Psikanalizm ve Edebiyat Arasındaki İlişki Bağlamında Sanatsal Üretimin Sanatçı Üzerindeki Etkisi: Thomas Wolfe'un Sanata ve Sanatçıya Dair Düşünceleri

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 71 - 82, 30.06.2020

Mahmut Akar

Öz

Geçen yüzyılın başlarında bilim arenasında adeta insanlığın bugüne kadar inandığı bütün değerleri altüst edecek bir sav ile ortaya çıkan Sigmund Freud, insanların tamamının doğuştan bir nevrozlu olduğunu ileri sürer. Ona göre her insan mutlaka odipus ve elektra karmaşalarına bağlı olarak bir takım ruhsal sıkıntılar yaşamaktadır. Freud, kimi insanın, onu neredeyse felakete sürükleyecek olan nevrozundan, onu yıkıma götürecek itkiyi olumlu bir yöne, bir sanatsal üretime kanalize ederek kurtulabildiğini iddia eder. Bu nedenle sanatçıyı; katarsise ancak sanatsal bir üretim aracılığı ile ulaşabilen birey şeklinde tanımlamak de mümkün olabilmektedir. Bu bağlamda, sanat hayatının başlarında benmerkezci, kendi zevkinden başka hiçbir şey düşünmeyen nice sanatçıların, sanatsal üretimleri arttıkça, sağaltım meydana geldikçe bizmerkezci bir kişiliğe büründüğünü gözlemlemek mümkündür. Diğer bir ifade ile sanatçının üstbeni olgunlaştıkça sanatçıda fikri boyutta da bir takım olumlu gelişmeler meydana gelebilmektedir. Kendini yazma edimi yolu ile psikanalize tabi tutan yazar, bu edimi sayesinde farkında olmadan, Freud’un bilim hayatına kazandırdığı serbest çağrışım modelini kendine uygulamış olmaktadır. Bu çalışmamızda, kariyerinin ilk yıllarında yukarıda bahsi edilen sanatçı kişiliğine sahip olan Amerikalı modernist yazar Thomas Wolfe’un sahip olduğu egoist yapıdan sanatsal üretim yaptıkça, onu yıkıma götüreceğini anlatılarında vurguladığı dürtüleri olumlu yönlere kanalize ettikçe nasıl kendinden başkasını da düşünen bir insan modeline dönüştüğü psikanalitik kuram çerçevesinde ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Psikanalizm ve edebiyat, Thomas Wolfe, Katarsis, Nevroz, Benmerkezci

The Effect of Artistic Production on Artist in the Context of the Relationship Between Psychoanalism and Literature: Thomas Wolfe's Thoughts on Art and Artist

Öz

Sigmund Freud, who emerged in the science arena at the beginning of the last century with an argument that would almost wreck all the values that humanity believed to date, suggests that all people have a congenital neurosis. According to Freud, every person has some mental problems due to odipus and electra complexes. Freud claims that some people have been able to get rid of the neurosis that will almost drag them into a disaster by channeling the impulse that will lead them to destruction in a positive direction, into an artistic production. For this reason, it is possible to define the artist as an individual who can only reach atharsis through an artistic production, too. In this context, it is possible to observe that many artists, who are egocentric at the beginning of their career and who think nothing other than their own pleasure, have a self-centered personality as their artistic production increases and as the treatment occurs. In other words, as the artist's superego matures, a number of positive developments can occur in the intellectual dimension of the artist. The author, who subjected himself to psychoanalysis through the act of writing, unconsciously applied free assosiation method to himself, which Frued brought to the scientific vita. In this study, we will analyse how American modernist writer Thomas Wolfe, who had the above mentioned artist personality in the early years of his career, transformed from his egoist structure into an other-centered person as he produced artistic production and channeling the impulses he emphasized in his narratives, that will destroy him, into positive directions within the framework of psychoanalytic theory.

Anahtar Kelimeler

Psychoanalism and literature, Thomas Wolfe, Catharsis, Neurosis, Egocentric

Kaynakça

• Arıkan, S. (2014). Lacancı Psikanalitik Yöntem Işığında Iris Murdoch’un Romanları. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Budak, S. (2009). Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Cevizci, A. (2005). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Childs, P. (2010),. Modernizm. (Çev. Vural Yıldırım). Ankara: Sitare Yayınları.
• Devellioğlu, F. (2012). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat: Eski ve Yeni Harflerle. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• Donald, D.H. (1987). Look Homeward: A Life of Thomas Wolfe. New York: Fawcett Colombine New York Book.
• Ergin, S. (1993). Amerikan Romanı 1900-1950. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
• Falls, S. (2011), Thomas Wolfe as Public Intellectual. Anne R. Zahlan (Ed), The Thomas Wolfe Review içinde (65-75). North Carolina: Thomas Wolfe Society.
• Freud, S. (2013). Yaşamım ve Psikanaliz. (Çev. Kamuran Şipal). İstanbul: Say Yayınları.
• Freud, S. (2014). Psikanaliz Üzerine. (Çev. Kamuran Şipal). İstanbul: Cem Yayınevi.
• Freud, S. (2014). Totem ve Tabu. (Çev. Cenap Karakaya). İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
• Güleç, C. (2006). Freud. İstanbul: Say Yayınları.
• Kershner, R. B. (1997). The Twentieth-Century Novel. New York: Bedford Books.
• Kırsch, A. (2019). Küresel Roman: 21. Yüzyılda Dünyayı Yazmak. (Çev. Abdullah Yılmaz). İstanbul: Vakıfbank Kültür Yayınları.
• Marshall, G. (2009). Sosyoloji Sözlüğü. (Çev. Osman Akınhay, Derya Kömürcü). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Öğretir, İ. (2016). Sherwood Anderson’ın Eserlerine Toplumsal ve Psikolojik Bir Yaklaşım. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Özbek, Y. (2007). Edebiyat ve Psikanaliz. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Özgü, H. (1976). Psikoloji Dünyasının 3 Büyükleri. İstanbul: Ararat Yayınevi.
• Öztürk, N. (1993). Psikanaliz ve Edebiyat, Yeni Harran Çevresi, 4(1), 19.
• Sarı, A. (2008). Psikanaliz ve Edebiyat. Erzurum: Salkımsöğüt Yayınevi.
• Süt Güngör, P. (2015). Psikanaliz ve Karşılaştırmalı Edebiyat. Almanya: Türkiye Alim Kitapları.
• Topçu, N. (2011). Bergson. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Türkeş, Ö. (1983). Amerikan Romanı, Yarın Dergisi, 15.
• Wolfe, T. (1936), The Story of a Novel. New York: Charles Scribner’s Sons.
• Wolfe, T. (1944). Of Time and the River. New York: The Sun Dial Press.
• Wolfe, T. (1947). The Web and the Rock. London: Heinemann.
• Wolfe, T. (1956). The Letters of Thomas Wolfe. E. Nowell içinde. New York: Charles Scribner’s Sons.
• Wolfe, T. (1958). Yuvaya Dönemezsin. (Çev. Kayhan Kargılı). İstanbul: Türkiye Yayınevi.