THE EFFECT OF PUBLIC EXTERNAL DEBT STOCK IN TURKEY ON INFLATION

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 16, 251 - 267, 31.12.2023

Selçuk Buyrukoğlu Nanemur Canbolat

https://doi.org/10.54831/vanyyuiibfd.1376632

Öz

The inability to meet the increasing ordinary and extraordinary public needs of the states with internal financing sources, especially taxes, has led to the emergence of the phenomenon of debt. In particular, the shift in capital movements from protectionist policies in the 1980s to liberalization with low-cost financing sources accelerated the development of the phenomenon of borrowing for both the public and private sectors. While states aim to achieve positive results on macroeconomic variables through borrowing, the private sector's aim is profit maximization. Within the scope of this study, the effect of public external debt stock on inflation in the period 2006Q1-2023Q1 in Turkey was investigated by VAR analysis and Granger Causality test. According to the findings, a Granger causality relationship was determined at the 1% significance level from public external debt stock to inflation.

Anahtar Kelimeler

External Debt Stock, Inflation, Türkiye, Granger Causality

TÜRKİYE’DEKİ KAMU DIŞ BORÇ STOKUNUN ENFLASYON ÜZERİNE ETKİSİ

Öz

Devletlerin artan olağan ve olağandışı kamusal ihtiyaçlarının özellikle vergiler gibi iç finansman kaynakları ile karşılanamaması borçlanma olgusunun doğmasına sebep olmuştur. Özellikle sermaye hareketlerinin 1980’li yıllardaki korumacı politikalardan düşük maliyetli finansman kaynakları ile serbestleşmeye yönelmesi gerek kamu gerekse özel kesim açısından borçlanma olgusunun gelişimini hızlandırmıştır. Devletler yapılan borçlanma ile makroekonomik değişkenler üzerinde olumlu sonuçlar elde etmeyi hedeflerken özel kesimin amacı kar maksimizasyonu olmuştur. Bu çalışma kapsamında Türkiye’de 2006Q1-2023Q1 dönemindeki kamu dış borç stokunun enflasyon üzerindeki etkisi VAR analizi ve Granger Nedensellik testi ile araştırılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, kamu dış borç stokundan enflasyona doğru %1 anlamlılık düzeyinde Granger nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dış Borç Stoku, Enflasyon, Türkiye, Granger Nedensellik

Kaynakça

• Açba, S., (1994). Devlet Borçlanması. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Afyon.
• Adıyaman, A.T., (2006). Dış Borçlarımız ve Ekonomik Etkileri. Sayıştay Dergisi, sa.62, 21-44.
• Akan, Y., & Kanca, O.C., (2015). Türkiye‟de Dış Borçlanma, Büyüme ve Enflasyon İlişkisi: Var Yaklaşımı (1980-2013). Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, cilt. 33, sa.3, 1-22.
• Akdağ, A., (2007). Dış Borçlanma ve Ekonomik Büyümeye Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Aytun, C & Akın, C.S., (2019). Türkiye‟de Borçlanma ile Ekonomik Büyüme ve Enflasyon İlişkisi. Akdeniz 2. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, 18- 20 Ekim, Hatay.
• Bilgili, Y., (2018). Makro İktisat. (9.Baskı). Ankara: 4t Yayınevi.
• Demir, E., & Çetin, P., (2020). Türkiye‟de Dış Borçların Enflasyon Üzerindeki Etkilerine İlişkin Bir İnceleme. Uluslararası Antalya Bilim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, cilt.1, sa.2 ,34-46.
• Demir, E., (2018). Dış Borçların Enflasyon Üzerine Etkisi: Türkiye Örneği (1990- 2017). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Edizdoğan, N., Çetinkaya, Ö., Gümüş, E., (2017). Kamu Maliyesi. Bursa: Ekin Basım Yayın ve Dağıtım.
• Eğilmez, Mahfi., (2014). Enflasyon Faiz İlişkisi. https://www.mahfiegilmez.com/ 2014/05/enflasyon-ile-faiz-iliskisi.html
• Eğilmez, Mahfi., (2015). Kamu Kesimi ve Özel Kesimin Borçları. https://www.mahfiegilmez.com/2015/04/kamu-kesimi-ve-ozel-kesiminborclar.html
• Eğilmez, Mahfi., (2015). Talep Enflasyonu Mu Var? Maliyet Enflasyonu Mu? https://www.mahfiegilmez.com/2015/01/talep-enflasyonu-mu-varmaliyet.html
• Eğilmez, Mahfi., (2022). Enflasyon Dosyası. https://www.mahfiegilmez.com/2022/04/ enflasyon-dosyas.html
• Eğilmez, Mahfi., (2023). Ekonomi 101: Enflasyon. https://www.mahfiegilmez.com /2023/01/ekonomi-101-enflasyon.html
• Erener, C., (2018). Döviz Kuru Hareketlerinin Türkiye’nin Dış Borç Stoku Üzerindeki Etkisinin Analizi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Esener, S. Ç., (2013). Gelişmekte Olan Ülkelerde ve Türkiye'de Dış Borçlanmanın Belirleyicilerinin İncelenmesi: 1980–2010.T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Ankara: Hermes Matbaacılık.
• Eser, L.Y, & Birinci, N., (2014). İç ve Dış Borç Tercihini Etkileyen Faktörler. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, cilt.10, sa.23, 31-51.
• İnce, M., (2001). Devlet Borçları ve Türkiye. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Kamacı, A., (2016). Dış Borçların Ekonomik Büyüme ve Enflasyon Üzerine Etkileri: Panel Eşbütünleşme ve Panel Nedensellik Analizi. International Journal Of Cultural And Social Studies (Intjcss), cilt.2, sa.1, 165-175.
• Karaca, Coşkun., (2020). Güncel Ekonomik ve Mali Sorunlar. Bursa: Ekin yayınevi.
• Karaoğlu, A., (2019). Türkiye’de Dış Borçlanmanın ve Bürokratik Kalitenin Ekonomik Büyüme ve Enflasyon Üzerindeki Etkileri: Ekonometrik Bir Analiz. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Kırcı Çevik. N, & Cural. M., (2013). İç Borçlanma, Dış Borçlanma ve Ekonomik Büyüme Arasında Nedensellik İlişkisi: 1989-2012 Dönemi Türkiye Örneği. Maliye Dergisi. Sa.165, 115-139.
• Mehdiyev, H., (2001). Enflasyonun Genel Nedenleri ve Türkiye ‘de 1980-1999 Dönemi Analizi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Meral, P.S., (2005). Enflasyon ve Enflasyonun Okuma Alışkanlığına Etkisi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, cilt. 19, sa.2, 309-324.
• Olcar, A., (2013). Türkiye’nin Dış Borç Sorunu ve Kriz Etkileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çorum.
• Öğretir, A.H., (2017). Maliye Konu Anlatımı. (5.Baskı). Ankara: 4T Yayınevi.
• Sarı, M., (2004). Dış Borç Yönetimi ve Türkiye Uygulamaları. Yayınlanmış Uzmanlık Yeterlilik Tezi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Sizer, L., (2021). Türkiye’de Dış Borçların Enflasyon Üzerindeki Etkisi: Doğrusal Olmayan Eşbütünleşme Analizi. (Ed. Seyfettin Aslan, Yunus Yılmaz, Lütfi Sizer) Sosyal Bilimlerde Güncel Araştırmalar, Ankara: Astana Yayınları.
• Turan, S.A., (2010). Enflasyon ve Ekonomik Büyüme İlişkileri: Türkiye Üzerine İncelemeler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Türkal, H., (2020). Borç Yönetimi: Türkiye Üzerine Bir İnceleme. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, cilt.12, sa.22. 151-163.
• Ulusoy, A., & Küçükkale, Y., (1994). Türkiye'de Dış Borçların İktisadi Büyüme ve Enflasyon Üzerine Etkisi Granger Nedensellik Testi. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, cilt.15, sa.2, 45-56.
• Ulusoy, A., (2001). Devlet Borçlanması. Trabzon: Derya Kitabevi.
• Yenipazarlı, A., & Demir, E., (2019). Politik İstikrar Döneminde Dış Borçların Enflasyon Üzerindeki Etkisi: Türkiye Üzerine Ampirik Analiz. Econworld Sevilla, 23-25 Ocak, Sevilya, İspanya,1-13.