Sabahattin Ali'nin "Birdenbire Sönen Kandilin Hikayesi"ndeki Gotik Unsurlar

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 1, 84 - 95, 30.06.2022

Elif Erdenk

Öz

Korku edebiyatı olarak da bilinen gotik edebiyat, on sekizinci yüzyılda İngiltere’de ortaya çıkmış bir türdür. Olağanüstü olaylar ve karakterler kullanılarak gerçekliği sorgulatan bu yapıtlar daha çok batı edebiyatında ve Amerika’da gelişim göstermiştir. Gotik eserler incelendiğinde korkuyu oluşturmak için çoğunlukla; terk edilmiş mekânlar, tekinsiz karakterler, el yazması defterler, ıssız mekanlar, karanlıklar, olağanüstü olaylar, harabe yerler, şatolar, hayaletler, ölüler, iskeletler, mezarlıklar gibi unsurlar kullanılmıştır. Bu unsurlar ve bununla birlikte olay örgüsü daha çok okuyucunun korkmasını amaçlayacak şekilde kurgulanmıştır. Bu etkenler sayesinde gotik yapıtlar okuyucunun akıl ve mantık dışı olaylar karşısında korku duymasına sebep olur. Türk edebiyatında ise gerçekliğe verilen önem ve fantazyanın ilgi görmemesi sebebiyle gotik edebiyata örnek teşkil edecek az sayıda eser üretilmiştir. Bunun yanısıra Batı’da ve Amerika’da bu türün gelişmesi ve yerleşmesi için gereken ekonomik, sosyal ve kültürel zeminin varlığına karşın bizde gotik edebiyat için böyle bir zeminin yokluğu bu türün gelişimini önlemiştir. Dolayısıyla gotik edebiyata örnek teşkil edecek az sayıda eser yazılmıştır. Bu çalışmanın amacı da edebiyatımızdaki gotik tür içerisinde değerlendirilen yapıtlara bir yenisinin eklenmesine vesile olmaktır. Sabahattin Ali’nin ilk öykü kitabı olan Değirmen’de bulunan “Birdenbire Sönen Kandilin Hikayesi” gotik özellikler yönüyle öne çıkmaktadır. Bu makalede “Birdenbire Sönen Kandilin Hikayesi”ndeki gotik unsurlar tespit edilerek hikayedeki gotik unsurlar bulunmuş ve gotik edebiyat çerçevesinde değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Gotik, Sabahattin Ali, tekinsizlik, korku, öykü

Gothic Elements in the "Birdenbire Sönen Kandilin Hikâyesi" By Sabahattin Ali

Öz

Gothic literature, also known as horror literature, is a genre that emerged in England in the eighteenth century. These works, which question reality by using extraordinary events and characters, have developed mostly in western literature and America. When Gothic works are examined, mostly to create fear; Elements such as abandoned places, uncanny characters, manuscript notebooks, desolate places, darkness, extraordinary events, ruined places, castles, ghosts, dead, skeletons, and cemeteries have been used. These elements, along with the plot, are designed to scare the reader more. Thanks to these factors, gothic works cause the reader to be afraid of irrational events. In Turkish literature, on the other hand, due to the importance given to reality and the lack of interest in fantasy, few works have been produced to set an example for gothic literature. In addition, despite the existence of the economic, social, and cultural basis for the development and settlement of this genre in the West and America, the absence of such a ground for gothic literature in our country has prevented the development of this genre. Therefore, few works were written to set an example for gothic literature. This study aims to be instrumental in adding a new one to the works evaluated in the gothic genre in our literature. “Birdenbire Sönen Kandilin Hikâyesi” in the Değirmen, the first storybook of Sabahattin Ali, stands out with its gothic features. In this article, the gothic elements in the “Birdenbire Sönen Kandilin Hikâyesi” were determined and the gothic elements in the story were found and evaluated within the framework of gothic literature.

Anahtar Kelimeler

gothic, Sabahattin Ali, uncanny, fear, story

Kaynakça

• Ali, S. (2021). Değirmen. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Arargüç, M. F. (2016). Mimari Bir Tarzdan Edebi Bir Türe: Gotik. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi(36), 245-257.
• Balık, M. (2014). Korku Edebiyatı ve 1002. Gece Masalları'nda Tekinsiz Mekanlar. E. G. Naskali içinde, Korku Kitabı (s. 165-192). İstanbul: Kitabevi.
• Canbaz Yumuşak, F. (2013). Kenan Hulusi Koray'ın Korkutan Öyküleri. Milli Folklor(97), 135-144.
• İlhan, N. (2021). Dehşetin Kapısını Aralamak: İzzet Yasar'ın Öykülerinde Gotik Ögeler. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Dergisi, 2(10), 616-632.
• Moran, B. (2021). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mull, Ç. P. (2008). Gotik Romanın Kıtalararası Serüveni. Ankara: Ürün Yayınları.
• Polater, D. (2015). Ahmet Ümit'in Romanlarında Gotik Bellek. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Bartın Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bartın.
• Tuğcu, E. (2007-2008). Hüseyin Rahmi'nin Cadı Romanında Korku Politik Söylem ve Kadının Konumlandırılışı. Hürriyet Gösteri(292), 120-125.
• Yavuz, M. E., & Geçikli, K. (2008). Gotik Romanlarda Aydınlanma Karşıtlığı. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 32(1), 171-188.