Visions of the Future: Utopian and Dystopian Studies Worldwide and in Türkiye

Yıl 2025, Sayı: 21, 6 - 18, 31.05.2025

Emrah Atasoy

Öz

Interest in utopian and dystopian narratives has grown both nationally and internationally as the escalating impact of environmental catastrophes, technological advancements, and artificial intelligence becomes increasingly evident. Fictional narratives shaped around the questions “What kind of tomorrow do we want?” and “What kind of future are we imagining?”, together with utopian and dystopian stories that foster intellectual engagement through brainstorming and thought experiments, are becoming increasingly significant. These speculative narratives promote critical thinking and enable readers to draw insights and lessons through imagined societal structures and ideological discourses. Interdisciplinary publications, conferences, symposia, scholarly societies, and academic organisations at both national and international levels conduct research related to these future-oriented narratives. In recent years, the quantity and quality of international interdisciplinary research in this field have noticeably increased. Although valuable work is being carried out in Türkiye, it tends to fall behind in keeping pace with the latest international studies, approaches, and theoretical frameworks. This study first aims to briefly introduce the concepts of utopia, dystopia, and “critical dystopia.” It then aims to present a comprehensive overview of research carried out in the fields of utopian and dystopian studies, speculative narratives, and future imaginaries, as well as academic organisations involved in these areas both globally and within Türkiye.

Anahtar Kelimeler

utopia , dystopia , critical dystopia , visions of the future , interdisciplinarity

Gelecek Tahayyülleri: Dünyada ve Türkiye'de Ütopya ve Distopya Çalışmaları

Öz

Çevresel felaketlerin, teknolojik gelişmelerin ve yapay zekânın etkisinin giderek daha fazla hissedildiği günümüz dünyasında, ütopya ve distopya temalarına yönelik ulusal ve uluslararası ilgi artmaktadır. “Nasıl bir yarın istiyoruz, nasıl bir gelecek tahayyül ediyoruz?” soruları etrafında şekillenen kurgusal metinler, beyin fırtınası yoluyla düşünsel üretimi teşvik eden ütopik ve distopik anlatılarla birlikte spekülatif eserlerin önemini giderek artırmaktadır. Bu tür anlatılar, eleştirel düşünceyi destekleyerek kurgulanan toplumsal düzenler ve ideolojik söylemler üzerinden dersler çıkarılmasına ve farkındalık oluşmasına olanak tanır. Bu anlatılar üzerine ulusal ve uluslararası platformlarda disiplinler arası akademik yayınlar, araştırmalar, konferanslar, sempozyumlar, dernekler, topluluklar ve oluşumlar mevcuttur. Özellikle son yıllarda bu alandaki uluslararası disiplinler arası çalışmaların hem nicelik hem de nitelik bakımından artış gösterdiği gözlemlenmektedir. Türkiye’de bu alanda çok değerli çalışmalar yürütülmekle birlikte, mevcut araştırmaların dünyadaki güncel yaklaşımlar, kuramlar ve yöntemleri takip etme noktasında eksiklikler taşıdığı görülmektedir. Bu çalışma, öncelikle ütopya, distopya ve “ümitvar distopya” kavramlarına dair kısa bir bilgilendirme sunmayı amaçlamaktadır. Ardından, dünyada ve Türkiye’de ütopya ve distopya çalışmaları, spekülatif anlatılar ve gelecek kurguları üzerine yürütülen araştırmalar ile akademik oluşumlar hakkında kapsamlı bir bilgi aktarmayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

ütopya , distopya , ümitvar distopya , gelecek anlatıları , disiplinler arasılık

Kaynakça

• Alberro, H., Atasoy, E., Castle, N., Firth, R., & Scott, C. (2024). Introduction: Entangled futurities. H. Alberro, E. Atasoy, N. Castle, R. Firth, & C. Scott (Eds), Utopian and dystopian explorations of pandemics and ecological breakdown: Entangled futurities (ss. 1–25) içinde. Routledge Çevreci Beşerî Bilimsel Serisi.
• Atasoy, E. ve Kayışcı Akkoyun, B. (2022). Distopik yazında umudun yolculuğu. Nesir: Edebiyat Araştırmaları Dergisi 3, 11-27. https://doi.org/10.5281/zenodo.7221182
• Atasoy, E. (2020). Distopik kurgu ve ümitvar distopya bağlamında ütopyacılık geleneği. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(3), 1135-1147. https://doi.org/10.21547/jss.715654 Atasoy, E. (2019). From ignorance to experience: Epistemology and power in Katharine Burdekin’s Swastika Night, Anthony Burgess’s The Wanting Seed and P. D. James’s The Children of Men [Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi].
• Kayışcı Akkoyun, B., Atasoy, E., & Tabur, M. (2024). Critical forum introduction: Cultural encounters and textual speculations in the Mediterranean. Utopian Studies, 35(1), 127–131.
• Kayışcı Akkoyun, B. (2021). Bilimkurgu, ütopya ve distopya. Cenk Tan, Cem Kılınç ve Seda Uyanık (Eds.), Bilimkurguyu anlamak: Alt türlere eleştirel yaklaşımlar (ss. 27-49) içinde. Nobel Bilim Yayınları.
• Milner, A. (2012). Locating science fiction. Liverpool Üniversitesi Yayınevi.