan, İsmail Hakkı. Türk Musiki Nazariyatı ve Usûlleri-Kudüm Velveleleri, İstanbul: Ötüken yayınevi, 11. Basım, 2011.
• Tarıkorur, Cinuçen. Osmanlı Dönemi Türk Musikisi, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2005.
• Türk Dil Kurumu, E-Sözlük (https://sozluk.gov.tr/)
• Türkiye Radyo Televizyon Kurumu, Türk Sanat Müziği Basılı Nota Arşivleri.
• Tüfekçi, Sabri. Dînî Türk Mûsikîsi Formları, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi 2001.
• Tura, Yalçın. Tedkîk ü Tahkîk (İnceleme ve Gerçeği Araştırma-Nâsır Abdülbâkî Dede), İstanbul: Pan Yayıncılık, 2006.