On the Oversight Power of The Grand National Assembly of Turkey Verbal Question: From Parliamentary System to Presidential Government System

Yıl 2021, Sayı: 13, 352 - 395, 28.05.2021

Fahri Bakırcı , Yüksel Yalova

https://doi.org/10.47124/viraverita.882721

Cited By: 1

Öz

The parliamentary system adopted by the 1961 and 1982 Constitutions was abandoned with the 2017 Constitutional amendment, and a system called a kind of Presidential Government System was built instead. In this new system, inspired by the presidential system, the government and the political responsibility of the government to the Parliament was ended, and important changes were made in the oversight mechanisms. The most prominent of these changes are the abolition of verbal question and the institution of censure. This article focuses on the verbal question mechanism. The abolition of the verbal question mechanism can be seen as a rupture from the past, as a regulation that has existed since the 1961 Constitution was removed. However, when the historical development of the question mechanism is followed, it can be seen that the tool does not have the same efficiency continuously and was completely ineffective just before the 2017 Constitutional amendments. The article tries to show the transformation of the question mechanism and the continuity between before and after 2017.

Anahtar Kelimeler

parliamentary oversight, question, verbal question, parliamentary opposition, presidential government system

TBMM'nin Denetim Yetkisinin Gelişimi Üzerine Parlamenter Sistemden Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine Sözlü Soru Önergesi

Öz

1961 ve 1982 Anayasası’nın benimsediği parlamenter sistem 2017 Anayasa değişikliğiyle terkedilerek yerine Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi adı verilen bir sistem inşa edilmiştir. Başkanlık sisteminden esinlenerek kurulan bu yeni sistemde hükümet ve hükümetin Meclise karşı siyasal sorumluluğuna son verildiğinden denetim mekanizmalarında önemli değişiklikler yapılmıştır. Bu değişikliklerin en belirgin olanları gensoru ile sözlü soru müessesesinin kaldırılmış olmasıdır. Bu makale sözlü soru mekanizmasına odaklanmaktadır. Sözlü soru mekanizmasının kaldırılması 1961 Anayasası döneminden beri var olan bir düzenlemenin kaldırılmış olması dolayısıyla geçmişten bir kopuş gibi görülebilir. Ancak soru mekanizmasının tarihsel gelişimi izlendiğinde, aracın sürekli olarak aynı etkinliğe sahip olmadığı ve 2017 Anayasa değişiklikleri öncesinde tümüyle etkisizleşmiş olduğu görülür. Makale, soru mekanizmasının dönüşümünü ve 2017 öncesi ile sonrası arasında bir devamlılık olduğunu göstermeye çalışmaktadır.

Anahtar Kelimeler

parlamenter denetim, soru, sözlü soru, parlamenter muhalefet, cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi

Kaynakça

• Anayurt, Ö. (2018). Anayasa Hukuku Genel Kısım (Temel İlkeler, Kavram ve Kurumlar). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Arsel, İ. (1965). Türk Anayasa Hukukunun Umumi Esasları. Ankara: Mars Matbaası.
• Arslan, K. O. (2014). Türk Parlamento Hukuku. Ankara: Adalet Yayınevi.
• Atar, Y. (2017). Türk Anayasa Hukuku (11. b.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Bakırcı, F. (2000). TBMM'nin Çalışma Yöntemi. Ankara: İmge.
• Bakırcı, F., & İba, Ş. (2017). Gerekçeli ve Notlu 1982 Anayasası. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Bakırcı, F., Gençkaya, Ö. F., Ozan, E., Kılıç, A., Aslan, G. A., Işık, S., & Yüksel, İ. (2020). Parlamento Hukukuna Giriş. Ankara: Lykeion.
• Bülbül, M. (2011). TBMM Başkanı Tarafından Soru Önergelerinin Milletvekillerine İadesi. Yasama Dergisi, 119-163.
• Eroğul, C. (2004). Anatüzeye Giriş ("Anayasa Hukuku"na Giriş) (7. b.). Ankara: İmaj Yayınları.
• Ezherli, İ. (1992). Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Osmanlı Meclisi Mebusanı. Ankara: TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu.
• Gözler, K. (2014). Türk Anayasa Hukuku Dersleri. Bursa: Ekin Yayınları.
• İba, Ş. (1997). Parlamenter Denetim: Yolları, Etkinliği ve Susurluk Örneği. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• Özbudun, E. (1962). Parlamenter Rejimde Hükümeti Murakabe Vasıtaları. Ankara: A.Ü.H.F. Yayın No:171.
• Özbudun, E. (1995). Türk Anayasa Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları.
• Soysal, M. (2011). Anayasaya Giriş (3. b.). Ankara: İmge Kitabevi. Tanilli, S. (1982). Devlet ve Demokrasi: Anayasa Hukukuna Giriş. İstanbul: Say Yayınları. Tanör, B., & Yüzbaşıoğlu, N. (2013). 1982 Anayasasına göre Türk Anayasa Hukuku (13 b.). İstanbul: Beta. Tunaya, T. Z. (1982). Siyasal Kurumlar ve Anayasa Hukuku. İstanbul: Araştırma, Eğitim, Ekin Yayınları. Yücekök, A. (1984). 100 Soruda Türk Devrim Tarihi. İstanbul: Gerçek Yayınevi.