Bu yazının amacı, cinsiyet ifadesi kavramını ele almak, bunun yanı sıra cinsiyet farklarının inşasında
ve bu farkların aşılmasında cinsiyet ifadesinin rolünü tartışmaktır. Cinsiyet ifadesi, bireyin kendini
cinsiyet vasıtasıyla dışavurma biçimidir. Bu dışavurum, giyim ve konuşma tarzı, saç kesimi, mimik ve
jestler gibi cinsiyetlendirilmiş bedenlerin edimleri vasıtasıyla gerçekleşir. Alanyazında oldukça sınırlı
bir şekilde ele alınmış olan cinsiyet ifadesi kavramını tartıştığımız bu yazıda, öncelikle tarihsel
belirlenimli cinsiyet edimi anlayışı özetlenmiş, daha sonra, bu kuramsal çerçeve ışığında cinsiyet
şeması, cinsiyet kategorileri ve cinsiyet rolleri gibi sosyal psikoloji kuramları gözden geçirilmiş ve
bunların cinsiyet ifadesiyle ilişkisi üzerinde durulmuştur. Sonraki bölümde, önyargılar, ayrımcılık ve
olumsuz tutumlar sebebiyle belirli bir cinsiyetle uyumsuz olacak şekilde cinsiyeti dışavurmanın
zorluğundan bahsedilmiş, ancak her şeye rağmen, cinsiyet ifadesinin çeşitlenmesinin iki cinsiyetli
kategorilemeyi çeldireceği ve böylelikle cinsiyet kalıpyargılarını aşmaya katkıda bulunacağı savı
ortaya atılmıştır. Bununla tutarlı bir şekilde, davranışsal nöroendokrinoloji ve sinirbilim araştırma
bulgularının iki cinsiyetli sistemi desteklemediğinden bahsedilmiştir. Son olarak, cinsiyet ifadesinin
Türkiye’deki zamansal ve mekânsal izi sürülerek politik etmenlerin önemi vurgulanmıştır. Gelecekte
yapılacak araştırmalarda, cinsiyet ifadesinin hem cinsiyetten hem de cinsiyetle ilgili diğer
değişkenlerden (cinsiyet kimliği, cinsiyet rolleri, vb.) ayrı bir şekilde incelenmesi önerilmiştir. Bu öneri
doğrultusunda, gelecek çalışmalar için yol gösterici olabileceği düşünülen bazı sorulara yer
verilmiştir.
Cinsiyet İfadesi Cinsiyet Edimi Cinsiyet Farkları Cinsiyet Kategorlieri Sosyal Psikoloji
The aim of this paper is, first, to introduce the concept of gender expression, and second, to discuss
its role on the construction and destruction of gender differences. Gender expression is a reflection
of a person via gender. It is reflected via gendered bodily performatives such as, way of dressing and
speech, hair style, mimics and gestures. To discuss gender expression, which has not been
extensively focused on in the literature so far, first, Floyd’s (2018) historically determined concept
of geonder performativity was shortly summarized. Then, social psychological theories such as
gender schema, gender categorization, and gender roles were reviewed and their congruences with
gender performativity were dwelled on. Furthermore, the diffficulty in asserting gendernonconforming
gender expression due to prejudice, discrimination and negative attitudes was
mentioned. Nevertheless, the assumption that diversity in gender expression can lead to
transformation of gender binary and gender stereotypes was put forward. In this context, research
on behavioral neuroendocrinology and neuroscience were referred to as not supporting the gender
binary view. Finally, time-space tracks of gender expression in Turkey were traced, and the
importance of political factors was attenuated. Gender expression is suggested to be investigated
as an independent variable that is distinct from gender or other gender related variables (gender
identity, gender roles, etc.). According to this suggestion, some leading questions for further studies
were addressed.
Gender Expression Gender Performativity Gender Differences Gender Categories Social Psychology
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Bölüm | Makaleler |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 10 Haziran 2020 |
Gönderilme Tarihi | 15 Ocak 2020 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Sayı: 11 |