LITERATURE AND TESTIMONY: A STUDY ABOUT ZABEL YESAYAN, AN AGGRIEVED CHRONICLER

Yıl 2020, Sayı: 11, 140 - 152, 10.06.2020

Gizem Ekin Çelik

Öz

This study aims at rethinking the issue of literature and testimony with a particular focus on Zabel
Yesayan, one of the leading representatives of Armenian literature. To that end, the concepts of
testimony, genocide and disaster is analyzed through the conceptualizations of different thinkers.
This analysis gains more depth through the discussion on Paul Ricoeur’s distinction between
historical and extraordinary testimonies and Marc Nichanian's argument about the possibility of
testimony. For the witness, testimony is a proof of grievances acquired through the knowledge of
being the loser in the power struggle of history and memory, while for the audience it manifests as
a tendency to take responsibility for or to deny the excessiveness and the irrationality of violence.
Talking about social remembrance or forgetting also necessitates taking all the dynamics of that
social structure into consideration. Jan Assmann has emphasized that remembering is an emotional
and conscious relationship with the past. In this context, the traces of this relationship will be
investigated with respect to Yesayan’s work.

Anahtar Kelimeler

Yesayan, Testimony, Memory, History, Genocite

TANIKLIK VE EDEBİYAT: VAKAZEDE BİR NÜVİS OLARAK ZABEL YESAYAN

Öz

Bu çalışma, edebiyat ve tanıklık konusunu Ermeni edebiyatının önde gelen temsilcilerinden biri olan
Zabel Yesayan özelinde yeniden düşünmeyi hedeflemektedir. Bu bağlamda tanıklık, soykırım ve
felaket kavramları analiz edilecektir. Bu analiz, tanıklığın mümkün(süz)lüğü savı çerçevesinde Marc
Nichanian’ın tanıklık etmenin imkânsızlığı ve Paul Ricoeur’un tarihsel tanıklıklar ve olağanüstü
tanıklıklar ayrımında daha da derinlik kazanır. Tanık için, tarih ve hafıza arasındaki güç oyununda hep
kaybeden olduğu bilgisi ile bir mağduriyet ispatı şeklini alırken; dinleyen için ise şiddetin bu
ölçüsüzlüğü ve akıl almazlığı güçlü bir sorumluluk ya da inkâr eğilimi olarak zuhur eder. Toplumsal
bir hatırlama ya da unutmadan bahsetmek, aynı zamanda o toplumsal yapının tüm dinamiklerini de
göz önünde bulundurmayı gerektirir. Jan Assmann, hatırlamanın geçmişle kurulan duygusal ve aynı
zamanda bilinçli bir ilişki olduğunu vurguluyordu. Bu bağlamda, Yesayan’dan ilhamla, bu ilişkinin izi
sürülecektir.

Anahtar Kelimeler

Yesayan, Tanıklık, Bellek, Tarih

Kaynakça

• Adorno, T. W. (2015). Kültür Endüstrisi Kültür Yönetimi. İstanbul: İletişim.
• Agamben, G. (2010). Tanık ve Arşiv Auschwitz’den Artakalanlar. Ankara: Dipnot.
• Bartes, R. (2009). Yas Günlüğü. İstanbul: YKY.
• Benjamin, W. (2011). Son Bakışta Aşk. İstanbul: Metis.
• Benjamin, W. (2016). Pasajlar. İstanbul: YKY.
• Berktay, F. (2015). Tarihin Cinsiyeti. İstanbul: Metis.
• Derrida, J. (2001). Marx’ın Hayaletleri Borç durumu, Yas Çalışması ve Yeni Enternasyonel. İstanbul: Ayrıntı.
• Gürbilek, N. (2010). Sessizin Payı. İstanbul: Metis.
• Nichanian, M. (2011). Edebiyat ve Felaket. İstanbul: İletişim.
• Nora, P. (2016). Hafıza Mekânları. Ankara: Dost.
• Trouillot, M. R. (2015). Geçmişi Susturmak: Tarihin Üretilmesi ve İktidar. İstanbul: İthaki.
• Umut Tümay Arslan. (2015). Türklük Ethosu ve Suçluluk Sorunu: Mesele Dergisi’nde 1915. Azadalik.wordpress.com. https://azadalik.wordpress.com/2015/10/02/turkluk-ethosu-ve-sucluluk-sorunu-mesele-dergisinde-19151/#_ftn10 Erişim Tarihi: 11.02.2020
• Umut Tümay Arslan. (2015a). Kesik’in Açtığı Yerden: Kat Kat Notlar. Altyazi.net. http://www.altyazi.net/yazilar/kesikin-actigi-yerden-kat-kat-notlar/ Erişim Tarihi: 11.02.2020
• Yesayan, Z. (2014). Yıkıntılar Arasında. İstanbul: Aras.