MUĞLAK ŞARKILAR: 90’LAR TÜRK POPÜLER MÜZİĞİNDE QUEER TEMALAR NEREDE?

Yıl 2020, Sayı: 11, 46 - 68, 10.06.2020

İlker Hepkaner Sezgin İnceel

Öz

Kültürel ve akademik alanda Türk pop müziği söz konusu olunca, 90’lara nostaljik bir tutumla
yaklaşılmakta ve bu hafıza egzersizlerinde queer bireyler ve özellikle queer bakış açısı genelde eksik
kalmaktadır. Ancak Türkiye’de 1990’ların kültürel tarihi, yoğunlukla pop müzik üzerinden yeniden
yazılırken, queer teorinin ve bakış açısının da bu tarih yazımına dahil edilmesi elzemdir. 1990’lara
özel olarak duyulan özlemin araştırılması, bu dönem sonrası yaşanan değişimden memnun
olmayanların nostaljik bakış açısının potansiyelini ortaya çıkarmak açısından önemlidir. Anaakım
kimlik tanımlamalarını ve kategorilerini reddeden, anaakım tarihsel sürecin dışına itilmiş birey ve
olguları analizinin merkezine koyan, LGBTİ+ bireyleri ve onların anlattıkları hikayeleri unutulmuş
köşelerden çıkarmayı hedefleyen queer bakış açısı 1990’ların incelenmesine dahil edildiğinde,
nostaljinin geleceğin inşasına sunacağı katkı ortaya çıkmaktadır. Bu amaçla bu makalede 90’larda
queer okumalara imkân veren altı şarkının ve klibin metinsel ve görsel çözümlemesiyle, bu kültür
ürünlerini ortaya çıkaranların medyadaki görüşlerini bir arada analiz edip queer teorisyen Alexander
Doty’nın queer moments diye adlandırdığı “muğlak anları” inceliyoruz. Bu anların analitik okuması
gösteriyor ki muğlak anların doğru anlaşılması hem söz konusu on yılı günümüzdeki kültürel ve
siyasal tartışmaları zenginleştirmede hem de günümüzde yükselen queer görünürlük ve aktivizmin
kökenlerini ve hareketin bugünkü halini anlamamıza yardımcı olabilir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe Pop, Pop Müzik Tarihi, Kültürel Çalışmalar, Muğlak Anlar, Queer Teori

QUEER SONGS: WHERE TO FIND QUEER THEMES IN THE 1990s TURKISH POPULAR MUSIC?

Öz

In the cultural and academic realms, 1990s are remembered with a high dose of nostalgia, especially
regarding the Turkish pop music, and in these memory practices, queer individuals and approaches
are excluded. However, as the 1990s’ cultural history is being rewritten through Turkish pop, it is
imperative to include queer theory and its perspectives in this historiographical practice. Research
on the nostalgia towards specifically the 1990s is important for excavating the potential of the
nostalgic approach of those who are not contempt with the change followed in the decades after
this period. The queer approach, which rejects mainstream identity categories, centralizes
individuals and concepts that have been marginalized in the mainstream historical process, and aims
to write LGBTQ+ individuals’ narratives and stories into history, has the potential to contribute to
the restructuring of the future by nostalgia, if they are included in the process. With this aim, we
combine textual and visual analysis of six songs and video clips which allow queer readings in the
1990s and their producers’ opinions as expressed in the mainstream media analysis under Alexander
Doty’s concept “queer moments”. The analysis of these queer moments proves that recognizing
queer moments correctly diversifies our understanding of the 1990s more accurately and
contextualizes the contemporary rise of queer visibility and activism, along with its roots.

Anahtar Kelimeler

Turkish Pop, Popular Music History, Cultural Studies, Queer Moments, Queer Theory

Kaynakça

• Alkışlarla yaşıyorum (2018, Eylül 23) Olacak O Kadar - Fadime'nin Düğünü [Video file]. Retrieved from https://www.izlesene.com/video/olacak-o-kadar-fadimenin-dugunu-1994/10347374
• Altinay, R. E. (2008). Reconstructing the transgendered self as a muslim, nationalist, upper-class woman: The case of Bulent Ersoy. Women's Studies Quarterly, 36(3/4), 210-229.
• Ben en çok uçakta şarkı sözü yazarım (2005) Retrieved from Milliyet Cumartesi https://www.milliyet.com.tr/cumartesi/ben-en-cok-ucakta-sarki-sozu-yazarim-113894 Erişim Tarihi: 14.02.2020
• Boym, S. (2001). The future of nostalgia. New York: BasicBooks.
• Bozok, B. (2006, Kasım 23). Lezbiyen değilim Retrieved from Hürriyet Kelebek https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/lezbiyen-degilim-5483929 Erişim Tarihi: 14.02.2020
• Çapa, İ. (2016, Mart 6). Emel Müftüoğlu: Sezen Aksu ‘Hovarda’yı bana gece kulübünün tuvaletinde hediye etti. Retrieved from https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/magazin/emel-muftuoglu-sezen-aksu-hovardayi-bana-gece-kulubunun-tuvaletinde-hediye-etti-40064227 Erişim Tarihi: 14.02.2020
• Danişlmend, M. (2018). 90’ların Popüler Şarkıcısı Tuğçe San Şimdi Nerede? Retrieved from https://www.redbull.com/tr-tr/simdi-neredeler-tugce-san Erişim Tarihi: 14.02.2020
• Doty, A. (1997). Making things perfectly queer: Interpreting mass culture. Minneapolis: University of Minnesota Press. Emel Fena Alıştı (1994, Eylül 24). Retrieved from Milliyet Arşiv http://gazetearsivi.milliyet.com.tr/ Erişim Tarihi: 14.02.2020
• Eylüboğlu, A. (1994, Haziran 25). Hayrola Emel! Retrieved from Milliyet Arşiv http://gazetearsivi.milliyet.com.tr/ Erişim Tarihi: 14.02.2020
• Hergün Bayram (2017, Ağustos 1) Orhan Atasoy – Gemiler [Video file], https://www.youtube.com/watch?v=mYEcrbj-UF4 Erişim Tarihi: 14.02.2020
• Joy, M. (2011). Why we love dogs, eat pigs, and wear cows: An introduction to carnism. Conari press.
• Kandiyoti, D., & Saktanber, A. (Eds.). (2002). Fragments of culture: The everyday of modern Turkey. Rutgers University Press.
• Kaos GL Derneği Sizi Çağırıyor! (t.y.). Retrieved from http://www.kaosgldernegi.org/anasayfa.php Erişim Tarihi: 14.02.2020
• Karaahmet, Y. (2002). Ortalık çakallarla dolu. Retrieved from https://www.milliyet.com.tr/pazar/ortalik-cakallarla-dolu-5227504 Erişim Tarihi: 14.02.2020
• Lezbiyen değilim, olsaydım gizlemezdim. (2015, Temmuz 8). Retrieved from https://www.haberturk.com/magazin/herkes-bunu-konusuyor/haber/1100435-emel-muftuoglu-lezbiyen-degilim-olsaydim-gizlemezdim Erişim Tarihi: 14.02.2020
• Lezbiyenlik Ama Estetik (1994, Kasım 13). Retrieved from Milliyet Arşiv http://gazetearsivi.milliyet.com.tr/ Erişim Tarihi: 14.02.2020
• Meriç, M. (2016). Eyvah 90’lar! Retrieved from https://www.redbull.com/tr-tr/murat-meric-eyvah-90-lar-rbma-radio-the-note. Erişim Tarihi: 14.02.2020
• Muzikplay. (2014, Ocak 3). Bendeniz - Güvendiğim Dağlara Kar Yağdı (Official Video) [Video file]. Retrieved from https://youtu.be/IHx1mFQvFVI Erişim Tarihi: 14.02.2020
• netd müzik (2014, Ocak 25). Ferdi Tayfur - Fadime’nin Düğünü [Video file]. Retrieved from https://www.youtube.com/watch?v=V4B9EjVRYj4 Erişim Tarihi: 14.02.2020
• NTV. (2019, Ağustos 11). Söz ve Müzik 90'lar - 1. Bölüm [Video file]. Retrieved from https://youtu.be/z85Wobu6uxk Erişim Tarihi: 14.02.2020
• Özetle; Lambdaistanbul Ne Yaptı? (t.y.). Retrieved from http://www.lambdaistanbul.org/s/hakkinda/ozetle-lambdaistanbul-ne-yapti/ Erişim Tarihi: 14.02.2020
• Pultar, G. (2013). Cultural studies in Turkey: The state of the art. Culture Unbound: Journal of Current Cultural Research, 5(1), 43-71. Erişim Tarihi: 14.02.2020
• Sen geçerken sahilden sessizce... NTV, September 17, 2009, https://www.ntv.com.tr//turkiye/sen-gecerken-sahilden-sessizce,J5KYR49EiU-_xpd7owfK6w Erişim Tarihi: 14.02.2020
• ŞOKOPOP. (t.y.). Home [YouTube Channel]. Retrieved from https://www.youtube.com/channel/UCuWU6m3EH-kTjYrFm2A2N1g Erişim Tarihi: 14.02.2020