Şiddete Karşı Performansa Dayalı Yaratıcı Eylem: Yoluna Çıkan Tecavüzcü ve One Billion Rising’in Feminist Siyaseti

Yıl 2021, Sayı: 13, 165 - 191, 28.05.2021

Ezgi Sarıtaş

https://doi.org/10.47124/viraverita.889027

Öz

Bu yazıda Yoluna Çıkan Tecavüzcü (Un Violador en tu Camino) performanslarını, kendisi gibi kadına yönelik şiddete karşı performansa dayalı bir pratik olan One Billion Rising etkinlikleriyle birlikte inceliyorum. Kamusal alanda bedensel arz-ı endam etme biçimleri, dijital araçlar ve simgesel performansın kesişiminde şekillenen iki pratiğin hem örgütleniş biçimleriyle hem de şiddete ilişkin sözleriyle nasıl ayrıştıklarını ele alıyorum. Rita Laura Segato’nun “tez”ini bedenselleştirerek dünyanın çeşitli meydanlarına taşıyan Yoluna Çıkan Tecavüzcü, şiddetin neden olduğu acıyı gösterileştirmeden şiddet ve zulmün faillerini teşhir etmenin yolunu arar. Türkiye’deki katılımcılarla görüşerek performansın hayatta kalanın bedeni için icat ettiği görünürlük ve eyleyicilik biçimleri ile feminist hareket için yarattığı siyasal, estetik ve duygulanımsal olanakları soruşturuyorum.

Anahtar Kelimeler

LasTesis, One Billion Rising, şiddet, performans, beden, yaratıcı eylem, ulusaşırı feminizm, zulüm pedagojisi

Teşekkür

Makaleyi titizlikle okuyup yorumlarını paylaşan Burçin Kalkın Kızıldaş, Erkan İnan ve Saygın Sarbay'a teşekkür ederim.

Performance Based Creative Activism Against Violence: Feminist Politics of Un Violador en tu Camino and One Billion Rising

Öz

In this article, I examine Un Violador en tu Camino performances along with the One Billion Rising events, both performance-based practices against violence against women. I consider how these two practices that are shaped at the intersection of bodily appereance in public space, digital tools, and symbolic performance differ in their ways of organization as well as their concominant stances on violence. Un Violador en tu Camino explores the possibilities of exposing the perpetrators of violence and cruelty without spectacularizing pain through staging the embodied “thesis” of Rita Laura Segato on public spaces around the world. Building on the interviews I conducted with participants in Turkey, I investigate the forms of visibility and agency the performance invents for the survivor’s body as well as the affective and aesthetic possibilities it creates for the feminist movement.

Anahtar Kelimeler

LasTesis, One Billion Rising, violence, performance, body, creative activism, transnational feminism, pedagogy of cruelty

Kaynakça

• Videolar: Colectivo LASTESIS (2019) “intervención colectivo LASTESIS.” https://www.youtube.com/watch?v=9sbcU0pmViM/, Erişim tarihi: 24.02.2021.
• euronews (Türkçe) (2019) “‘Las Tesis’ protestosuna Ankara'da polis engeli”, https://youtu.be/bsymR9S1jlc. Erişim tarihi 26.02.2021
• Feminist Gündem (14 Aralık 2019) “İstanbul üçüncü #LasTesis eylemi Beşiktaş'ta!” https://twitter.com/feministgundem/status/1205771052644814848?s=20. Erişim tarihi 25.02.2021
• fethi kinas (2019) “Kazdağları Direnişi kadınlarından Alamosun Kirazlı altın madeni önünde Las Tesis eylemi” https://youtu.be/r0p6uQd_5Wg. Erişim tarihi: 24.02.2021.
• Happy Grayhill (2013) “One Billion Rising Ankara, Turkey (Z.Boztepe, M.Aksu dansı.2.)” https://www.youtube.com/watch?v=0kMR3mnbPPI. Erişim tarihi: 24.02.2021.
• Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu (7 Aralık 2019) “Yarınki buluşmamıza hazırlanmanız için Türkçe sözleri ve hareketleriyle videomuzu paylaşıyoruz.” https://twitter.com/KadinCinayeti/status/1203251875459547136?s=20. Erişim tarihi 25.02.2021.
• Kadınlar Birlikte Güçlü (15 Aralık 2019) “Provalar devam ediyor!” https://twitter.com/KBGuclu/status/1206162988761255936?s=20. Erişim tarihi 25.02.2021
• Olguner, Ozan (2013) “One Billion Rising - Türkiye - 12.Subat.2013 TV8 Yayını - Seda Sayan Program.” https://www.youtube.com/watch?v=z9hdf79Apo4. Erişim tarihi: 24.02.2021.
• ONE Billion Rising İZMİR - Liyakat (16 Şubat 2013) “one bıllıon rısıng/liyakat” https://www.facebook.com/451124634937517/videos/125858120924984/. Erişim tarihi: 24.02.2021.
• V-Day (2012) “One Billion Rising (Short Film).” https://www.youtube.com/watch?v=gl2AO-7Vlzk. Erişim tarihi: 24.02.2021.
• Makale ve kitaplar: Ahmed, S. (2012). Mutluluk vaadi. (D. Mayadağ, Çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Ahmed, S. (2014). Duyguların kültürel politikası. (S. Komut, Çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Aruzza, C., Bahttacharya T. ve Fraser, N. (2019). %99 için feminizm: Bir manifesto. (U. Özmakas, Çev.) İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Aston, E. (2016) Agitating for change: Theatre and a feminist “network of resistance”. Theatre Research International, 41 (1), 5–20.
• Aytekin, E. A. (2017) A “Magic and poetic” moment of dissensus: Aesthetics and politics in the June 2013 (Gezi Park) Protests in Turkey. Space and Culture, 20 (2), 191–208.
• Baer, H. (2016) Redoing feminism: Digital activism, body politics, and neoliberalism. Feminist Media Studies, 16 (1), 17-34. doi: 10.1080/14680777.2015.1093070
• Bishop, C. (2018) Yapay cehennemler: Katılımcı sanat ve izleyici politikası. (M. Haydaroğlu). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Bozgan, D. (2020) Kadınlar ve devrimden kadınların devrimine: Latin Amerika’da kadınların gündemi. İçinde E. Akgemici, K. Ateş (Der.), Dünyanın ters köşesi. Latin Amerika: Tarih, toplum, kültür (s.203-217) İstanbul: İletişim.
• Butler, J. ve Athanasiou, A. (2017) Mülksüzleşme: Siyasaldaki performatif. (B. Ertür, Çev.) İstanbul: Metis.
• Butler, J. (2018) Biziz, halk! Toplanma Özgürlüğü üzerine düşünceler. (F. B. Aydar, Çev.) İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Butler, J. (2020) The force of non-violence: An ethico-political bind. Londra ve New York: Verso.
• Chief Elk, L. (2013) An open letter to Eve Ensler. https://chiefelk.tumblr.com/post/49527456060/an-open-letter-to-eve-ensler. (Erişim tarihi: 25.02.2020)
• Crenshaw, K. (2014) Justice rising. Huffpost. https://www.huffpost.com/entry/justice-rising_b_4733601?1391640629= (Erişim tarihi: 25.02.2020)
• Dilger, G. (2019) The virtues of disobedience: Rita Segato's opening speech at the Buenos Aires International Book Fair 2019. Rosa Luxemburg Stiftung. https://www.rosalux.de/en/publication/id/40778/the-virtues-of-disobedience?cHash=f593dea8421e756327e18e501ebc28f3. (Erişim tarihi: 25.02.2020)
• Enciso Noguera, A. M. (2019) How performance art has united women's voices in Latin America and throughout the world. Al Día News. https://aldianews.com/articles/culture/how-performance-art-has-united-womens-voices-latin-america-and-throughout-world. (Erişim tarihi: 25.02.2020)
• Fırat, B. Ö. ve Bakçay, E. (2012) Çağdaş sanattan radikal siyasete, estetik-politik eylem Toplum ve Bilim 125, 41-62.
• Fırat, B. Ö. ve Kuryel, A. (2015) Yaratıcılık iş başında: Karşı-gösteriler ve duygulanımsal kolektiviteler. İçinde B. Ö. Fırat ve A. Kuryel (Der.) Küresel ayaklanmalar çağında direniş ve estetik (s. 243-267). İstanbul: İletişim.
• Flanagan, M. v.d. (2007). Feminist activist art, a roundtable forum, August 24-31, 2005. NWSA Journal, 19(1), 1-22.
• Fuentes M. A. (2015). Performance constellations: Memory and event in digitally enabled protests in the Americas. Text and Performance Quarterly 35 (1), 24-42.
• Fuentes M. A. (2019). #NiUnaMenos (#NotOneWomenLess): Hashtag performativity, memory, and direct action against gender violence in Argentina. İçinde A. G. Altınay vd. (Der.) Women mobilizing memory. (s.172-191) New York: Columbia University Press,
• Gyte, N. (2014) Why I Won't support one billion rising. Huffpost. https://www.huffingtonpost.co.uk/natalie-gyte/one-billion-rising-why-i-wont-support_b_2684595.html. (Erişim tarihi: 25.02.2020)
• Harris, G. (2019) Performing transnational feminist solidarity? The Vagina Monologues and One Billion Rising. Theatre Journal, 71(1), 29-48.
• Huenchumil, P. (2019) Las mujeres Chilenas detrás de la performance “Un violador en tu camino”. Interferencia. https://interferencia.cl/articulos/las-mujeres-chilenas-detras-de-la-performance-un-violador-en-tu-camino. (Erişim tarihi: 25.02.2020)
• LeSavoy, B. (2017) One Billion Rising: Theorizing bodies, resistance, and engagement in a campus stop violence against women movement. Reflections: Public Rhetoric, Civic Writing and Service Learning, 17(1), 133-154.
• López, I. H. (2019) Creativity at the service of social mobilization in Chile. nacla. https://nacla.org/news/2019/12/08/chile-anti-rape-protest-Tijoux. (Erişim tarihi: 27.02.2020)
• Martin, D. ve Shaw, D. (2021) Chilean and transnational performances of disobedience: LasTesis and the phenomenon of ‘Un violador en tu camino’. Bulletin of Latin American Research. doi: 10.1111/blar.13215
• Mulvey, L. (2008) Görsel zevk ve anlatı sineması. İçinde A. Antmen (Der.) Sanat/cinsiyet: Sanat tarihi ve feminist eleştiri. (277-297) (E. Soğancılar, A. Antmen, Çev.). İstanbul: İletişim. Oh, C. (2019) The one billion rising flash mob: From unspeakable trauma to danceable pleasure. Dance Chronicle, 42(3), 296-321. doi: 10.1080/01472526.2019.1673113.
• Ramón Ríos, M. (2019) From Dance & Song to Film & Art: How Chilean Protesters Uplift Their Struggles. Remezcla. https://remezcla.com/lists/culture/chileans-use-art-culture-uplift-struggle/. (Erişim tarihi: 27.02.2020)
• Schutte, G. (2013) Why I stepped out of my One Billion Rising South Africa Coordinator role. https://tal9000.tumblr.com/post/50065620809/why-i-stepped-out-of-my-one-billion-rising-south. (Erişim tarihi: 27.02.2020)
• Schneider, R. (1997) The explicit body in performance. Londra ve New York: Routledge.
• Segato, R. L. (2010) Territory, sovereignty, and crimes of the second state: The writing on the body of murdered women. (S. Koopman, Çev.). İçinde R.L. Fregoso ve C. Bejarano (Der.), Terrorizing women: Feminicide in the Américas (70-92) Durham ve Londra: Duke University Press.
• Segato, R. L. (2016) Patriarchy from margin to center: Discipline, territoriality, and cruelty in the apocalyptic phase of capital. The South Atlantic Quarterly 115 (3), 615-624. doi: 10.1215/00382876-3608675.
• Segato R. L. (2018) A manifesto in four themes. (R. McGlazer, Çev.). Critical Times 1 (1), 198-211.
• Segato, R.L. (2019) The virtues of disobedience: Rita Segato's opening speech at the Buenos Aires International Book Fair 2019. Rosa Luxemburg Stiftung. https://www.rosalux.de/en/publication/id/40778/the-virtues-of-disobedience?cHash=f593dea8421e756327e18e501ebc28f3. (Erişim tarihi: 25.02.2020)
• Serafini, P. (2020) ‘A rapist in your path’: Transnational feminist protest and why (and how) performance matters. European Journal of Cultural Studies 23(2), 290–295
• Serafini, P. (2018) Performance action: The politics of art activism. Londra ve New York: Routledge.
• Taş, T. (2012) Canan: Feminist bir müdahale olarak sanatçının bedeni. Toplum ve Bilim 125, 89-114.